‘Linnaeus was wel degelijk een racist’
-
'Khoisan besig om sprinkane te braai' (1805). Aquatint door Samuel Daniell (Wikimedia Commons)
Linnaeus’ rassenindeling had wel degelijk racistische kanten, betogen filosofie-promovendus Josias Tembo en politicologie-alumna Kiki Kolman. Zo waren de Zuid-Afrikaanse Khoi- en San-volkeren volgens Linnaeus geen mensen. Deze classificatie gaf een wetenschappelijke legitimatie voor koloniaal geweld.
Danzij de open brief van AKKUraatd-lijsttrekker Sarah Boulehoual is de discussie over de naam van het Linnaeusgebouw (her)opend. Vorige week vroeg Vox daarom aan docent wetenschapsgeschiedenis Willem Halffman hoe racistisch Linnaeus eigenlijk was. Met zijn antwoord – dat het overdreven is om de bioloog racistisch te noemen – zijn wij het oneens.
Linnaeus is de grondlegger van de biologische taxonomie. Hij maakte een classificatie waarin hij planten, dieren en dus ook mensen in categorieën indeelde. Halffman heeft gelijk dat Linnaeus deze laatste indeling maakte op basis van geografische gebieden: de ‘witte’ Europeaan, ‘gele’ Aziaten, ‘rode’ Amerikanen en ‘zwarte’ Afrikanen. Linnaeus geloofde bovendien dat verschil in huidskleur gevolg was van verschillende klimaten in de geografische regio’s. Maar dat neemt niet weg dat deze geografische indeling in zijn tijd nauw verweven was met racisme – en dus niet vrij van hiërarchie.
De Zweedse bioloog schreef zijn werk niet in een vacuüm. In de achttiende eeuw had het koloniale en raciale denken de wereld al gevormd. Nederland had bijvoorbeeld koloniën in Suriname, Zuid-Afrika en Indonesië en de trans-Atlantische slavenhandel was in volle gang. Geografische gebieden werden sterk geassocieerd met verschillende type mensen. Racistische ideeën vormden de rechtvaardiging voor Europees kolonialisme. In de vijftiende eeuw al schreef de Portugese Gommes Eannes de Azurara over een onderscheid tussen lichtgekleurde, goede mensen en zwarte mensen die volgens hem vervloekt waren tot onderdanigheid.
Monsterlijke kenmerken
Linnaeus is zelf nooit naar Afrika, Azië of Amerika gereisd. Toen hij zijn taxonomie vormgaf, gebruikte hij de reeds bestaande raciale categorieën – gelinkt aan geografie – en maakte ze tot één globale wetenschappelijke categorisatie. Deze indeling van de mensheid was wel degelijk hiërarchisch. Het is geen toeval dat hij zijn vier mensgroepen noemt van licht (wit) naar donker (zwart). De stereotiepe eigenschappen die hij verbond aan deze categorieën (‘Afrikanen zijn wispelturig’) zijn hier een bewijs van. Ze komen voort uit koloniale denkbeelden.
‘Linnaeus classificeerde de Khoi en de San als homo monstrosus monorchidei: mensen met monsterlijke kenmerken’
Voor wie nog altijd niet gelooft dat Linnaeus’ visie wel degelijk racistisch was: hij besloot dat de Khoi en de San in zuidelijk Afrika überhaupt niet tot de menssoort homo sapiens behoorden. Hij classificeerde hen als homo monstrosus monorchidei: mensen met monsterlijke kenmerken. Het zijn deze mensen die destijds door de Nederlanders al een eeuw lang werden verdreven en vermoord.
Linnaeus’ taxonomie betekende een nieuwe rechtvaardiging voor het Europese koloniale geweld. Waar de superioriteit van witte Europeanen tot die tijd werd onderbouwd met religieuze argumenten, was er nu een wetenschappelijke grondslag. Dit gaf kolonialisten en latere racistische denkers een stevig fundament voor hun ideeën en acties.
Superieure witte man
Al met al reden genoeg om Linnaeus niet langer te eren met een gebouwnaam op onze campus. Daarmee zeggen we niet dat Linnaeus uit de wetenschappelijke canon moet verdwijnen. Hij heeft een grote invloed gehad op de biologie en de wereld, en dus moeten studenten zijn naam kennen. Maar ze moeten wel het hele verhaal leren: we moeten studenten bewust maken van de politieke en epistemologische context en impact van zijn werk. Daarvoor is juist de wetenschapsgeschiedenis die Halffman onderwijst enorm belangrijk.
