Kon Kelei, alumnus van de Radboud Universiteit en voormalig vluchteling, bouwt in Zuid-Soedan een school. Hij is deze week in Nijmegen. ‘Investeer vooral in de vluchtelingen die hier zijn.’

Kon Kelei (32) vluchtte als tienjarige kindsoldaat van het Sudan People’s Liberation Army naar Nederland en studeerde rechten aan de Radboud Universiteit. Na zijn studie vertrok hij weer naar Zuid-Soedan. Kelei wilde eigenlijk geneeskunde studeren, omdat hij daarmee dacht echt een verschil te kunnen maken in Zuid-Soedan. Toen bleek dat dit niet mogelijk was, is hij voor rechten gegaan. ‘Achteraf ben ik hier heel blij mee: als arts kun je alleen maar in mensen snijden, maar als jurist ben je veelzijdiger. Er zijn juristen nodig om Zuid-Soedan op te bouwen, om de maatschappij te vormen. Nu kan ik meepraten en meedenken met veel nieuwe dingen die opgezet worden in het land.’

Vrijwel direct na je afstuderen in 2010 vertrok je naar Zuid-Soedan. Hoe was het om daar terug te komen?
‘Heerlijk. Ik was erg blij om terug te zijn. Teruggaan is altijd mijn plan geweest. Van te voren had ik niet echt bepaalde verwachtingen van het land, ik ging er met een open blik naartoe. Natuurlijk ben ik wel veranderd door mijn tijd in Nederland, maar die culturele verschillen vang je makkelijk op, als je maar open blijft.’

Geboortedorp
Kelei is deze week in Nijmegen om Een bijzondere vriendschap te promoten, een boek over zijn vriendschap met acteur Waldemar Torenstra. De twee ontmoetten elkaar op de set van Grijpstra & De Gier in 2007, waar Kelei figureerde. Van de opbrengst van het boek gaat de helft naar de Cuey Machar Secondary School Foundation die Kelei heeft opgericht. ‘Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik de mensen in mijn land heb verraden door te vluchten. Nu bouw ik een school in mijn geboortedorp, niet om goed te maken wat ik toen heb gedaan, maar omdat onderwijs heel belangrijk is.’

Hoe gaat het met die school?
‘Het gebouw is bijna klaar, er hoeven nog maar een paar kleine dingen gedaan te worden. Eigenlijk had hij al eerder klaar moeten zijn, maar doordat er weer een oorlog uitbrak, is dat niet gelukt. Straks hebben we plek voor driehonderd leerlingen. Die moeten wel allemaal betalen, want alleen dan zullen ze gemotiveerd zijn om echt hun best te doen. Daarnaast kost kwalitatief goed onderwijs gewoon geld. Voor leerlingen die goed presteren, maar geen geld hebben, komen er beurzen.‘

Heb je tips voor de vluchtelingen die nu in Nijmegen zitten?
‘Leer gelijk de taal. Anders vreet je jezelf op omdat je niks begrijpt van wat er om je heen gezegd wordt. Door Nederlands te leren, zeg je dat je er bent en dat je deel uit wil maken van de Nederlandse maatschappij. Taal is echt een sleutel die ervoor zorgt dat deuren opengaan.’

En voor de Nederlanders?
‘Ik wil oproepen tot tolerantie. Bedenk dat vluchtelingen niet weggaan omdat ze willen, maar uit nood. Oorlog kan overal plaatsvinden, ook in Nederland: hoe zou je zelf geholpen willen worden? De meeste vluchtelingen komen niet om hier voor altijd te blijven. Ik hou van Nederland, maar ik ben nog veel liever in Zuid-Soedan. Investeer ook vooral in de vluchtelingen die hier zijn, dat levert veel meer op dan alle miljoenen die naar die landen zelf worden gestuurd. Als je vluchtelingen iets positiefs meegeeft, nemen ze dat ook weer mee terug naar hun land. Kijk maar naar mij: dankzij mijn opleiding hier, kan ik ontzettend veel betekenen voor de mensen in Zuid-Soedan.’ / Timo Nijssen