‘Kwetsend’ rapport over Chinese samenwerking roept vragen op over diversiteit
-
Foto: Gerard Verschooten
Promovenda Ying Wang voelde zich door het publiceren van een kritisch rapport over samenwerking met China neergezet als een potentiële spion. Auteur Frank Bekkers reageert verbaasd op die aantijging. ‘Wij stippen alleen de risico's aan.’ Promotor Richard van Wezel toont meer begrip en wijst op de spanning die het werken op een multiculturele campus teweegbrengt.
De auteurs van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) gingen niet over een nacht ijs met hun adviesdocument over samenwerken met Chinese universiteiten. Samen met wetenschappers van de Universiteit Leiden werden meer dan veertig interviews gehouden en deden ze een literatuurstudie.
Het resultaat daarvan moet volgens auteur Frank Bekkers door Nederlandse onderzoekers niet worden gelezen als een ontmoediging om met Chinezen samen te werken. ‘Wel bieden wij een checklist aan om onderzoekers op een gestructureerde manier aan het denken te zetten. Wat zijn de voordelen van samenwerking? En wat de nadelen?’
Klacht
Bekkers, die binnen het HCSS de titel Director of the Security Program draagt, reageert verbaasd als hij hoort dat Chinese medewerkers en studenten aan de Radboud Universiteit het rapport interpreteren als een belediging. Volgens de Nijmeegse promovendus Ying Wang, die een klacht indiende nadat de Radboud Universiteit het document van het HCSS op haar intranet plaatste, worden alle Chinezen op de campus weggezet als potentiële spionnen. Bekkers: ‘Ik ben erg benieuwd over welke passages ze het dan heeft. Ik lees dat in ieder geval niet terug in ons rapport.’
Wel wijzen Bekkers en zijn collega’s op de risico’s van het ongewenst weglekken van gevoelige of waardevolle kennis. Bijvoorbeeld doordat Chinese onderzoekers door hun overheid onder druk worden gezet om verkregen informatie te delen, zeker als de Chinese overheid direct of indirect meebetaalt aan het onderzoek.
Bekkers stuitte tijdens de interviews op een behoorlijke portie naïviteit, vooral bij de universiteiten. ‘Bij instituten zoals TNO, die meer toegepast onderzoek doen, zijn ze zich al beter bewust van de risico’s van internationale samenwerkingen.’
‘China en Nederland verschillen fundamenteel – in hoe wij willen leven en hoe onze overheid werkt’
Maar op concrete bewijzen van spionagepraktijken stuitte hij niet. ‘Dat is natuurlijk heel moeilijk aan te tonen. De aard van een goede spion is dat hij ervoor zorgt dat niemand erachter komt wat hij doet.’ Daarnaast is er een groot grijs gebied tussen spionage en het natuurlijke proces waarbij informatie wordt gedeeld. ‘Als een Chinese student in Nederland heeft gestudeerd neemt hij vanzelf kennis mee. Dat kan je de persoon niet verwijten. Als je dat niet wilt, bijvoorbeeld omdat de kennis grote economische waarde heeft, dan moet je daar als universiteit van tevoren op inspelen.’
Dat het rapport zich toespitst op China heeft volgens Bekkers te maken met de steeds dominantere positie van China – ook binnen de wetenschap. Wat ook meespeelt is dat academische samenwerking met China onder een vergrootglas ligt, onder andere door de afgeblazen opening van een Groningse campus in Yantai.
En China valt in een andere categorie dan Duitsland, om maar een land te noemen. ‘Dat hebben wij niet bedacht, maar onze regering. China en Nederland verschillen nu eenmaal fundamenteel – in hoe wij willen leven en hoe onze overheid werkt.’ Overigens geldt dat ook voor landen als Iran en Rusland. Het rapport van het HCSS is volgens Bekkers dan ook goed toe te passen op samenwerkingen met die landen.
Inclusiviteit
Wie meer begrip heeft voor de klacht van promovendus Ying Wang is haar promotor Richard van Wezel, die ook vice-decaan onderzoek is van de Faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica. ‘Ying stond op een gegeven moment aan mijn bureau en vertelde dat ze de publicatie vervelend vond. Dat is voor mij genoeg reden om haar klacht serieus te nemen. Ik heb toen gezegd dat ik haar in deze kwestie zou ondersteunen.’
Volgens Van Wezel stoorde Wang zich niet zo zeer aan het rapport zelf, als wel aan het feit dat de Radboud Universiteit het zonder context publiceerde. Zelf noemt de hoogleraar het geen slecht advies – ‘er staan zinnige dingen in’ – maar is het belangrijk begrip te tonen voor hoe de boodschap overkomt op anderen. ‘Bewustwording van culturele verschillen is heel belangrijk.’
‘Hoe willen we omgaan met inclusiviteit, diversiteit en gender?’
‘Dit incident is een typisch voorbeeld van hoe het kan wringen op een plek waar zo veel mensen met verschillende achtergronden werken. We hebben het veel over inclusiviteit, diversiteit, gender. Dit een goede casus om ons af te vragen: hoe willen we daarmee omgaan?’
