Medewerkers Erasmusgebouw gaan hun eigen kamer en boekenkast missen
-
Photo: Dick van Aalst
Tegen 2030 komt nieuwbouw voor de faculteiten Letteren en Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen op de plaats van het Spinozagebouw. Werkplekken zullen niet meer exclusief voor één medewerker zijn, maar moeten worden gedeeld. Medewerkers in het Erasmusgebouw zullen hun eigen kamer en boekenkast missen, blijkt uit een rondgang van Vox.
Op de zeventiende verdieping van het Erasmusgebouw zit Arjan Sterken in zijn kamer aan zijn proefschrift te werken. Al zes jaar forenst hij dagelijks naar het Erasmusgebouw: eerst als student, daarna als promovendus. ‘Ik ben toch wel gehecht aan dit gebouw’, zegt hij.
Sterken is op de hoogte van het Campusplan dat gisteren met de medezeggenschap werd besproken. Volgens het plan zal een groot deel van het Erasmusgebouw tegen 2030 voor studentenkamers worden gebruikt. De faculteiten Letteren en Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen verhuizen naar nieuwbouw op de plek van het Spinozagebouw. De beschikbare kantoorruimte gaat met 35 procent naar beneden, niemand zal nog exclusief een eigen werkkamer hebben.
‘Flexplekken zijn niet handig, want dan moet je je boeken meesleuren’
Niet handig, meent Sterken. In zijn boekenkast staan onder andere veel boeken over Oud-India. Die heeft hij nodig om aan zijn proefschrift in de vergelijkende godsdienstwetenschap te werken. ‘Tijdens de coronacrisis hebben we een inspraakmoment gehad over de nieuwbouw’, zegt hij. ‘Daaruit kwam duidelijk naar voren dat wij als medewerkers geen kantoortuinen willen. Ook flexplekken zijn niet handig, want dan moet je de hele tijd boeken meesleuren. Hopelijk wordt met die wens rekening gehouden.’
Eigen boekenkast
Negen verdiepingen lager, bij Esther Janse, is het nieuws over het nieuwe Campusplan nog niet geland. Sinds 2016 heeft de universitair hoofddocent van het Centre for Language Studies een kamer in het Erasmusgebouw. ‘Ik ga mijn eigen kamer zeker missen’, zegt ze. ‘Het is fijn om een eigen plek te hebben waar je in alle rust kunt werken, studenten kunt ontvangen of Zoomen.’
Het Erasmusgebouw verlaten vindt Janse minder lastig. ‘Het is geen mooi gebouw en het is ook niet handig dat de liften in het midden zitten’, zegt ze. ‘Je hebt nooit een goed overzicht van wie er allemaal op de campus werkt.’
Dat ze in de nieuwbouw geen eigen kamer meer zal hebben, vindt Janse onhandig. ‘Veel medewerkers zijn toch gewend aan hun eigen boekenkast en theezakjes.’
Kantoortuin
In de eethoek van de zesde verdieping genieten Neerlandici van hun zelf gesmeerde boterhammen en een glas karnemelk. Gespreksonderwerp van de dag: het nieuwe Campusplan. Kantoortuinen zonder eigen boekenkast zouden de hel zijn, zegt letterkundige en Vox-columnist Adriaan Duiveman. ‘Een boekenkast is toch een extended mind voor academici.’
Of ze het Erasmusgebouw zelf gaan missen? ‘Toch wel’, zegt universitair hoofddocent Wyke Stommel. Duiveman is het met haar eens. ‘Ik was de Rijksuniversiteit Groningen gewend, dus ik was niet meteen onder de indruk van de esthetiek van het Erasmusgebouw’, zegt hij. ‘Maar het is wel een efficiënt gebouw. Binnenin kom je altijd iemand tegen, op onze verdieping is altijd een goede bezetting.’
‘Een boekenkast is een extended mind voor academici’
Hoogleraar Nederlandse Taalbeheersing Wilbert Spooren kan wel begrip opbrengen voor de plannen van het college van bestuur. ‘In het Erasmusgebouw staan veel kantoren een deel van de tijd leeg, dat kost een hoop geld’, zegt hij. ‘Ik vraag me af hoeveel boeken in de boekenkasten gebruikt worden. Onlangs heb ik de meeste van mijn boeken weggedaan omdat ik ze al heel lang niet meer gebruikte. Ik heb er vijftig overgehouden. Maar ik heb het geluk dat een groot deel van mijn vakliteratuur online staat.’
Eén meter boeken
Aan de Vrije Universiteit in Amsterdam heeft Spooren eerder al de transitie van een eigen kamer naar flexplekken meegemaakt. ‘Kort na de transitie kwamen alle medewerkers erg vroeg naar de campus om een goede werkplek te hebben’, zegt hij. ‘Maar dat hield snel op, veel mensen gingen thuiswerken’, zegt hij. ‘Goede afspraken over wie wanneer op de campus werkt, zijn belangrijk.’