Halffman maakt bovendien het punt dat alle gebouwen op onze universiteit zijn vernoemd naar westerse wetenschappers. Dit is een goed punt, en we sluiten ons graag aan bij zijn kritiek en suggesties. Echter is dit geen gescheiden kwestie – hij hangt samen met de kritiek op het Linnaeusgebouw. Het gebrek aan erkenning voor niet-westerse wetenschappers komt voort uit dezelfde koloniale en racistische wereldbeelden als Linnaeus’ taxonomie. De witte man is zogenaamd superieur en dus als enige capabel om behoorlijke kennis te produceren. De bijdragen van islamitische wetenschappers die Halffman noemt, zijn om deze reden uit de geschiedenis geschreven.
Het is tijd dat de Radboud Universiteit deze problemen erkent. Op een campus waar iedereen welkom is, is geen ruimte voor de verering van de grondlegger van het wetenschappelijk racisme. Wel voor wetenschapsgeschiedenis en voor een kritische dialoog over zowel de positieve als negatieve bijdragen van wetenschappers die onze wereld vormden.
Willem Halffman schreef op 22 juni 2020 om 15:25
Ik baseerde mij op het contrast dat Stephen J Gould maakte tussen Linnaeus en Blumenbach. Zijn opvattingen over de Khoi San kende ik niet. I stand corrected.
Maar mijn punt was dat de nadruk beter ligt op wat óók erkenning verdient, dan wat weg moet.
Kiki schreef op 22 juni 2020 om 16:56
Ik denk ook dat die aanvulling (en de suggesties) heel waardevol zijn. Laten we hopen dat de universiteit er iets mee doet!
Josias Tembo schreef op 22 juni 2020 om 21:25
Thank you prof. Halffman for your critical and valuable attention to what deserves recognition in our university spaces. What we tried to do in the short piece was to push your question further by asking, why is that what you correctly indetify as deserving recognition is not recognised. And our answer to this additional question is that; because our knowledges have been built on racist structures. In agreement with you, our plea is that we should recognise those who have not been recognised for their contribution to human knowledge. But to just include those who deserve recognition will not take away the problem that first led to their exclusion. It is for this reason that exposing the racist structures of our knowledges become necessary. And the unraveling and dismantling of racist ideas and practices is what we call decolonisation. For modern racism was born with and through colonialism. And the colonial life is still at large today right here in the Netherlands.
Critische Bioloog schreef op 22 juni 2020 om 16:28
Maar waar houdt het dan op? Elke wetenschapper heeft wel een (tegenwoordig gezien als) onethische daad op zijn/haar kerfstok staan. Moeten we elke historische figuur gaan uitpluizen op zijn/haar donkere kanten en hierop altijd maar blijven anticiperen door namen van straten, gebouwen, beelden te blijven veranderen? Moeten mensen die belachelijk veel goeds voor deze wereld hebben betekend en daarvoor een eervolle status hebben vergaard nu met terugwerkende kracht worden neergehaald door fouten die (dikwijls onbewust of door persoonlijke observaties) zij hebben gemaakt? Ik ben het helemaal eens met dat racisme tegenwoordig echt niet meer kan en dat er maatregelen genomen moeten worden. Maar het uitwissen van namen, scanderen van oude films, verwijderen van lego sets met politie agenten en andere dergelijke acties die momenteel ondernomen worden. Wat doet dat precies tegen racisme in onze hedendaagse samenleving?
Kiki schreef op 22 juni 2020 om 16:55
Ik denk dat het in dit geval wel om iets meer gaat dan een klein foutje. Op de vraag: wat doet het voor racisme vandaag de dag? Voor mij gaat het over: wat wil je als universiteit uitstralen? Wie voelt zich thuis op een campus? Welke boodschap geef je aan bijvoorbeeld zwarte academici en studenten als je een gebouw vernoemt naar de grondlegger van het wetenschappelijk racisme. Dat strookt voor mijn gevoel niet echt met de claim (van de rector, laatst nog) dat je racisme aan wilt pakken.
