Ruim tweehonderd bomen staan op de nominatie om gekapt te worden in Park Brakkenstein. Noodzakelijk onderhoud, aldus de gemeente. Een verouderde visie, vinden anderen.

In een plan van de gemeente Nijmegen om Park Brakkenstein te revitaliseren staat het voornemen om 203 bomen te kappen. Dat is volgens de gemeente nodig om de bestaande lanen in het park in stand te houden.

Een toekomstbestendig park creëren en bestaande groenelementen herstellen of verbeteren, is de achtergrondgedachte. ‘Het merendeel van de bomen die in deze vergunning gekapt zullen worden zijn bomen die vanuit het plantsoen de bomen aan de lanen hinderen in hun groei of die herplanting onmogelijk maken’, aldus Thijs Oude Nijhuis, groenbeheerder bij de gemeente Nijmegen.

De bosjes rond de lanen waren vroeger bedoeld voor hakhout en daarom ook lager dan de beukenbomen aan de lanen. Inmiddels is dat hakhoutbos verdwenen en zijn er grote bomen gegroeid, smal en kaal van onderen. Zij belemmeren de beukenbomen aan de lanen en beletten het aanplanten van nieuwe bomen. De te kappen bomen zijn inmiddels gemarkeerd met rode stippen.

Sleets park

‘De waarde van de flora en fauna zit juist in verschillende soorten beplanting op meerdere hoogtes’, aldus Oude Nijhuis. ‘Dit is er nu niet. Het park doet zeer sleets aan en dat zie je als bezoeker duidelijk. Net zoals in een bos is het nodig om afwisseling in de beplanting te krijgen en een mooie overgang van laag naar hoog in de randen. Het opvullen van de plantsoenen wordt gedaan met vrijwel alleen inheemse soorten, ook hier is ruimte voor nodig.’

‘Ik ben geen voorstander van het kappen van gezonde bomen’

Het park dateert uit het begin van de achttiende eeuw en was lange tijd onderdeel van het landgoed, de open structuur kwam in de twintigste eeuw tot stand. Vanaf 1966 is het park eigendom van de gemeente Nijmegen en publiek toegankelijk. Het park is van oorsprong een sterrenbos, een bos met lanen die vanuit een open midden in stralen uitlopen.

De wijkraad Brakkenstein zegt meer informatie te willen voordat ze een oordeel geven over het plan. ‘Maar ik ben geen voorstander van het kappen van gezonde bomen’, zegt bestuurslid Annelies de Wildt. ‘In deze tijd is iedereen bezig met meer biodiversiteit en natuur, dan is het de vraag of de allure van het park het belangrijkste is.’

Tijdgeest

Ook vegetatiedeskundige Jan Jansen, verbonden aan de Radboud Universiteit, zet vraagtekens bij de plannen van de gemeente. ‘Je ziet in de historie een ontwikkeling in de tijdgeest en hoe we anders zijn gaan denken over natuur en tuinen. Daar zijn in het park drie benaderingen aanwezig, een unieke situatie. In de eerste plaats de formele stijl in de vorm van een sterrenbos, dan de wat wildere Engelse landschapsstijl en vervolgens de instructieve plantsoenen (waar bezoekers kunnen leren over de natuur, red.), toegepast door Victor Westhoff in wat nu de Hortus is’, aldus Jansen die tevens bestuurslid is van de Hortus, maar op persoonlijke titel spreekt.

Het valt Jansen op dat de beuken aan de Victor Westhofflaan naast de Hortus het veel beter doen dan de beuken aan de lanen elders in het park. ‘Dat kan goed met de bodem te maken hebben en de nabijheid van de Hortus. Voor beuken moet het niet te nat en niet te droog zijn. Te veel licht is ook niet goed voor ze. Als je dus nu nabijgelegen bomen gaat weghalen, kan dat een negatief effect hebben.’

Gezonde eik

Jansen vraagt zich vooral af of het nog wel van deze tijd is om een park zo strikt te onderhouden. ‘Moet je een gezonde eik kappen omdat er een beuk naast staat? Als je de bomen laat groeien, blijft de structuur van lanen toch wel bestaan. Ik ben van mening dat je toe moet naar een natuurlijkere situatie waarin je faciliteert hoe de begroeiing op elkaar inspeelt. Maar vaak denken landschapsarchitecten en tuinarchitecten daar anders over.’

Een eventuele vergunning voor het plan moet nog worden getoetst door de Rijksdienst voor cultureel erfgoed omdat het park een rijksmonument is.