OPINIE - Het afgelopen anderhalf jaar hebben de universiteiten alles op alles gezet om onderwijs zo goed mogelijk door te laten gaan voor studenten. Als dank kregen ze te horen dat ze opnieuw moesten bezuinigen, schrijft Marc van Oostendorp. De hoogleraar Nederlands en Academische Communicatie ziet maar één oplossing: staken, desnoods maandenlang.

Tot de politiek en de ambtenarij is het inmiddels doorgedrongen: met het hoger onderwijs kun je doen wat je wilt. Je kunt onbeperkt spareribs eten bezuinigen, in slechte én in goede tijden, je kunt het onmogelijke verlangen aan administratieve ‘prestaties’, je kunt de mensen die er werken ondertussen beledigen, je slechtste minister op het dossier zetten. In actie komen ze niet.

Een enkele wetenschapper is zo slim geweest om ooit te besluiten niet de mens te bestuderen maar pakweg de levenloze natuur en zit nog steeds in een comfortabele positie en heeft geen behoefte aan solidariteit. De anderen hebben het te druk om zich te organiseren, of ze denken dat dit niet sjiek is – lidmaatschap van een vakbond is idioot laag onder onderzoekers – of ze denken dat het erbij hoort, of dat ze toch niet anders kunnen, of dat je natuurlijk wel netjes moet blijven.

Verantwoord

Het afgelopen anderhalf jaar hebben de universiteiten alles op alles gezet om onderwijs zo goed mogelijk door te laten gaan voor de studenten, terwijl dat eigenlijk niet te doen was. Als dank kregen ze te horen dat ze moesten bezuinigen, weliswaar voor een bedrag waarvoor de CEO van Booking.com zijn bed niet uitkomt, maar waarvan je wel heel veel docenten had kunnen aanstellen, en dat in een jaar dat er wéér meer studenten naar het hoger onderwijs komen.

Als dat zo is, en de Rekenkamer komt met een rapport waaruit blijkt dat het hoger onderwijs, en vooral het onderzoek op de universiteiten structureel onderbetaald is, dan wuif je dat als ministerie weg door erop te wijzen dat de Nederlandse onderzoekers het allemaal prima doen in allerlei rankings.

Dan kun je nóg een stapje verder gaan en aankondigen dat iedere strandtent open mag, en dat men daar lekker elkaar mag omhelzen en alles doen wat corona eerder verboden heeft, maar dat universitair docenten zich deze zomer wel moeten voorbereiden op twee mogelijke vormen van college geven. Misschien kan het onderwijs doorgaan in ouderwets volle collegezalen, misschien moeten we ons aan de anderhalvemetermaatregel houden. Dat horen we op 13 augustus, dus twee weken voor het academisch jaar begint, te kort om in de zomer de cursus slechts op 1 manier voor te bereiden en hem dan nog snel zo nodig om te zetten. Dus moeten beide vormen rond die tijd klaar liggen.

Alarmdagen

Vakantie, dat doe je maar in je eigen tijd. Ik werd wanhopig toen ik het las. Weer een dubbel pakket cursussen voorbereiden! En dat terwijl ik het meeste onderwijs dat ik de komende periode geven moet al zowel fysiek als online weleens gegeven heb. Moet je je dan een beginnend docent voorstellen die het komende jaar een paar cursussen moet geven die zij nog nooit gegeven heeft.

Staken is, zou je zeggen in een normale sector, dan het enige middel. Misschien vindt niet iedereen de wetenschap belangrijk, maar het hoger onderwijs wel: er zijn weinig mensen die hun kind niet naar de universiteit willen sturen. Er zijn weinig mensen die het zonder dokters, juristen, leraren zouden kunnen stellen. Die bij ons worden opgeleid. Dus laten we daar maar een tijdje mee ophouden. Geen prikacties, geen ‘alarmdagen’, maar staken, desnoods weken, nee, maandenlang, tot er eindelijk iets gebeurt.

Bittere momenten

En de studenten dan? Die zijn de dupe, maar alleen omdat hen door de politiek en de ambtenaren de duimschroeven zijn aangelegd en ze per se binnen no time moeten afstuderen. Docenten en studenten zijn zo elkaars gijzelaars. Bovendien: als er niets gebeurd zijn toekomstige generaties studenten nog veel meer de dupe.

‘Docenten en studenten zijn elkaars gijzelaars’

Toch wordt er niet gestaakt. Want oh, het College van Bestuur, en ach, ik moet eerst dit experiment afmaken, en deze student is bijna klaar met zijn scriptie, en ik had mijn vak voor het komend college zo goed voorbereid. In tweevoud. En we moeten wel aan tafel blijven zitten met de mensen die nooit naar ons luisteren.

Zulk volk verdient ook eigenlijk niet beter dan gekort te worden en bespot, denk ik in mijn bittere momenten. Maar ondertussen gaat wel het hoger onderwijs ten onder.

Dit artikel van Marc van Oostendorp verscheen eerder op de website van Neerlandistiek.