Jan van Oort schreef op 22 juni 2020 om 19:23
“Wie voelt zich thuis op een campus?”
Dat is een goeie vraag. Ik vraag me oprecht af of veel studenten zich thuis voelen op een campus waar ze te horen krijgen dat Linnaeus de grondlegger van het wetenschappelijk racisme is en dat de natuurkunde moet worden gedekoloniseerd.
Critische Bioloog schreef op 22 juni 2020 om 21:50
Beste Kiki,
Terugkijkend op de tijden van toen denk ik inderdaad dat dit een ‘klein foutje’ is geweest in de visie van de man. Er was toen gewoon nog 0.0 kennis over DNA etc. Je moest je conclusies trekken puur op basis van observaties. Dat deze bepaalde stammen als ‘niet mens’ werden geclassificeerd toendertijd kan ik me door de totaal verstaande levenswijze van het westerse en het bekende nog enigsinds indenken. Als de beste man vandaag de dag had geleefd en de informatie tot zijn beschikking had die wij nu hebben en dezelfde conclusies trok zou ik inderdaad zeggen: ‘Ja deze man is een racist.’ maar in de tijden waarin deze man zijn werk heeft verricht was weinig bekend en zijn levenswerk was deze taxonomie. Omdat je beperkte informatie van iets of iemand hebt betekend niet dat je deze niet rapporteerd. Dat later anderen deze informatie hebben ge extrapoleerd naar mensonterende praktijken is niet zijn schuld geweest en dus vind ik de titel ‘grondlegger van het wetenschappelijk racisme’ een titel die de man niet verdient. En buiten dit hele betoog heb ik ook verder nog nooit iemand horen stellen zich niet thuis te voelen in een gebouw door de naam ervan. Als je vind dat je niet functioneert in dat gebouw door de benaming o. i. d. vraag ik me oprecht af of de huidige, door Linaeus getaxonimeerde, Homo Sapiens nog iets van de harde natuur in zich heeft of volledig vertroeteld is door de ‘ik ben offended dus het moet weg’ mentaliteit van tegenwoordig.
Kiki schreef op 6 juli 2020 om 20:11
Beste Kritische Bioloog,
Ik lees deze reactie nu pas, dus excuses voor de vertraging. Ten eerste is het belangrijk om een misverstand uit de wereld te helpen: er is altijd – ook ten tijden van Linnaeus – kritiek geweest op racistische ideeën. Niet iedereen was het er unaniem over eens dat bijv. de Khoi en de San geen mensen waren. Of dat Europeanen superieur waren.
Bovendien verwijst u naar de leefwijzen van deze mensen. Hoewel de San bijvoorbeeld leefden van de jacht en het verzamelen van vruchten, hadden deze mensen gewoon een variëteit aan eigen talen, dreven zij handel met de Europeanen die aan land kwamen, leerden enkelen van hen Engels spreken om politiek en handel te kunnen bedrijven. Kortom: weinig reden om deze specifieke groepen buiten de categorie ‘mens’ te plaatsen.
Kennis over DNA was er bovendien inderdaad nog niet. Maar interessant genoeg claimt Linnaeus zelf ook niet dat er zoveel wezenlijke biologische verschillen waren. Zoals Halffman al schreef (en wij hier erkennen): hij maakt de indeling op basis van geografische gebieden. Waarom moesten mensen dan überhaupt gecategoriseerd worden? Zoals wij hier beargumenteren: dat idee komt voort uit een ideologie.
Wat betreft het thuisvoelen: dan hebben wij verschillende mensen gesproken, dat kan. En het zal inderdaad niet voor iedereen gelden. Maar het vernoemen van een gebouw naar de man die voor een groot deel heeft bijgedragen aan de verantwoording van geweld en racisme jegens je voorouders – geeft je ook niet echt een warm welkom. Ik vind ‘je niet thuis voelen’ dan geen heel raar gevolg.
