De Jonge Akademie, de ‘jongerenafdeling’ van de KNAW, presenteerde afgelopen vrijdag een advies over ‘optimale wetenschapscommunicatie’. Dat is zeker ook een taak voor wetenschappers zelf, vinden de samenstellers, die pleiten voor wetenschapscommunicatie als voorwaarde voor het toekennen van onderzoeksgeld.

Iedereen moet zich een mening kunnen vormen over de invloed van wetenschap op het persoonlijke leven en op de samenleving. En dus is wetenschapscommunicatie belangrijk, stellen de leden van De Jonge Akademie, de ‘jongerenafdeling’ van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), in hun rapport Tussen onderzoek en samenleving. Aanbevelingen voor optimale wetenschapscommunicatie.

Aandacht voor proces
Optimale wetenschapscommunicatie gaat, menen zij, niet alleen over onderzoeksresultaten maar ook over het wetenschappelijk proces. Hoe komt wetenschappelijke kennis tot stand? Daar zou meer aandacht voor moeten zijn van voorlichters, journalisten én wetenschappers.
Een centrale plaats in die ‘procescommunicatie’ is weggelegd voor vier ‘wezenskenmerken’ van de wetenschap: dat die zich ontwikkelt door het stellen van vragen; dat die veel vakgebieden en benaderingswijzen; dat die mensenwerk en teamwerk is en dat die niet alleen economisch waardevol is.

Feitenmachine
Meer aandacht voor hoe wetenschap werkt, moet ertoe bijdragen dat het publiek argumenten in discussies tussen wetenschappers beter op waarde kan schatten en dat bedrijven en organisaties beter weten wat ze van wetenschap kunnen verwachten. Ook leidt het er, idealiter, toe dat politici wetenschappers niet meer voor hun karretje spannen. Want: ‘Wie eenmaal zicht heeft op het tot stand komen van wetenschappelijke kennis, zal “de wetenschap” nooit meer inroepen als een simpele feitenmachine ter fundering van beleid.’

Weblogs, twitter, media
Een belangrijke rol in de wetenschapscommunicatie is weggelegd voor wetenschappers zelf, aldus de samenstellers. Ze doen een stevige aanbeveling: aan de toekenning van onderzoekssubsidies mag een plicht tot wetenschapscommunicatie worden gekoppeld.
En ook voor de onderzoekers zelf geldt dat ze niet pas moeten gaan communiceren als er resultaten te melden zijn: ‘Om mensen te laten ervaren hoe onderzoek werkt en hen de gelegenheid te bieden met wetenschappers in discussie te gaan is meer directe interactie nodig.’ Maar: ‘Wetenschappers dienen […] geen uitspraken te doen die hun expertise te boven gaan.’
Alle inspanningen dienen wel gehonoreerd te worden door universitaire bestuurders: die moeten activiteiten in wetenschapscommunicatie meetellen in onderzoeksevaluaties.

Het advies Tussen onderzoek en samenleving: aanbevelingen voor optimale wetenschapscommunicatie is hier te downloaden. / Anja van Kessel.
Beeld: Helen de Hoop, hoogleraar Taalwetenschap aan de Radboud Universiteit, in discussie met Ronald Plasterk (toenmalig minister OCW) over ‘hun hebben’. De Wereld Draait Door, 9 februari 2010