‘Klassiek idee van hoorcolleges achterhaald’
Zijn boek De Lerende Mens gaat over de manier waarop we leren. Volgens psycholoog Harold Bekkering mag de universiteit zich meer richten op persoonlijke ontwikkeling. ‘Docenten zouden als gidsen moeten zijn.’
Vandaag verschijnt De Lerende Mens, van psychologen Harold Bekkering en Jurjen van der Helden. Het boek gaat over de manier waarop onze hersenen functies zoals taal, omgaan met getallen en sociale interactie leren. Onderwijs sluit hier niet altijd goed op aan, zei Bekkering onlangs in de Volkskrant. Onderwijs Platform 2032, over de toekomst van basis- en middelbaar onderwijs, is ‘doordrenkt van economisch nutsdenken en gaat voorbij aan belangrijke wetenschappelijke inzichten over hoe mensen leren.’ Lijdt onze universiteit hier ook aan?
We moeten beginnen bij het begin. In ons schoolsysteem gaat het mis omdat de nadruk al van jongs af aan ligt op het vermijden van fouten, zegt Bekkering. Je leert op de basisschool om kennis te reproduceren, zonder te begrijpen waarom. ‘Later, op de middelbare school, ga je een schoolniveau naar beneden, als je geen zes weet te halen voor Nederlands, terwijl je misschien heel goed bent in wiskunde’, licht hij toe. ‘Je niveau wordt dus bepaald door dat waar je niet goed in bent, en niet waar je wel goed in bent. Dat vind ik heel vreemd.’ We zouden volgens Bekkering van jongs af aan de focus op het ontwikkelen van talenten moeten leggen, niet op het vermijden van fouten en streven naar middelmaat.
De universiteitsdocent als gids
Dit probleem ziet Bekkering ook op de universiteit. Een examencommissie kijkt nauwelijks naar zelfontplooiing. Je diploma krijg je wanneer je al de verplichte vakken hebt gehaald. ‘Dit dient het systeem, niet de student.’ Bekkering vindt dat we ons minder op eindtermen moeten focussen en meer op het individu. ‘Het zou prachtig zijn als nieuwe studenten samen met docenten persoonlijke toekomstdoelen zouden kunnen stellen, om die vervolgens te ontwikkelen. Die nauwe samenwerking volgt nu pas in de scriptiefase.’ Hij begrijpt dat dit door het grote aantal studenten en de beperkte financiën van de universiteit moeilijk wordt. ‘We zijn Oxford niet.’
Wel zijn er concrete dingen die we nu al kunnen veranderen. Het klassieke idee van hoorcolleges vindt Bekkering bijvoorbeeld achterhaald. ‘Een zelfstandige student zou zelf een leerboek moeten kunnen verwerken. We kunnen daarnaast een gedeelte van de lessen opnemen en er zijn YouTube-filmpjes waarop dingen zo goed worden uitgelegd dat je daar als docent weinig aan toe kan voegen. Een docent zou daardoor meer een gids kunnen zijn. Iemand met ervaring die je op een individuele manier kan helpen bij je ontwikkeling.’ / Maarten van Gestel
peter rietbergen schreef op 29 oktober 2015 om 17:03
Helaas heb ik ’t boek (nog) niet gelezen. Het is goed mogelijk dat er allerlei behartigenswaardigs in staat, hoewel de samenvatting niet doet vermoeden, dat ’t veel nieuws biedt.
Maar mag ik toch eens vragen om dat ene, oude cliche nu eindelijk eens achterwege te laten: de idee dat ‘klassieke hoorcolleges’ “ächterhaald” zijn is, en blijft een onbewezen gemeenplaats. We weten allang dat de onderwijsvormen gemengd dienen te zijn om, in combinatie, effect te oogsten. We weten overigens ook dat de uitspraak: “ëen zelfstandig student zou zelf een leerboek moeten kunnen verwerken” goeddeels thuishoort in het domein van de wensdromen.
L.J. Lekkerkerk schreef op 29 oktober 2015 om 17:50
Doet denken aan 3e-jaars die om ‘het goede antwoord’ vragen en als je dat presenteert ook nog individuele feedback willen op hun oplossing (‘Om te weten of ze al op het niveau van een 6-je zitten’, zo luidde het antwoord op mijn ‘waarom ook dat nog?’)
Thérèse Boshoven schreef op 29 oktober 2015 om 22:53
Laten we alsjeblieft als universiteit niet meegaan in de gekte die het vo en hbo ook al lam lgt
Hannah schreef op 3 november 2015 om 06:07
De citaten die in dit artikel genoemd worden lijken allemaal gebaseerd op de mening van prof. Bekkering. Maar hebben ze ook iets met hersenonderzoek te maken? Kwalificeert expertise in de cognitieve neurowetenschappen om uitspraken te maken over het onderwijs? Ik denk het eigenlijk niet. Het wordt hier gesuggereerd dat het boek gebaseerd is op kennis over het brein. Maar welke kennis is dat dan die relevant is voor bv. uitspraken over weblectures en persoonlijke ontwikkelingen? Zijn deze niet meer gebaseerd op eigen ervaringen en meningen, misschien onderbouwd door hier en daar wat imaging studies?
Misschien dat er in het boek veel dieper en genuanceerder geargumenteerd wordt, maar op basis van dit artikel kan ik alleen vermoeden dat lezers weer een keer met een plaatje van een brein overtuigd worden van uitspraken die in feite beter te ondersteunen of onderzoeken zouden zijn vanuit de gedrags- of onderwiijswetenschappen. Maar ik laat me graag van het tegendeel overtuigen!
Simon Oosthoek schreef op 4 november 2015 om 12:56
De nieuwsberichten over dit boeken onderbouwen eigenlijk de filosofie van het natuurlijk leren, wat de didactische grondslag is van de Basisschool de Vallei in Driel. (zie link).
Het idee is niet nieuw, maar wel interessant is dat er (neem ik aan) onderzoek gedaan is en wordt die dit ondersteunt.
Harold Bekkering schreef op 5 november 2015 om 15:05
Bedankt voor de reacties. Mag ik vragen om oordelen over het boek te baseren op lezen van het boek? Ik hoop dat het boek genuanceerder is dan de stukjes in de pers. Ik ben benieuwd naar jullie mening!