Kiki schreef op 6 juli 2020 om 20:16
Nog ter aanvulling: dat wil niet zeggen dat hij geen onderscheid maakte op basis van fysieke kenmerken, maar hij herleidde deze kenmerken tot geografie (klimaat).
ik weet het goed argument he schreef op 22 juni 2020 om 20:41
wat een gezeur, wie zich hierom beledigd voelt moet z’n prioriteiten nog ff evalueren
Gerard van der Velde schreef op 25 juni 2020 om 18:14
Wat betreft het DNA ook Watson die destijds samen met Crick de structuur van het DNA ontrafelde is in problemen geraakt om zijn racistische opvattingen.
Niek schreef op 23 juni 2020 om 10:35
Wie dacht dat het beide auteurs alleen maar te doen is om het veranderen van gebouw- en straatnamen heeft het natuurlijk verkeerd. Iedereen snapt ook wel dat het veranderen van de naam van een gebouw geen zoden aan de dijk zet om het o zo diepgewortelde racisme en kolonialisme uit te bannen. Het gaat hen om iets heel ander en ze hebben helaas wel degelijk hun prioriteiten op orde. Het gaat ze namelijk om macht. Wanneer we ze eenmaal hún gelijk geven en een naambordje veranderen, dan zijn we namelijk nog maar net begonnen met hun de race to the bottom. Nogmaals: iedereen snapt ook wel dat met het veranderen van een naambordje de doelen van hun ideologie bij lange na niet bevredigd zijn. Hoe zou zo’n oppervlakkige verandering het vermeende diepgewortelde racisme in de samenleving kunnen uitbannen.
Ondertussen wordt dus al het een en ander duidelijk over de strijdtactieken van zij die uitgerekend in de meest gelijke, vrije en vredelievende samenlevingen van hun ‘koloniale verleden en racistisch onderbewustzijn’ willen ontdoen. Waar het in dit artikel en dat van de lijsttrekker van AKKUraatd om gaat, is het toepassen van de ondertussen bekende “Motte and Baily-tactiek” (u weet wel een vroegmiddeleeuws kasteel op een berg met daaronder een ommuurd dorpje dat via een brug in verbinding staat met dat kasteel). In eerste instantie wordt er gehamerd op een ogenschijnlijk terechte punt, namelijk dat er op wat voor manier dan ook, in wat voor tijd dan ook, ergens sprake is van racisme. Dit terechte verwijt noemen we even het – vrij vertaald – het mottekasteel. Maar wanneer men eenmaal dat gelijk gekregen heeft en het naambordje veranderd is, zullen degene die met deze ideologie behept zijn uiteraard niet rustig huiswaarts gaan. Nee, zij treden het aanliggende dorpje in om opeens met hele rare en behoorlijk totalitaire eisen op te proppen te komen. Zullen zij kritiek krijgen op hun eigenlijke politieke agenda, dan zullen terugkeren naar hun mottekasteel en vanaf daar weer hun gebruikelijke en ‘veilige’ argumenten gebruiken om hun eigenlijke wil door te drukken: macht.
Freek schreef op 23 juni 2020 om 22:48
Ik ben oprecht onder de indruk; een dergelijke opeenstapeling van drogredenen en retorische bochten heb ik nog nooit gezien.
Niet alleen lijkt u te proberen de auteurs te betichten van een drogreden (de mott-and-bailey fallacy) zonder deze correct uit te leggen – want daarvoor zouden de auteurs met een veel groter/extremer punt moeten beginnen – maar uw gehele argument tegen dit stuk berust zelfs op een ad hominem (hun ‘machtswellust’) die zelf weer berust op een hellend vlak-argument (als ze hun zin krijgen, dan…!) dat gebaseerd is op pure speculatie. En zie ik daartussen ook nog een enkele ad populum (iedereen snapt dat…), en zelfs een enkele concessie dat de verwijten van racisme terecht zijn?
