Dat de bakker niet langer hoeft mee te betalen aan de opleiding van de advocaat, vindt Radboud-alumnus en publicist Henk Strikkers een pijnlijke opmerking van GroenLinks. Hij trapt af in de opiniereeks over de invoering van het leenstelsel.

Als er één loos argument is dat te veel is gebruikt in de discussie rond de studiefinanciering en het leenstelsel is het wel dat de bakker meebetaalt aan de studie van de advocaat. Het duurde dan ook niet lang voordat één van de vier partijen die de basisbeurs afschaften het op haar site gebruikte ter verdediging van de impopulairste maatregel in het hoger onderwijs in jaren. GroenLinks wil niet dat de bakker nog langer meebetaalt aan de opleiding van de advocaat, een pijnlijke opmerking van een partij die solidariteit en onderwijs hoog in het vaandel heeft staan.

De invoering van een leenstelsel maakt het hoger onderwijs weer wat neoliberaler. Op korte termijn is het weliswaar zo dat de bakker en de rest van de samenleving minder uitgeven aan de lucky few en meer aan de studie van die lucky few. Op de lange termijn is het echter logisch dat de opgeleide advocaat zich dezelfde vraag gaat stellen. Waarom zou hij nog betalen voor de bijstandsuitkering van de bakker die failliet is gegaan? En waarom zou hij nog een beroep kiezen waarmee hij de Nederlandse samenleving vooruit helpt? Waarom zou hij überhaupt niet direct na zijn studie uit dit land vertrekken?

Bovendien gaat er nog een andere neoliberale gedachte schuil achter dit leenstelsel; namelijk dat een hoogopgeleide enkel een opleiding doet om later veel geld te verdienen. ‘Studeren als investeren in jezelf’, zoals de VVD dat noemt. Na de economische crisis is het nauwelijks meer waar, studeren is economisch gezien niet per definitie investeren in jezelf. Het startsalaris van een hogeropgeleide verschilt niet meer van dat van een lageropgeleide. Op dit moment gaat dat pas na ongeveer vijf jaar werkervaring uiteengroeien en de vraag is of dat restanten uit een oude tijd zijn of dat dat ook zo zal blijven.

De leraar en de verpleger
Wat moeten we bovendien denken van al die leraren en verplegers die tot hun zestigste verjaardag een gigantische schuldenlast met zich mee zullen torsen? Juist de studenten die zich willen specialiseren op gebieden waar een personeelstekort bestaat, zullen hun schuld als een molensteen om hun nek hebben hangen. Het verlengen van de aflostermijn klinkt immers wel aardig, maar het betekent ook dat de overheid veel langer rente over de uitstaande lening kan vragen en het de schatkist enkel meer oplevert.

De invoering van een leenstelsel is het gevolg van een discussie die uitgaat van argumenten die in het verleden waar waren, maar die dat nu niet langer zijn. Neoliberale theorieën vieren niet langer hoogtij en afgestudeerden verdienen niet veel meer dan andere jongeren met een startkwalificatie. Bovendien ontbreekt de beloofde ‘integrale visie’ op hoger onderwijs volledig in het akkoord. Dat maakt dat het wel heel erg naar een ordinaire broekzakvestzakregeling riekt.

Henk Strikkers (23) is journalist en programmamaker en studeerde Nederlands Recht aan de Radboud Universiteit. Nu werkt hij onder meer voor Folia en LUX.

Deze blog verscheen eerder bij FoliaWeb.