Twee Syrische broers. De een rondde onlangs in Nijmegen de Engelstalige master Molecular Chemistry af, zijn broer studeert wiskunde, een Nederlandstalige opleiding. Wat is nou prettiger als je uit een land als Syrië komt, Nederlandstalig of Engelstalig onderwijs?

Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF is niet blij met de groei van het aantal Engelstalige bachelors in het hoger onderwijs. Ze adviseert haar studenten om voor een Nederlandstalige bachelor te kiezen, niet voor een Engelstalige. Vluchtelingstudenten moeten Nederlands leren om aan de inburgeringseisen te voldoen, kans te maken op een baan en een plek te veroveren in de Nederlandse samenleving. Daarbij ook nog Engels op hoog niveau beheersen is voor de meeste van hen een brug te ver, zei de stichting onlangs op Voxweb.nl.

Maar hoe ervaren vluchtelingstudenten dat zelf? Neem de broers Hussein (32) en Yasser (28) Hammoudeh, die beide ervaring hebben met het volgen van onderwijs aan de Nijmeegse bètafaculteit. Hussein deed er een master Molecular Chemistry en werkt inmiddels op de afdeling Quality Control bij een internationaal bedrijf in Eindhoven. Yasser loopt als tweedejaars wiskunde nog rond in het Huygensgebouw. Hij studeerde informatica in Syrië maar is in Nederland op wiskunde overgestapt, omdat hij dat vak uiteindelijk toch leuker vindt.

Spreektaal

Het antwoord blijkt niet zo eenvoudig. Dat Hussein na zijn bachelor in Syrië ook een Engelstalige master deed (in Libanon), maakte zijn tweede Engelstalige master in Nijmegen wel makkelijker. Vorige maand ontving hij zijn diploma. Hussein gelooft niet dat hij beter af zou zijn geweest met Nederlandstalig onderwijs. ‘In mijn vakgebied zijn alle publicaties in het Engels. Zonder een goede Engelse basis kun je het onderzoek helemaal niet begrijpen.’
Maar voor zijn Nederlandse taalvaardigheid was de Engelstalige master geen pluspunt. Vanwege zijn studieverplichtingen lukte het hem ook niet om zijn cursus Nederlands af te maken. Zijn B2-diploma heeft hij nooit gehaald.

Nu hij werkt, breekt hem dat af en toe wel op, vertelt hij aan de telefoon. ‘Ik werk in een internationaal bedrijf. Alle e-mails en rapporten zijn in het Engels. Maar de spreektaal is Nederlands. De gesprekken in de pauzes en de discussies over het werk zijn allemaal in het Nederlands. Logisch, want mijn collega’s zijn bijna allemaal Nederlanders. En de Duitse collega’s spreken óók goed Nederlands.’
Hij kan maar moeilijk mee komen in zulke gesprekken, zijn Nederlands is niet goed genoeg. Zijn collega’s kunnen zich prima verstaanbaar maken in het Engels, weet hij. ‘Want hun Engels is heel goed. Maar ja, ze doen het niet en dat snap ik ook: ze zijn nu eenmaal meer vertrouwd met hun moedertaal.’

‘Dan moet ik puzzelen wat die Nederlandse termen in het Engels zouden kunnen betekenen’

Nee, dan zijn jongere broer. ‘Yasser kwam een jaar later dan ik naar Nederland, maar hij spreekt de taal nu al beter.’ Yasser doet dan ook een Nederlandstalige opleiding. Hij studeert wiskunde, een van de weinige bèta-opleidingen aan de Radboud Universiteit die überhaupt nog Nederlandstalig zijn. Maar opvallend genoeg is hij daar niet verguld mee. ‘Ik had liever in het Engels onderwijs gevolgd’, vertelt Yasser in de kantine van het Huygensgebouw.

Voordat hij met wiskunde begon, volgde Yasser dagelijks twee uur Nederlandse taalles via Radboud in’to Languages. Tel daarbij nog een à twee uur huiswerk per dag op en het plaatje is duidelijk: Yasser heeft heel wat Nederlandse woorden en zinnen in zijn hoofd geprent. Maar toen hij wiskunde ging studeren kwam daar opeens nóg een vreemde taal bij. Toen werd het voor hem pas echt moeilijk.

Hoofdpijn

‘Het onderwijs is dan wel in het Nederlands, maar de vakliteratuur en de lesboeken zijn overwegend in het Engels. Tijdens de colleges geven de docenten de vaktermen in het Nederlands. Thuis zit ik boven mijn Engelse boeken met daarin de Engelse termen. Dan moet ik dus puzzelen wat die Nederlandse termen in het Engels zouden kunnen betekenen. Docenten wijzen wel af en toe op de Engelse termen tijdens het college, maar ik ben toch veel tijd en moeite kwijt aan de omschakeling van Nederlands naar Engels. Het probleem is natuurlijk dat het voor mij twee vreemde talen zijn.’

Een vraag stellen tijdens een werkgroep waarin Engelstalige artikelen worden besproken, is voor hem haast niet te doen. ‘Die vraag moet dan in het Nederlands want ik wil niet die vreemde vogel zijn. Maar als ik net Engels heb gelezen, krijg ik zo’n Nederlandse vraag haast niet voor elkaar. Ik krijg er hoofdpijn van.’

Het eerste jaar heeft hij keihard gewerkt om zijn vakken te halen. Dit jaar permitteert hij het zich om af en toe naar het café te gaan met vrienden. Maar zijn studie valt hem nog te zwaar om er echt van te kunnen genieten, vertelt Yasser. Hij hoopt dat dat binnenkort wel gaat gebeuren. Na zijn bachelor gaat hij waarschijnlijk Technische wiskunde studeren, in Eindhoven of Delft.
Met zijn Nederlands is intussen niets mis. Integendeel. ‘Anderhalf jaar geleden kon ik geen gesprek voeren over wiskunde in het Nederlands. Nu wel.’