Ik ga echter niet stilletjes toekijken terwijl dit soort aantijgingen zomaar het internet opgeslingerd worden. Na dergelijke argumentatieve hoogstandjes kan ik enkel antwoorden door middel van een reductio ad absurdum:
—
Wie denkt dat het deze auteur alleen te doen is om de status quo te verdedigen tegen een volgens hemzelf machtsbeluste ideologie heeft het natuurlijk verkeerd. Iedereen snapt dat het stelselvallig proberen te waarschuwen tegen een vermeende slippery slope (zonder enige concrete argumenten hiervoor) geen zoden aan de dijk zet om dit ‘postkoloniale gevaar’ volledig te weren ende uit te bannen, vooral omdat deze argumentatiestijl zelf kant noch wal raakt (buiten de in retoricaboeken beschreven drogredenen). Het gaat de auteur om iets heel anders, en hij heeft helaas wel degelijk zijn prioriteiten op orde. Het gaat hem namelijk om het vermarkten van zijn ideologische mottenkasteel (u weet wel zo’n oud kasteel waarin motten zitten die bailey’s drinken). Nogmaals: iedereen snapt dat het via drogredenen beschuldigen van mensen die een kritische positie durven in te nemen, zonder enige vorm van bewijslast op je schouders te nemen, ongeveer het niveau van een complottheorie heeft. Hoe zou een dergelijk argument van hellende oppervlakkigheid de inhoudelijke ondersteuning van drs. Tembo en dr. Kolman onderuit kunnen halen?
—
In alle serieusheid: ik ben een groot voorstander van de vrijheid van meningsuiting (zowel vanuit de rechter- als linkerzijde van het politieke spectrum), maar enige inhoudelijke ondersteuning zou helpen om uw reactie te onderscheiden van een poging tot laster of smaad.
Als u wilt claimen dat het bovenstaande daadwerkelijke inhoudelijke argumenten bevat, houd ik me aanbevolen.
Jan van Oort schreef op 24 juni 2020 om 11:03
Beste Freek,
Dat de slippery slope geen verzinsel is hebben we een paar jaar geleden kunnen zien op het Evergreen College in de VS. Ik heb dit filmpje hier al eerder gepost, maar dat heb je kennelijk niet gezien. Dus hier komt ie nog een keer. Niet schrikken!
https://youtu.be/FH2WeWgcSMk
Niek schreef op 24 juni 2020 om 14:03
Beste Freek,
Fijn dat er nog mensen zijn met enige kennis van de retorica. Jouw duiding is wat mij betreft voor een deel correct, maar niet waar (reductio ad Heideggerium zullen we maar even zeggen met een knipoog). Eerlijkheidshalve dien ik bij uw reactie wel op te merken dat u, net als ik, niet vies bent van een doorgaans erg effectieve kunstgreep, namelijk de overdrijving. Zoals u waarschijnlijk ook wel ziet richt ik mij met mijn reactie niet louter op de inhoud van Kolmans en Tembo’s stuk, ook al zou dat misschien toch wel zo terecht én correct zijn. Ik loop namelijk al op de zaken vooruit – iets dat ook wel blijkt uit mijn reactie, maar wat u lijkt te negeren. Natuurlijk heeft u helemaal gelijk wanneer u zegt dat ik mijn reactie niet volledig baseer op het stuk hierboven en daarmee behoorlijk langs de pot aan het pissen ben. Mijn argument – en bewijs, zo u wil – liggen daarnaast. Nogmaals, retorisch en argumentatief is dat uiteraard niet correct en volgens kwaadwillenden hélemaal niet netjes, wanneer mijn reactie louter iets zegt over het stuk van Kolman en Tembo.
Los van het feit dat het terecht lijkt te zijn dat Linneaus’ wetenschappelijke theorieën op enkele plekken racistisch zijn vanuit ons hedendaagse perspectief, staat deze specifieke discussie niet los van een bredere discussie waar dit ene punt zo exemplarisch voor is. De gevolgen die wij hieruit zouden moeten trekken van de auteurs passen namelijk binnen een breder patroon van eisen die onder andere in de open brief van de lijsttrekker van AKKUraatd al naar voren kwamen. Het is niet correct om via extrapolatie van dit ene voorbeeld beide auteurs een hele ideologie in de schoenen te schuiven waarin zij zichzelf waarschijnlijk niet eens in zullen herkennen. Uw verwijt van smaad en laster zou dus maar zo eens terecht kunnen zijn, was het niet dat ik blijf staan bij het hoofdargument van mijn reactie, namelijk dat het de auteurs wat mij betreft helemaal niet gaat om het veranderen van de naam van het Linneausgebouw en dat hun historische duiding van de beste man niet de primaire reden is dat zij hiermee op de proppen komen. Ik kan op mijn beurt echter niet anders dan de achterliggende toedracht van hun inspanningen duiden als een grote samenzweringstheorie. Immers kan ik bredere maatschappelijke ontwikkelingen niet zomaar toepassen op beide door mij in deze reactie genoemde stukken. Dat zou echter misschien nog wel via deductie kunnen gebeuren, maar ik heb zo’n donkerbruin vermoeden dat dat als een al te vrije associatie gezien zal worden.
