Het coronavirus domineert de krantenkoppen. Maar wat is nu daadwerkelijk de (potentiële) impact van het virus? Drie Nijmeegse wetenschappers belichten de uitbraak vanuit hun eigen expertise.

Andreas Voss, hoogleraar Infectiepreventie

‘De corona-uitbraak moeten we serieus nemen, absoluut. In theorie kan het op termijn zelfs tot ontwrichting van de samenleving leiden. De komende twee jaar verwacht ik dat vijftig tot zestig procent van de mensen besmet raken. Ruim vier op de vijf van hen krijgt te maken met milde symptomen, net zoals bij een milde griep. Het verschil met de ‘normale’ griep is dat niemand in Nederland antistoffen voor corona heeft.

Maar zolang het tempo van de verspreiding geleidelijk oploopt, kan de zorg het goed opvangen en is er geen reden voor paniek. De besmetting verspreidt zich via contact met de slijmvliezen. Een goede oog-, mond- en neushygiëne is daarom cruciaal, en bovendien effectiever dan het dragen van mondmaskers. Regelmatig zitten we met onze handen aan onze oog, mond en neus. We moeten ons hier bewust van zijn, en onze handen regelmatig goed wassen. Ook raad ik aan te hoesten in de elleboog en één tot anderhalve meter afstand te houden tot anderen. Vermijd daarnaast zoveel mogelijk kleine, drukke ruimtes met slechte ventilatie. Op deze plekken verspreidt elk virus zich het snelst, dus ook corona.

De maatregel die Nederland uiteindelijk moet nemen is het afgelasten van grote evenementen waar veel mensen bij elkaar komen, zoals in Frankrijk en Duitsland momenteel al gebeurt. De Radboud Universiteit kan studenten en medewerkers adviseren bij lichte ziekte al thuis te blijven. Ook kan zij de verplichte aanwezigheid versoepelen om de drempel voor ziekmeldingen te verlagen. De universiteiten helemaal sluiten, gaat vooralsnog veel te ver.’

Inge Mutsaers, bioloog en filosoof, gepromoveerd op de maatschappelijke en politiek reactie op de Mexicaanse griep

‘Mijn dochter kreeg in de groepsapp van haar klas berichtjes van klasgenoten die de rest aanspoorden de handen goed te wassen. En vanochtend zou ik een afspraak hebben, maar die persoon gaf aan zich niet lekker te voelen. Of ik me er wel comfortabel bij voelde om af te spreken, gezien de corona-uitbraak?

Het zijn allemaal signalen dat de angst voor het coronavirus zich aan het nestelen is onze samenleving. En die paniek heeft een prijs – niet alleen economisch. Mensen voelen zich bang – en dat is belastend. Terwijl de mortaliteit van het coronavirus op dit moment niet veel hoger is dan een seizoensgriep.

Die angst wordt gevoed door de eindeloze media-aandacht. Neem de NOS, die een extra uitzending wijdde aan de virusuitbraak. Hoewel die bedoeld was feiten van de fabels te scheiden, is het corona-virus blijkbaar ernstig genoeg om er een hele televisie-uitzending aan te wijden. Die boodschap blijft hangen. Zo’n extra uitzending doet uiteindelijk meer kwaad dan goed.

We leven in een samenleving met steeds meer medische en technologische mogelijkheden. Virussen en andere bedreigingen worden daardoor sneller gedetecteerd. Zoals filosoof Peter Sloterdijk beschrijft, zijn we ons daarom meer dan ooit bewust van risico’s en groeit de vraag naar immuniseringsmaatregelen – we willen ons beschermen. Terwijl dat niet altijd mogelijk is. Ook nu niet, want een coronavaccin is nog niet voorhanden. Op die manier werken innovaties ons gevoel van veiligheid soms juist tegen, in plaats van dat ze eraan bijdragen.

Het is zoeken naar een balans tussen maatregelen nemen tegen de dreiging van het virus en het beperken van de maatschappelijke angst. Het RIVM doet zijn stinkende best en communiceert op een onderkoelde manier. Maar door de overdreven media-aandacht slaat de balans door naar paniekzaaierij. De vraag stellen of scholen nu moeten sluiten, vind ik bizar. Laten we dingen vooral in perspectief blijven zien.’

Eelke de Jong, hoogleraar International economie 

‘Globalisering biedt voordelen maar maakt economieën ook kwetsbaar. Dat laat de corona-uitbraak zien. Zo leidt het sluiten van fabrieken in China en Italië tot het sluiten van firma’s in landen waar corona nog nauwelijks is doorgedrongen. Neem de auto-industrie, waarvan de productieketen wereldwijd verspreid is geraakt, en daarom grote klappen krijgt. Maar corona treft ook een bedrijf als Google hard, simpelweg vanwege misgelopen advertentiekosten. Bedrijven met een beperkte voorraad, zoals Coolblue, plaatsen minder advertenties zolang onduidelijk is of ze hun producten wel kunnen leveren.

Voor Nederland geldt als belangrijke dreiging op de langere termijn een medicijnentekort. Voor de productie van medicijnen zijn Westerse fabrieken afhankelijk van grondstoffen uit China en India. Nederland betaalt door de strenge onderhandelingen met de leveranciers de laagste prijzen voor medicijnen. Dus wanneer farmaceutische bedrijven door een tekort aan grondstoffen niet genoeg kunnen leveren, zullen ze als eerst leveren aan de landen die het best betalen. Hierdoor komt Nederland als één van de laatste aan de beurt.

Om minder afhankelijk te worden van verre landen, en dus minder kwetsbaar te zijn binnen onze mondiale economie, kunnen bedrijven andere keuzes maken. Europese bedrijven kunnen bijvoorbeeld besluiten om, ondanks hogere kosten, een fabriek te openen in pak ‘m beet Slowakije in plaats van China. Dat proces is al gaande, onder aanvoering van Trumps America First-beleid, maar kan door corona in een stroomversnelling raken.’