Hoe blijf je fris op Lowlands? Nou, bijvoorbeeld door tussendoor een ijskoud bad te nemen. Je dient er de wetenschap nog mee ook. Nijmeegse onderzoekers halen dit weekend hun hart op in Biddinghuizen. Festivalgangers zijn namelijk nooit te beroerd om aan de gekste experimenten mee te doen.

Je kunt natuurlijk in de rij voor de douches gaan staan als je op zaterdagmorgen uit je Lowlands-tentje komt gekropen. Óf je loopt over het festivalterrein naar het dompelbad van het Radboudumc. Dat laatste doet Jeroen Boeijen (24) uit Boxmeer. Met een handdoek onder zijn arm doet hij als eerste deze ochtend mee aan een wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen kou en griep. De bedoeling is dat hij vier minuten in een bad van zestien graden gaat zitten. Dat is koud, heel koud – een gewoon bad is rond de 38 graden. ‘Goed tegen de kater’, grapt hij tegen Tom Artz (25), zijn strijdmakker die in zwembroek naast hem klaar staat.

Boeijen moet eerst blazen. ‘0,00 is het alcoholpromillage in je bloed’, meldt de onderzoeker. ‘Da’s zwaar onmogelijk!’ reageert vriend Artz. Vrijdagavond wilden de vrienden al meedoen aan het Nijmeegse onderzoek, maar toen hadden ze te veel gedronken. Alcohol beïnvloedt het afweersysteem, en daarom moeten de deelnemers nuchter zijn. Jeroen Boeijen is – ook tot zijn eigen verbazing – na een paar uur slapen dus helemaal ‘clean’. In een hokje wordt bloed afgenomen en vlak voor hij het dompelbad instapt, wordt zijn temperatuur gemeten.

Daarna laat hij zich samen met Artz zakken in het bad, waar juist nog wat ijs aan wordt toegevoegd. Ja, knikt hij met op elkaar geklemde kaken, het is echt koud, en hij gaat kopje onder. Tussen de vrolijke opblaasbanden bibbert hij tot de vier minuten voorbij zijn. ‘Je trilt echt als een watje, man’, constateert zijn maat, die zelf in staat is stil te blijven zitten voor het oog van steeds meer nieuwsgierige Lowlandsgangers.

Badmuts met elektroden

Intussen licht Radboud-onderzoeker Charlotte de Bree de bedoeling toe. Ze wil weten of het klopt dat je in de winter sneller griep krijgt als gevolg van blootstelling aan kou. ‘In het lab vergelijken we straks de afgenomen buisjes bloed van voor en na het bad. We kijken welke stoffen er vrijkomen en bestuderen de samenstelling van de afweercellen.’ Is het lichaam vatbaarder voor het griepvirus na water of kou?

‘Schrijven met je brein? Ik wist niet dat dat kon’

Over vrijwilligers hebben de onderzoekers niet te klagen. Boeijen is de 73ste deelnemer. Het dompelbad staat in een soort ‘wetenschapsdorp’ midden op Lowlands. In portocabins kunnen festivalgangers meedoen aan verschillende experimenten. Van de zes onderzoeken komen er drie uit Nijmegen. Ook bij het Donders Instituut (hersenonderzoek) een paar meter verderop loopt het storm. Het bordje ‘typen met je brein’ trekt de aandacht. ‘Ik wist niet dat dat kon’, reageert geschiedenisleraar Joost den Hertog uit Utrecht. Hij laat zich een badmuts met elektroden op het hoofd zetten en verdwijnt in een hokje achter een computer, waar hij letters op het beeldscherm aantikt zonder zijn handen te gebruiken. Echt goed ging dat niet, vertelt hij na afloop. ‘Ik wilde schrijven ‘om daar honing te eten’, maar alleen het woordje “daar” is gelukt.’ De hersenwetenschappers hebben bedacht dat ze Lowlandsbezoekers samen een verhaal laten schrijven; elke deelnemer doet een zin. De proefpersoon focust op een letter die flikkert op het scherm, waardoor de computer in staat is zijn hersenactiviteit te meten en om te zetten in de juiste letter. Voor ALS-patiënten bestaat een dergelijke applicatie al, maar onderzoeker Jordy Thielen legt uit dat de techniek nog veel beter moet worden. ‘Dit is voor het eerst dat we een experiment doen buiten de laboratoriumomgeving’, zegt hij. Hoe meer data de onderzoekers verzamelen, hoe beter ze straks in staat zijn de methode te verfijnen.

Bij het dompelbad staat Jeroen Boeijen (lichaamstemperatuur: 35 graden) inmiddels weer op het droge, trillend als een rietje. Heeft hij spijt van zijn kortstondige proefpersoonschap? Nee, zegt hij. Zelf is hij net afgestudeerd als fysiotherapeut aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Hij heeft dus wel wat met het menselijk lichaam en helpt de wetenschap graag verder. ‘Ik voel me nu fitter dan voor ik in dat bad ging zitten!’

[kader-xl]LOWLANDS is een populaire bestemming voor wetenschappers. Waar anders vind je zo veel mensen die vrijwillig mee willen doen aan jouw onderzoek? Het Radboudumc was voor het derde jaar op rij aanwezig. Behalve het griepteam (zestien man!) was er afgelopen weekend een groep die onderzoek deed naar stress. Bezoekers werd gevraagd op te treden in een tent voor publiek onder de naam ‘Lowlands got talent’. Daar zongen ze een lied of droegen iets voor. Al dan niet onder invloed van drank en drugs. ‘We zijn benieuwd wat het effect van middelen is op de prestatie en op stress’, aldus postdoc Daphne Everaerd. ‘In een laboratorium kunnen we zo’n setting nooit nabootsen.’[/kader-xl]