Enfin. Ik zal dus terug kruipen in mijn schulp. Maar rekent u er gerust op dat u weer van mij zult horen wanneer ‘sociale rechtvaardigheidsstrijders’ of een naïeve manager bijvoorbeeld curricula daadwerkelijk dekoloniseren. Of boeken uit de UB willen verbannen. Of het ontslag eisen van onwelgevallige docenten. Of studenten de mond snoeren van medestudenten tijdens een college vanwege zogenaamd racistische of seksistische uitingen. Of, God verhoede, met een pot verf voor het beeld van Thomas van Aquino zullen staan (Even los van het feit dat enkele van deze zaken momenteel al aan de orde van de dag zijn op de RU – en sommige overduidelijk niet). Ik ben me ervan bewust dat ik in deze discussie gedoemd ben een achterhoedegevecht te voeren, aangezien ik bekend ben met de precedenten. Getuigenissen van die precedenten wil ik gerust met u delen, was het niet dat anderen in verschillende reactiedelen op deze site dat al enkele malen gedaan hebben. Mocht u daar oprecht geïnteresseerd in zijn, dan wil ik gerust enkele daarvan met u delen. Die zullen de nodige verbanden met wat ik eerder gezegd heb en de stukken van Kolman, Tembo en de lijsttrekker van AKKUraatd duidelijk maken – en tevens verder onderbouwen.
Een fijne dag gewenst.
Peter van Sloten schreef op 23 juni 2020 om 10:56
“Every record has been destroyed or falsified, every book rewritten, every picture has been repainted, every statue and street building has been renamed, every date has been altered. And the process is continuing day by day and minute by minute. History has stopped. Nothing exists except an endless present in which the Party is always right.”
George Orwell, 1984
Rijcklof Hofman schreef op 25 juni 2020 om 19:54
Als native speaker van het Nederlands voel ik mij zeer ernstig gediscrimineerd door Josias Tembo: hij neemt niet eens de moeite om zijn reactie in het Nederlands te plaatsen. Ik weet dat er aan deze Universiteit nogal lacherig wordt gedaan als je niet in het Engels communiceert, maar moeten wij ons daar allemaal maar zonder meer bij neerleggen? Het zal wel te maken hebben met de Universiteit van Transvaal, waar hij heeft gestudeerd, en waar het Afrikaans tot ‘lingua non grata’ is verklaard. En voordat dhr. Tembo mij als witte man afserveert: ik ben zelf een ‘witte kakkerlak’, iemand met Indisch bloed.
Rob schreef op 26 juni 2020 om 11:01
Ik denk dat we een voor de wetenschap heel belangrijk punt te pakken hebben. Hoe rekenen we af met wetenschappers die fouten hebben gemaakt?
Linneaus rassenindeling is natuurlijk per definitie racistisch. Hij probeerde de verschillende rassen (ik ga uit van) op wetenschappelijke wijze te classificeren en gebruikte daar de middelen voor die hij tot beschikking had. Dat waren vooral uiterlijke kenmerken waarvan we nu weten dat die geen uitsluitsel geven over de juiste classificatie.
Even tussendoor… classificatie is wel degelijk nuttig, ook tussen mensen onderling. We zijn niet allemaal biologisch gezien hetzelfde en ik denk dat de gemiddelde Aziaat bijzonder ongelukkig wordt als hij/zij meer melk moet drinken omdat dat goed voor zijn botten zou zijn.
Terug naar Linneaus. Ik lees dat hij niet naar Afrika is geweest, hoogstwaarschijnlijk omdat hij daar simpelweg de middelen niet voor had. Als dat wel zo was geweest had hij misschien een andere indeling gemaakt. Hij moest het immers doen met uiterlijke kenmerken (geen DNA) en de waarnemingen van andere wetenschappers (staan we niet allemaal op de schouders van andere wetenschappers – zoals Linneaus).
