Het kabinet moet geen nieuwe gasboringen onder de Waddenzee toestaan. Die dringende oproep doen honderden wetenschappers in een brief aan ministers Jetten (Energie) en Van der Wal (natuur), en staatssecretaris Vijlbrief (mijnbouw).

De wetenschappers, zo’n 400 experts op het gebied van natuur en milieu, vrezen voor onherstelbare schade aan natuur en milieu en mogelijk een financiële strop voor de overheid.

De regering beslist over een paar weken of zij nieuwe boringen toestaat, licht woordvoerder en Radboud-microbioloog Marjan Smeulders de brief toe, die geschreven is uit naam van actiegroep Scientists4Future. ‘Die vergunningen moeten er niet komen’, zegt ze aan de telefoon. ‘Ze zijn in strijd met de kabinetsdoelstellingen om de opwarming van de aarde te beperken tot anderhalve graad. Het is raar als je dan nieuwe gasvelden gaat aanboren.’

Kraamkamer

Minstens zo belangrijk, vervolgt ze, is dat gasboringen ernstige ecologische schade kunnen veroorzaken. De kans is groot dat de zeebodem verzakt, waardoor bij eb minder wad droog komt te liggen. ‘Droogvallende plekken zijn cruciaal voor wadvogels die daar naar voedsel zoeken. Hun ecosysteem wordt verstoord.’ Hetzelfde geldt voor zeegras, dat maar op specifieke dieptes groeit in getijdengebieden en een belangrijke kraamkamerfunctie heeft voor bijvoorbeeld vissen.

Smeulders: ‘De Waddenacademie schreef vorig jaar nog dat dit juridische problemen oplevert. De Waddenzee is Natura2000-gebied en staat op de UNESCO-werelderfgoedlijst. We kunnen als land niet aan de ene kant slecht omgaan met ons eigen erfgoed, en aan de andere kant landen op de vingers tikken omdat zij bijvoorbeeld grootschalige ontbossing toestaan.’

Risicovol

Ten slotte is het economisch risicovol om nieuwe gasvelden aan te leggen, met alle infrastructuur die daarbij komt kijken, stellen de briefschrijvers. Zo’n nieuw veld moet minstens twintig jaar aardgas kunnen leveren om rendabel te zijn, zegt Smeulders. ‘Dikke kans dat de Europese Unie gaswinning binnen die periode gaat verbieden. Je kunt op je klompen aanvoelen dat gasbedrijven dan miljardenclaims bij de overheid zullen neerleggen, vanwege gederfde inkomsten. Je kunt dat geld veel beter steken in de energietransitie.’

‘Ik mis de urgentie zoals bij de coronacrisis’

In verduurzaming ligt dan ook het alternatief volgens de briefschrijvers, zodat meer gas helemaal niet nodig is. Burgers en woningbouwcorporaties moeten hun woningen isoleren, bedrijven moeten overstappen op elektriciteit of waterstof voor hun energievoorziening.

Kunst- en vliegwerk

De vraag is of die maatregelen voldoende zijn om helemaal ‘van het gas af’ te gaan. Het weggevallen gas uit Rusland noopt nu al tot kunst- en vliegwerk, zoals de snelle aanleg van drijvende terminals om vloeibaar gas uit Amerika te importeren. Gas oppompen zal misschien nog even nodig blijven, erkent ook Smeulders, maar economisch gezien is het verstandiger om dat alleen te doen bij bestaande, kleine velden op zee.

Nog liever zou Smeulders zien dat de overheid veel meer ambitie toont, zodat gasboringen helemaal overbodig worden. ‘Dat vereist wel dat het kabinet meer actie onderneemt. Ik mis de urgentie die daarbij hoort, zoals we die wel zagen tijdens de coronacrisis.’

Daarbij zijn harde keuzes nodig. ‘Een bedrijf als Tata Steel is misschien beter af in Scandinavië, waar ze waterkrachtcentrales als energiebron hebben. En hoe noodzakelijk is het dat de glastuinbouw (een grootverbruiker van aardgas, red.) ook bloemen in de winter kweekt?’

Burgerberaden

De regering zou deze vragen allemaal op tafel moeten leggen, vindt de microbioloog, om ze maatschappijbreed te bespreken, bijvoorbeeld via burgerberaden. ‘Daarin kun je ook bespreken hoe de overheid bedrijven kan ondersteunen die verliezen lijden door de energietransitie. Dat verhoogt het draagvlak van maatregelen.’

Vanuit Den Haag is vooralsnog geen reactie op de brandbrief gekomen. Mocht het stil blijven, dan gaat actiegroep Scientist Rebellion (losjes gelieerd aan Scientists4Future) volgende week demonstreren in de Hofstad.