Fruitvliegjes lijken op mensen. Daarom zijn de beestjes populair onder wetenschappers. Om ervoor te zorgen dat ze zich blijven vermenigvuldigen, wordt elke week zorgvuldig voor ze gekookt.

Wat hebben fruitvliegjes precies gemeen met mensen? Wel, 75 procent van alle genen die in het menselijk lichaam betrokken zijn bij ziekte, is ook aanwezig in fruitvliegjes. Handig, als je zoals promovendus Marije Been onderzoek doet naar ziekten in het zenuwstelsel.

Muteren

De fruitvliegjes verblijven met duizenden in het Nijmeegse Huygensgebouw. Been haalt een bak met buizen tevoorschijn, waarin verschillende gemuteerde vliegen zitten: ‘In mijn project werk ik aan een soort genetische screening’, zegt ze. ‘Ik gebruik chemicaliën om willekeurig het DNA van de vliegen te muteren.’

Zitten er tussen die mutaties vliegen met problemen aan het zenuwstelsel, dan wordt het voor Been interessant. ‘Dan kijken we welk gen daarbij betrokken is, zodat we een overzicht kunnen krijgen van alle genen die een rol spelen zijn bij dit soort ziektes.’ Diezelfde genen zouden in mensen hetzelfde effect kunnen hebben.

‘Thuis sla je fruitvliegjes ook dood’

Het onderzoek van Been is maar één voorbeeld van wat je met fruitvliegjes kunt doen. Onderzoekers kijken ook vanuit ecologische hoek naar de beestjes. Ze bestuderen sociale interactie, dieet, hersenen en gedrag. ‘Je kunt het zo gek niet bedenken, of er wordt onderzoek naar gedaan’, vertelt Been.

Voortplanten

Om ervoor te zorgen dat er altijd fruitvliegjes voorradig zijn voor experimenten, is het van belang dat ze zich snel voortplanten. En dan helpt het als ze goed te eten krijgen. Been weet uit ervaring dat haar beestjes best kieskeurig zijn.

Als een heuse chef-kok roert ze wekelijks in een pan met verschillende soorten meel, gist, stroop, antischimmelmiddel en zuur. ‘Vooral dat laatste ingrediënt is belangrijk’, licht Been toe, ‘dat vinden ze lekker ruiken.’

Gezien het enthousiasme waarmee de fruitvliegjes zich voortplanten, is het recept een succes. Maar als de beestjes verdoofd onder de microscoop liggen, dringt de vraag zich op of we geen medelijden met ze moeten hebben. Been vindt dat het wel meevalt: ‘Thuis sla je ze ook dood.’