Was hij een racist op basis van huidige kennis, normen en waarden? Ongetwijfeld. Moeten we hem daar op afrekenen? Ik denk het niet. Op die manier kan er geen wetenschap bedreven worden. We werken nu eenmaal allemaal op basis van aannames en de kennis die we hebben.
Was hij een wetenschapper op basis van huidige kennis, normen en waarden? Waarschijnlijk niet. Zijn methodes zijn nu nauwelijks wetenschappelijk te noemen. Moeten we hem daar op afrekenen? Denk het ook niet.
We moeten blij zijn met zijn positieve (wetenschappelijk) bijdrage en mogen dat – wat mij betreft – vieren door een gebouw naar hem te vernoemen. Dat neemt overigens niet weg dat we ook verplicht zijn om zijn fouten te corrigeren. Dat kan dan mooi op de plaque bij de deur. Maar mocht de balans (positieve v.s. negatieve bijdrage) uiteindelijk naar de negatieve kant uitvallen, moeten we een andere naam voor het Linnaeus gebouw verzinnen.
Tenslotte nog dit: Het huidige debat is veel te emotioneel en vol van mensen die het allemaal wel denken te weten en denken te kunnen besluiten wat anderen moeten doen. Wie zegt dat onze huidige denkwijze de juiste is? Is het huidige humanistische denkbeeld niet net zo racistisch? Wat maakt de mens meer dan iedere andere levensvorm op deze aarde? We gaan zelfs zover dat we andere levensvormen discrimineren door ze te doden voor allerhande redenen die ons goed uitkomt.
En nee, ik ben geen vegetarier en ook niet gelovig maar vraag me dan wel af of Petrus aan de hemelpoort klaar staat met: “Tja, wat dacht je zelf? Wat gaf jou het recht anderen (en ik bedoel dan niet alleen mensen, red.) te vermoorden? Rassisten en humanisten mogen naar de 7de laag…” en daar sta je dan met je mond vol tanden.
Piet schreef op 26 juni 2020 om 16:05
Van veel redenaties en getrokken verbanden in het ingezonden stuk denk ik: nou en.
Het wordt pas een probleem zodra er waarden aan verbonden worden.
Bv “wispelturig”; blijkbaar moet ik dat iets negatiefs vinden, terwijl ik het juist wel spannend en verrassend vind. Verder ben ik (wie wel) helemaal niet op de hoogte van de connotaties van dat begrip in de tijd van Linneaus, ik zou niet durven beweren dat ik precies weet wat hij bedoelde.
Verder staan er wat merkwaardige, laat ik zeggen, manipulaties in:
“Het is geen toeval dat hij zijn vier mensgroepen noemt van licht (wit) naar donker (zwart). ” In het patroon van de schrijvers had het een random of categorische ordening moeten zijn. Linneaus heeft voor een ordinale ordening gekozen en dat is makkelijk in het gebruik.
En wij vinden dat wie voorop staat de belangrijkste is (een waardeoordeel) wat overigens niet altijd opgaat (bv auteurvolgorde).
Als argument (zo lijkt het):”Dit gaf kolonialisten en latere racistische denkers een stevig fundament voor hun ideeën en acties.” Is dat een reden om Linneaus te ‘verbannen’ terwijl hij daar niks meer aan kon doen (hij was al dood)? Is het iemand aan te rekenen dat anderen zijn gedachtegoed misbruiken voor (in onze ogen, ons waardensysteem) kwalijke praktijken en ideologieën??
Zo zijn er wel meer wendingen te vinden die me tot (pessimistisch) nadenken zetten.
Jammer eigenlijk om een zo belangrijk thema met deze argumentaties voor de wolven te gooien.
Pieter van der Linden schreef op 30 juni 2020 om 13:59
Ik zou graag een literatuurverwijzing willen hebben. In welke publicatie(s) doet L. de desbetreffende racistische uitspraken en op welke pagina?
Kiki schreef op 6 juli 2020 om 20:32
In de secondaire literatuur die ik zo bij de hand heb, wordt voor de uitspraken over de Khoi en de San in ieder geval verwezen naar: Linneaus C (175811956) Systema Naturae,
London: British Museum. Pagina 22.
