Moet wietteelt gereguleerd worden om criminaliteit terug te dringen of binden we de kat daarmee juist op het spek? In aanloop naar het Nijmeegs Studentendebat van vanavond gaat Vox met een student en een wetenschapper in gesprek over belangrijke verkiezingsthema’s. Deel 3: gereguleerde wietteelt.

Masterstudent onderwijskunde Simon Mamahit (25) rookt al een tijd niet meer, maar vroeger haalde hij regelmatig hasj. Liefst eigen teeltjes van vrienden: spul waar alleen water en zonlicht aan te pas komt. ‘Veel coffeeshops verkopen spul dat veel te snel opgekweekt wordt. Cannabis die tussen je vingers meteen tot stof vergaat, waar allerlei troep in zit.’ Er gaan talloze urban legends rond: Pokon, fosfor en haarlak zouden erin zitten. Zelfs cocaïne, om de gebruiker verslaafd te maken, al gelooft Mamahit daar weinig van.

‘Hoe je het ook wendt of keert, net als alcohol en tabak heeft cannabis negatieve gevolgen voor je gezondheid’

‘Kids worden er gewoon gek van,’ zegt hij. Ze beginnen jong met blowen, goedkoop en slecht spul, met gevolgen: ze trippen te hard, raken in sommige gevallen in psychose, worden opgenomen. Mamahit denkt dat de decriminalisering van wietteelt grote voordelen kan bieden voor de volksgezondheid, want dat geeft tenminste ruimte om de kwaliteit te bewaken. ‘Maar let’s be honest: legalisering is niet de heilige graal, dat is structurele voorlichting.’ Hef daarom flinke accijnzen die terugvloeien in het onderwijs, stelt hij: ‘Hoe je het ook wendt of keert, net als alcohol en tabak heeft cannabis negatieve gevolgen voor je gezondheid. Dat moet je tieners leren. Niet in één lesje, maar steeds opnieuw.’

Experimenteren

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) lobbyt al jaren voor proeven met gereguleerde wietteelt. In Nijmegen stemde een meerderheid van de gemeenteraad in 2015 al vóór, maar toen wilde de Nederlandse regering daar nog niets van weten – het zou ingaan tegen internationale antidrugsverdragen. Onder Rutte III gaat Nederland toch experimenteren: vanaf 2019 gaan zes tot tien gemeenten wiet produceren en leveren aan coffeeshops. Nijmegen kan een van die testgemeentes zijn.

‘Je kunt alle coffeeshops dichtgooien’, zegt Masha Fedorova, hoogleraar Strafrecht, ‘of je kunt proberen een halt toe te roepen aan de achterdeurproblematiek die gepaard gaat met ons gedoogsysteem.’ Nu wordt de verkoop van cannabis door de vingers gezien, maar de productie en levering zijn illegaal. Die criminele aanvoer gaat gepaard met legio problemen die op het bordje van gemeenten liggen: straatoverlast, brandjes en overstromingen in woningen die voor wietteelt gebruikt worden. Armlastige inwoners die door drugsbazen tot teelt gedwongen worden, legionellabesmettingen en andere gezondheidsrisico’s.

‘Of regulering onze veiligheid en gezondheid waarborgt, moeten we aannemelijk maken met data’

Samen met collega Piet Hein van Kempen – inmiddels decaan van de rechtenfaculteit – onderzocht Fedorova de legitimering van wietteeltregulatie. Die druist inderdaad in tegen internationale drugswetgeving, maar als bepaalde wetgeving onze mensenrechten beter beschermt, dan mogen deze verdragen opzijgeschoven worden.

‘De argumenten die gemeenten aandragen liggen in de regel op de vlakken criminaliteitsbestrijding en volksgezondheid. Of regulering onze veiligheid en gezondheid inderdaad waarborgt, moeten we aannemelijk maken met data. Die kan bijvoorbeeld verkregen worden uit afgebakende pilots. Dat is een moeilijkheid op zich: een experiment in Maastricht zegt weinig over de kans van slagen in Groningen.’

Gezondheidsrecht

Een succesvolle proef alleen is bovendien geen garantie voor een uiteindelijke wet die wietteelt legaliseert. Er moet aan meer randvoorwaarden voldaan worden: democratisch draagvlak, en het buitenland mag geen enkel nadeel ondervinden van Nederlands beleid. Het mag niet zo zijn dat onze gereguleerde teelt naar Duitsland wordt geëxporteerd.

Tegenstanders stellen dat de regulering van cannabis het gebruik ervan stimuleert. Fedorova: ‘De overheid heeft de plicht om drugsgebruik actief te ontmoedigen. Doet ze dat niet, dan schendt dat ons gezondheidsrecht. Het is uiteraard niet de bedoeling dat de teeltproeven het drugsgebruik aanwakkeren.’