Achteraf gezien had de universiteit het rapport beter niet kunnen verspreiden onder alle medewerkers, vindt Van Wezel. ‘Het was voldoende geweest om het rond te sturen naar de onderzoeksdirecteuren, denk ik.’ Toch toont de biofysicus zich mild voor de universiteit. ‘Ik ben ervan overtuigd dat iedereen van goede wil is geweest. Als daar dan kritiek op komt is het belangrijk om goed te reageren. Dat is gebeurd.’
Bert schreef op 10 mei 2019 om 10:32
Bekkers, die binnen het HCSS de titel Director of the Security Program draagt, reageert verbaasd als hij hoort dat Chinese medewerkers en studenten aan de Radboud Universiteit het rapport interpreteren als een belediging.
[…]
Maar op concrete bewijzen van spionagepraktijken stuitte hij niet. ‘Dat is natuurlijk heel moeilijk aan te tonen. […] ‘
Dus deze man beschuldigt eerst Chinezen van spionage, zonder enkel bewijs, en is daarna verbaasd. Wat een onoprechtheid, typisch een politicus.
Laten we als universiteit ons ver houden van politiek, en ons dus ook niks aantrekken van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS), wat ook maar gewoon een politieke denk-tank is met een politieke agenda. Jammer dat onze universiteit uberhaupt heeft geluisterd naar zo’n schimmige club.
Rein schreef op 13 mei 2019 om 17:53
“Dus deze man beschuldigt eerst Chinezen van spionage, zonder enkel bewijs, en is daarna verbaasd.”
Leer lezen. Bekkers wijst alleen op risico’s. Van beschuldigingen van spionage is geen sprake. U haalt nota bene in uw eigen citaat aan dat de man geen concrete bewijzen heeft, en dat hij zelf aangeeft dat dit ook lastig is aan te tonen.
Stijn schreef op 10 mei 2019 om 21:22
Tekenend dat deze man geen bewijzen heeft kunnen vinden van spionage. Waarom dan wel het rapport publiceren?
Voor het grijze gebied waarbinnen Nederlandse handelsbelangen moeten worden verdedigd? Ik begrijp niet hoe je in je hoofd kunt halen dat onze universiteit zulke belangen moet dienen.
Laten we niet bang zijn voor buitenlanders. Wereldwijde samenwerking is hard nodig om wereldwijde problemen aan te pakken.
Rein schreef op 13 mei 2019 om 17:53
Tekenend voor wat? Als ik uw reactie lees, vraag ik mij af of u het rapport hebt doorgenomen, maar op basis van uw opmerkingen krijg ik de indruk van niet. Het is een checklist (en dus bijvoorbeeld niet een onderzoeksrapport over spionage), met daarin een opsomming van verschillende risico’s, waarbij onder meer de belangen van Chinese onderzoekers zelf worden meegenomen. Om een lijst van risico’s te publiceren, hoeven zich vooralsnog geen concrete problemen te hebben voorgedaan. Een beetje vooruitdenken kan geen kwaad. Onnodige stennismakerij wel, maar dat is niet de indruk die de lijst op basis van haar toon en inhoud oproept, althans niet bij mij.
“Voor het grijze gebied waarbinnen Nederlandse handelsbelangen moeten worden verdedigd?” Als u de checklist zou hebben doorgenomen, had u kunnen lezen dat dit een van meerdere punten is die worden meegenomen. Maar ook dat “gezamenlijke resultaten [soms] op een (in Nederlandse ogen) oneigenlijke wijze politiek [worden] gebruikt” en sprake kan zijn “van (het risico van) aantasting van nationale veiligheidsbelangen”. Dat lijken me ook niet bepaald zaken waaraan de RU een bijdrage zou moeten willen leveren, of wel?
De makers van de checklist lijken niet veel meer te hebben willen doen dan het scheppen van bewustzijn voor mogelijke risico’s. Over het algemeen is “laten we niet bang zijn voor buitenlanders” een prima aanbeveling, maar het aannemen van een kritische houding en niet blind varen op vertrouwen, lijken me net zo goed op hun plaats.
Stijn van Uffelen schreef op 14 mei 2019 om 11:31
Het is tekenend voor een ongefundeerde angst voor Chinezen die ik bemerk in de Nederlandse media en bij universitaire onderzoekers. Ongefundeerd, omdat de auteur van het rapport in dit artikel aangeeft geen bewijzen te hebben gevonden voor het bestaan van het risico dat hij schetst. Op die fiets kunnen we allemaal wel potentiële veiligheidsrisico’s uit onze duim gaan zuigen en dat tot een officiële publicatie gaan verheffen.
Zeker heb ik het rapport opgezocht en gelezen. Voor andere VOX-lezers voeg ik onderaan deze reactie een link toe. Mijns inziens was het buitengewoon tendentieus. Ik noem enkele voorbeelden.
