Vijf op de zes onderzoekers die dit jaar een Vidi-subsidie wilden aanvragen, zijn ontevreden met de zogeheten inbeddingsgarantie die wetenschapsorganisatie NWO verlangt. Ze vinden dat die eis onderzoekers met een tijdelijk contract benadeelt.

Dat blijkt uit een enquête van de Jonge Akademie (DJA) onder 81 onderzoekers die van plan waren om dit jaar een Vidi-aanvraag in te dienen.

Met een Vidi-beurs (à 800.000 euro) kunnen wetenschappers een eigen onderzoeksgroep starten. Veel wetenschappers zien het als een cruciale subsidie, omdat deze hen in staat stelt vaste voet aan de academische grond te krijgen. Zijn ze nog in tijdelijke dienst, dan leidt toekenning bijvoorbeeld meestal tot een vaste aanstelling als UD of UHD.

Onderzoekers mogen sinds dit jaar echter pas een Vidi-aanvraag indien als ze een zogeheten inbeddingsgarantie kunnen overleggen aan wetenschapsorganisatie NWO. Daarbij moet de werkgever beloven hen in vaste dienst te nemen als ze de beurs binnenhalen, of tenminste een tenure track-aanstelling te geven.

Afhankelijk van welwillendheid

Vijf op de zes respondenten van de enquête was ‘enigszins negatief’ of ‘zeer negatief’ over de inbeddingsgarantie. De eis werkt vooral in het voordeel van onderzoekers die al in vaste dienst zijn, is de teneur. Voor deze groep is zo’n garantie immers slechts een formaliteit. Wetenschappers met een tijdelijke aanstelling zijn echter volledig afhankelijk van de welwillendheid van hun universiteit. Daardoor wordt het voor hen nu nog lastiger een vaste baan te krijgen.

Zo bepaalt nu niet alleen de kwaliteit van een onderzoeksvoorstel of iemand een beurs krijgt, maar ook zijn of haar contractstatus. Bij meer dan de helft van de respondenten die geen inbeddingsgarantie had gekregen, gebeurde dit om financiële of contractredenen, aldus de enquête. ‘Je ziet dat bijna alleen mensen met een vast contract een Vidi-aanvraag konden indienen’, zegt Benham Taebi, bestuurslid van de Jonge Akademie.

‘Bijna alleen mensen met een vast contract konden een Vidi-aanvraag indienen’

Met de maatregel wilde NWO de honoreringskans van Vidi-aanvragen verhogen. Daarnaast hoopte ze te voorkomen dat instellingen ‘opgescheept’ komen te zitten met laureaten wier onderzoek niet in de universitaire onderzoeksstrategie past, of die kwalitatief ondermaats zijn. Dat is beter voor de aanvrager, het project en de universiteit, aldus NWO.

Maar, geen enkele respondent zegt dat de inbeddingsgarantie is geweigerd omdat de kwaliteit van de onderzoeker (of het onderzoeksvoorstel) te laag zou zijn.

De enquêteresultaten komen in grote lijnen overeen met die van een enquête die de Volkskrant in november hield onder tweehonderd Veni-laureaten. Een veni-beurs is een soort junior-variant van de Vidi-subsidie. Ook in het Volkskrant-onderzoek waren wetenschappers in meerderheid ontevreden over de inbeddingsgarantie-eis.

Sterke afname

De nieuwe regel heeft geleid tot bijna een kwart minder Vidi-aanvragen dit jaar, aldus cijfers van NWO. De doelstelling om de honoreringskans van ingediende aanvragen te verhogen, is daarmee alvast bereikt. Ook in Nijmegen was een sterke afname. 22 aanvragen werden dit jaar ingediend, laat woordvoerder Martijn Gerritsen desgevraagd weten. Dat is het laagste aantal in tenminste vier jaar en zo’n veertig procent minder dan in de vorige aanvraagronde (35).

Het gaat om zes onderzoekers met een tijdelijk, en twaalf met een vast contract. Vier onderzoekers werken nog niet in Nijmegen, maar willen hun Vidi-project hier komen uitvoeren. Of die verhouding anders is dan in eerdere jaren, was op het moment van publicatie van dit artikel nog niet bekend.

Nijmeegse onrust

Op de Radboud Universiteit leidt de nieuwe NWO-eis al maanden tot onrust onder onderzoekers. De universiteit greep de nieuwe NWO-eis namelijk aan om een eigen Vidi-pilot te starten. De insteek was dat onderzoekers die voldoende geschikt werden geacht om in principe een Vidi te kunnen binnenhalen, een ‘geclausuleerd’ vast contract aangeboden kregen – ongeacht de uitkomst van de Vidi-aanvraag. Geclausuleerd houdt in: vast, zo lang er financiering beschikbaar is.

Veel onderzoekers vreesden dat dit in de praktijk zou betekenen dat ze geen toestemming van hun instituut zouden krijgen om een Vidi-aanvraag in te dienen, vanwege de angst voor de financiële consequenties die dit voor de faculteiten met zich mee zou brengen. Ook instituten zelf waren niet onverdeeld gelukkig met de pilot.

In september besloot het college van bestuur daarom de omvang van de pilot te verkleinen. Nijmeegse onderzoekers zonder vast contract mochten toch indienen, als het voor hen de laatste mogelijkheid was om een Vidi-aanvraag te krijgen (dit kan tot uiterlijk acht jaar na de promotie). Krijgen deze onderzoekers de Vidi niet, dan volgt er geen vast contract.

Universiteitswoordvoerder Gerritsen kan nog niet zeggen hoeveel van de achttien ‘interne’ indieners onder de pilot vallen. De universiteit evalueert de pilot nadat de Vidi-toekenningen bekend gemaakt zijn, in juni. NWO gaat rond de zomer evalueren hoe de nieuwe regels zijn uitgepakt en of aanpassing nodig is.