OPINIE- Door een tekort aan vrijwilligers dreigt de Batavierenrace dit jaar niet door te gaan. Dit probleem staat symbool voor een bredere trend, meent Sven Braster van de Universitaire Studentenraad. 'Het onderwijssysteem en bepaalde beleidskeuzes maken het voor studenten steeds moeilijker om zich buiten hun studie ergens voor in te zetten.’

De Batavierenrace, met jaarlijks meer dan 8.500 deelnemers, laat zien hoe belangrijk studentbesturen en commissies zijn voor het studentenleven en de gemeenschap. Door een tekort aan vrijwilligers dreigt de estafetteloop tussen Enschede en Nijmegen dit jaar echter niet door te gaan.

Maar niet alleen de grote evenementen worden bedreigd. Dagelijks zetten duizenden studenten zich aan de Radboud Universiteit in voor medezeggenschap, studie-, sport- en culturele verenigingen. Deze organisaties vormen de ruggengraat van het studentenleven. Zonder hun inzet zou het sociale, culturele en maatschappelijke studentenlandschap dat wij kennen niet bestaan en dat terwijl het studentenleven een ontzettend grote bijdrage levert aan de mentale gezondheid van studenten.

Bestuurswerk biedt studenten de kans om leiderschapsvaardigheden te ontwikkelen, samen te werken en persoonlijke en professionele groei te ervaren. Deze vaardigheden zijn minstens zo waardevol als de academische kennis die ze opdoen tijdens hun studie. Het is niet toevallig dat onze afgelopen drie premiers actief waren in het studentenleven: Jan Peter Balkenende als dispuutsbestuurder, Mark Rutte bij de JOVD en Dick Schoof als voorzitter van het Nijmeegse Phocas.

Naast dat je er zelf veel van leert, draagt studentenbestuurswerk bij aan het studentenleven en de samenleving als geheel. Toch wordt deze waardevolle ervaring steeds ontoegankelijker.

Langstudeerboete

Studenten staan tegenwoordig onder grotere druk dan ooit. Waar een bestuursjaar vroeger werd gezien als een waardevolle aanvulling op de studie, wordt het nu steeds meer een luxe. Studeren is door de renteverhoging op de studielening, stijgende huurprijzen en de inflatie duurder dan ooit geworden. Daarbovenop hangt de dreiging van de langstudeerboete, wat bij elkaar betekent dat studievertraging een steeds hogere prijs heeft.

‘Bestuursbeurzen dekken slechts een fractie van de werkelijke kosten van studievertraging’

Deze financiële druk zorgt ervoor dat veel studenten het zich niet meer kunnen veroorloven om een bestuursjaar te doen. Bestuurswerk kost veel tijd, wat kan leiden tot studievertraging – en die vertraging is financieel gezien nauwelijks meer op te vangen. Bestuursbeurzen dekken slechts een fractie van de werkelijke kosten van studievertraging. Studenten die zich willen inzetten voor hun vereniging zijn mogelijk duizenden euro’s extra kwijt als ze hun diploma niet “op tijd” halen. Dat zorgt er helaas voor dat bestuurswerk en de bijkomende kansen voor ontwikkeling alleen nog toegankelijk worden voor studenten die het zich financieel kunnen veroorloven om langer te studeren. Dit is een bedreiging voor de inclusiviteit en toegankelijkheid van het studentenleven.

De groep studenten die de mogelijkheid heeft om zich in te zetten voor het studentenleven is dus krimpende. Niet alleen het mogelijke afgelasten van de Batavierenrace maar ook het omvallen van studentenpartij asap twee jaar geleden is hier een gevolg van. Dit zijn nog maar de zichtbare gevallen: er zijn tientallen verenigingen die enorme inspanningen moeten leveren in de bestuurswerving, functies combineren of overeind worden gehouden door bestuurders die niet vanuit intrinsieke motivatie maar vanuit plichtsbesef hun functie vervullen.

Flexibel studeren

Hoewel bestuurswerk niet altijd voor studievertraging hoeft te zorgen, blijkt in de praktijk dat het combineren van een bestuursfunctie met een voltijdse studie lastig is. Kleinere besturen kosten vaak maar tussen de 10 en 15 uur per week, en commissiewerk zelfs nog minder. Toch lukt het veel bestuursleden niet om dit effectief te combineren met hun studie, vooral omdat bestuurstaken en onderwijsroosters vaak inflexibel zijn. Zo moet je naar colleges en werkgroepen gaan om je studie succesvol te volgen en word je als studentbestuurder ook verwacht bij vergaderingen, kamerdiensten, trainingen of repetities en natuurlijk activiteiten.

De Radboud Universiteit heeft recent de pilot ‘flexibel studeren’ omgezet in beleid. Dit betekent dat studenten die dit kenmerk krijgen bijvoorbeeld weblectures vroegtijdig kunnen bekijken of met docenten in gesprek kunnen gaan voor versoepelingen van aanwezigheidsverplichtingen of deadlines. Dit is een positieve stap voor studenten met een functiebeperking of die mantelzorger, topsporter of bestuurslid van een grote vereniging zijn.

‘Juist studenten in kleinere besturen – waarvan verondersteld wordt dat ze een lagere bestuurslast hebben – vallen buiten de boot’

Toch heeft deze regeling enkele tekortkomingen. Zo is het beleid vaak afhankelijk van de bereidwilligheid van individuele docenten, opleidingen of faculteiten wat betreft weblectures en inschrijvingen voor werkgroepen en geldt het alleen voor functies met een bestuursbeurs van zes maanden of hoger. Juist studenten in kleinere besturen – waarvan verondersteld wordt dat ze een lagere bestuurslast hebben – vallen buiten de boot.

Demonstraties, petities en belangenbehartigers

Om ervoor te zorgen dat bestuurswerk toegankelijk blijft voor álle studenten, moeten we de structurele oorzaken aanpakken. Dit betekent dat de Radboud Universiteit de mogelijkheden voor flexibel studeren moet verbeteren zodat bestuurs- en medezeggenschapsfuncties beter met studeren gecombineerd kunnen worden. Daarnaast moeten we het gesprek aangaan met de landelijke politiek over de betaalbaarheid van studievertraging, bijvoorbeeld middels demonstraties, petities of belangenbehartigers zoals het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) en de Landelijke Studentenvakbond (LSVb).

Studenten moeten de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen naast hun studie, zonder dat dit gepaard gaat met onoverkomelijke financiële consequenties. Zonder betrokken en actieve studenten heeft het rijke, Nijmeegse studentenleven geen toekomst. Laten we daarom nu actie ondernemen om te voorkomen dat dit rijke studentenleven verloren gaat.