Op de eerste pagina staat deze alinea: “However, like other emerging powers in the past, China is not necessarily interested in academic research as such, but rather regards it as a significant factor in shaping the country’s rise. China’s research aims are largely linked to its political and strategic ambitions, such as the Belt and Road Initiative and the Made in China 2025 plan launched in 2016 to make China a technology superpower.” De formulering hiervan duidt erop dat Chinezen een soort onoprechte bedoelingen zouden hebben met hun onderzoek. Dat is een zeer onzinnige manier om China zwart te maken. Behalve dat het weinig concreet is om twee grote overkoepelende beleidslijnen te namedroppen, vraag ik mij af wat in hemelsnaam het doel zou moeten zijn van onderzoek ‘as such’? En waarom is het gek dat onderzoek te maken heeft met de economie? Dat is nota bene ook een doelstelling die in het huidige Nederlandse regeerakkoord is opgenomen (macrodoelmatigheid, topsectorenbeleid).
Op pagina twee staan het volgende aandachtspunt genoemd: “If the Dutch partner does not have a clear aim and/or lacks knowledge about its prospective or current partner, it is highly likely that in the end it will give more than it gets.” Ik begrijp niet wat er erg aan is om eens iets meer te doen dan een ander. Dat lijkt mij nu juist heel normaal in gelijkwaardige samenwerking. Het komt op mij over alsof het uitgangspunt van Bekkers e.a. is dat internationale samenwerking er om draait dat Nederland andere landen geld of kennis afhandig maakt. Mijns inziens is dat een zielige, egoïstische visie op samenwerking.
Aandachtspunt 2 spreekt weer over de farce van ‘science for science’s sake’. China wordt bekritiseert omdat: “Research almost always has to serve an ulterior economic and/or political motive or aim.” Deze kritiek vind ik haast lachwekkend. Talloze malen sprak ik in Nederland met bestuurders, beleidsmedewerkers en wetenschappers die meenden dat er in ons land meer aan ‘valorisatie’ gedaan moest worden. Nu blijkt China een land te zijn waar veel ervaring is met valorisatie, en dan is het plotseling helemaal fout.
In aandachtspunt 3 wordt expliciet gemaakt dat de onderzoekers niet willen dat de Chinese economie groeit, omdat dat een bedreiging zou zijn voor Europese bedrijven. Wederom in en in triest dat deze wetenschappers zich voor een karretje laten spannen van Europese bedrijven. Blijkbaar geloven ze toch niet in ‘science as such’ maar meer in ‘science for our own profit’.
Daarnaast heb ik nog enkele andere opmerkingen.
De lijst met ‘checkpoints’ is volgens mij erg praktisch maar op sommige punten lijkt de argumentatie die ik hierboven bekritiseer weer terug te komen.
Het lijkt mij heel goed als ‘science’ een doel heeft. Bijvoorbeeld de SDG’s zijn doelen waaraan science wat mij betreft ondergeschikt mag zijn. Maar voor het bereiken van die doelen lijkt het mij uitstekend dat informatie ‘weglekt’ naar het buitenland en juist problematisch als Europese bedrijven die informatie vasthouden. Wat draagt het bij aan mitigatie van opwarming als de kennis over hernieuwbare energie-opwekking niet wordt gedeeld?
De eerste auteur heeft een groot deel van zijn wetenschappelijke carrière geweid aan onderzoek naar de Nederlandse defensie. In het rapport komt het belang van de Nederlandse defensie naar voren: “It could also endanger or directly damage national security interests.” Dit wordt echter niet beargumenteerd. Het lijkt mij gepast dat Bekkers eventuele ideeën die hij uit zijn andere onderzoek meeneemt ook gewoon beargumenteerd en van verwijzingen voorziet. Bovendien lijkt het mij op dit punt gepast om een ‘possible conflict of interest’ op nemen aan het begin van het rapport.
Het rapport maakt gebruik van interviews, maar het is totaal onduidelijk wat voor mensen zijn geïnterviewd. In de verwijzingen wordt telkens verwezen naar ‘interviews’ zonder aan te geven om welk interview met wat voor iemand in wat voor functie het gaat. Daarnaast lijkt het op basis van de bronnenlijst duidelijk dat er geen enkel Chinees woord is gelezen om een conclusie te trekken over China. Qua wetenschappelijke kwaliteit van dit rapport is dat toch zeer dubieus.
Ik sta open om te leren over eventuele risico’s die verbonden zijn aan internationale samenwerking. Maar ik stel het wel op prijs dat die risico’s gegrond zijn in de werkelijkheid. Als het gaat over de academische vrijheid van geesteswetenschappers zijn daarvoor in het rapport aanwijzingen, die helaas niet op een navolgbare manier worden gerapporteerd. Voor de rest brengt dit rapport niets meer naar voren dan de vooringenomenheid van de auteurs. Dat is een wetenschappelijk instituut onwaardig. Ik hoop dat het wordt teruggetrokken door het HCSS.
https://hcss.nl/sites/default/files/files/reports/BZ127566%20HCSS%20Checklist%20for%20collaboration%20with%20Chinese%20Universities.pdf