Pieter van der Linden schreef op 6 juli 2020 om 23:23
Ik heb pagina 22 (en meer) zelf gelezen. Er is niets te vinden dat op racisme lijkt. Er staat ook niet dat Homo monstrosus geen mens zou zijn. Khoi en San kom ik niet tegen , wel Chinezen, die kegelhoofdig zouden zijn. Er staat ook iets over magere Europese vrouwen, eenballige Hottentotten, Alpine typen, Patagoniers en Canadezen met scheve hoofden. Het zijn pure beschrijvingen van in zijn ogen zonderlinge mensen.
Ook de temperamenten en huidskleuren die hij noemt zijn zuiver descriptief, ook al zouden wij dat heden ten dage anders doen. Kortom, de aanval op L. deugt niet. Ik zou zeggen: U liegt in commissie.
Pieter van der Linden schreef op 7 juli 2020 om 00:01
‘Linnaeus classificeerde de Khoi en de San als homo monstrosus monorchidei: mensen met monsterlijke kenmerken’
Monstrosus betekent niet monsterlijk, maar zonderling. Hij noemt de Khoi en de San niet, maar heeft het over eenballige Hottentotten. Hij zet ook niet de witte mens bovenaan, maar de chimpansee, dan de rode amerikaan, dan de witte europeaan, dan de zwarte, afrikaan, dan de aziatische, en tenslotte de monstrosus, de zonderlinge mens.
lippe frank schreef op 8 november 2021 om 13:40
Pieter v.d. Linden heeft taalkundig gelijk, door de afwijkende vorm van hun geslachtsorganen meende Linnaeus inderdaad dat in Zuid-Afrika een aparte mensensoort zou leven. Monorchideus is Grieks voor “ééńballig”.
Dat de Hottentotten of Hotnots , die tot die Homo monstrosus zouden behoren, door de blanke boeren uitgeroeid zouden zijn klopt overigens niet, daar waren de Zulu’s met hun mfecane, massamoorden, aan schuldig. Black lives mattered more, de Hotnots waren niet zwart maar geelbruin..
Pieter van der Linden schreef op 7 juli 2020 om 11:32
Correctie:
in mijn laatste reactie heb ik het over de chimpansee. Dat is fout. Homo ferus is niet de chimpansee. Het zijn kennelijk door dieren opgevoede kinderen, of iets dergelijks. Zo zie je maar weer.
Patrick schreef op 30 juli 2020 om 19:19
Hier een aardig artikel uit de Scientific American (1968) over de geschiedenis van de “Homo monstrosus” en de rol van Linnaeus: https://fyp.uoregon.edu/sites/fyp2.uoregon.edu/files/malefijt_1968.pdf
Paul schreef op 21 juni 2024 om 17:20
Het heeft niet met huidskleur te maken maar met sociale groepen en culturen. Je wilt ergens bijhoren en de gewoontes, waarden, taal enz. behouden. De wereld is van nature competitief en dit is wat de mensheid in stand houdt. Als groep moet je dan presteren, sinds de modernere tijden is dat meer dan ooit met intelligentie. Als dat als groep en de landen die uit zo’n groep bestaan niet lukt, dan krijg je minder respect van de groepen die het beter doen. Dit is voor elk individu binnen een groep hetzelfde. Huidskleur is zeer sterk gecorreleerd met deze groepen en dus hun prestaties maar niet de reden. Natuurlijk heb je vooroordelen op basis van huidskleur, dat is een natuurlijk gedrag om te kunnen overleven door snel afwegingen te kunnen maken, bijvoorbeeld of iets gevaarlijk is of niet, je ziet iets door het gras kroelen en denkt aan een slang, gelukkig maar. Dit betekend niet dat we niet moeten proberen om zo min mogelijk vooroordelen te hebben over mensen. Het valt niet te ontkennen dat sommige groepen ver achterblijven met hun prestaties, zodra iedereen in staat is om dit erkennen en de oorzaak die daarbij hoort, kunnen we pas echt het racisme dat door deze groepen wordt ervaren verminderen. Intelligentie in en tussen groepen kan beschreven worden met een normale verdeling, en die liggen niet voor alle groepen precies elkaar, de ene ligt meer links en lager dan de ander, maar overlappen elkaar altijd voor de meerderheid het gebied onder de curve, dus vooroordelen zijn zeker niet altijd juist, gelukkig maar.