Hoogleraar Oudere Nederlandse Letterkunde Johan Oosterman, die er inmiddels ook bij is komen zitten, beaamt dat. ‘Je kan wel als richtlijn hebben dat mensen twee dagen per week thuiswerken en drie dagen op de campus’, zegt hij. ‘Maar dat werkt alleen als je dat per afdeling kunt organiseren. Anders dreig je je collega’s niet meer te ontmoeten.’
Spooren haalt nog een herinnering op aan een vergadering aan de Vrije Universiteit waar de architect de plannen voor de nieuwbouw van de geesteswetenschappen kwam toelichten. ‘Medewerkers kregen voortaan één meter boekenplank’, zegt hij.
Oosterman, droog: ‘Daar kun je de helft van het Middelnederlands Woordenboek kwijt.’
Jos Muijres (opleiding NTC) schreef op 29 april 2022 om 12:16
Uit eigen ervaring (ik werk een dag in de week op de HAN in een kantoortuin): kantoortuinen hebben een negatief effect op de arbeidsproductiviteit. Reden waarom men er in het bedrijfsleven jaren geleden al grotendeels op is teruggekomen. Daarbij levert het werken in een kantoortuin tot meer werkdruk: omdat de productiviteit overdag daalt, moet er meer in het weekend en in de avonden thuis worden gewerkt. En dat heeft weer – zoals in tijden van Corona ook is gebleken – een negatief effect op de scheiding van werk- en privéleven van veel werknemers. Het plan om thuiswerken structureel in te voeren, baart mij om dezelfde reden zorgen. Terecht merkt Johan Oosterman op, dat het contact met collega’s dan ook onder druk komt te staan. Ik geloof er niet in dat je dat per afdeling kunt organiseren, alleen al vanwege het feit dat de dagen waarop collega’s onderwijs, vergaderingen etc. hebben, sterk verschillen.
De plannenmakers gaan er m.i. ook helemaal aan voorbij, dat niet iedereen thuis beschikt over een werkkamer. Veel collega’s, zeker die met kleine kinderen, hebben allerlei toeren moeten uithalen om in de afgelopen twee jaren online-onderwijs te kunnen verzorgen. (Ik ken zelfs iemand die een kamer in een hotel huurde om haar onderwijs online te kunnen geven). Daarbij: de meeste docenten (ook studenten) zijn het er over eens dat vanuit didactisch en kwalitatief opzicht fysiek onderwijs – ook als het om grote groepen gaat – veruit te verkiezen is boven online-onderwijs. Dat is ook mijn ervaring.
Wilbert Spooren zegt dat hij het boekenbezit op zijn kamer in het Erasmusgebouw onlangs heeft teruggebracht tot vijftig. Dat is natuurlijk geweldig, maar heeft mogelijk te maken met zijn vakgebied, de taalbeheersing. Voor docenten en onderzoekers letterkunde en taalkunde, voor historici e.a. ligt dat in ieder geval toch even anders: ik heb voor mijn onderzoek (op het gebied van de Vlaamse letterkunde) in de loop der jaren unieke archieven opgebouwd, die op dit moment zijn ondergebracht in twee kasten op mijn kamer in het Erasmusgebouw en in nog vier hoge kasten op de gang. Gebruik ik die dagelijks? Nee! Maar wel geregeld. En er zit veel materiaal in, waarover ik mij in de toekomst nog wil buigen.
Meer thuiswerken en kantoortuinen. Wat het eerste betreft: ik was er eerlijk gezegd al bang voor dat bestuurders de noodmaatregelen in verband met corona zouden gaan (mis)bruiken om flink te bezuinigen, want – en ik zeg het met pijn in mijn hart – ook op de universiteit lijken bestuurders meer en meer oog te hebben voor de portemonnee dan voor de kwaliteit van onderzoek en onderwijs.
Jos Joosten wijst in zijn reactie op de plannen voor de nieuwe huisvesting van de Letterenfaculteit op de gesprekken die daar in juni 2020 over hebben plaatsgevonden. Mijn gewaardeerde collega denkt (hoopt) dat er door de bestuurders rekening wordt gehouden met de toen geuite wensen en verlangens. Ik kan hem – op basis van mijn ervaringen bij de HAN – verzekeren, dat hij veel te optimistisch is. Dergelijke (inspraak)gesprekken worden enkel en alleen voor de Bühne gehouden. Bestuurders gaan daarna gewoon hun gang, de plannen worden – in het meest positieve geval met enkele kleine aanpassingen – uitgevoerd zoals zij die daarvoor al voor ogen hadden. Met andere woorden: ik vrees dat die kantoortuinen er gewoon komen! En de verantwoordelijke bestuurders zullen een hoge borst op zetten en beweren dat alles met inspraak van het personeel tot stand is gekomen.
Terecht wordt in het artikel opgemerkt, dat er nu van het Erasmusgebouw geen efficiënt gebruik wordt gemaakt . Veel kamers staan inderdaad grote delen van de week leeg en dat kost klauwen met geld. Daar moet – nieuwbouw of niet – inderdaad iets aan gedaan worden, maar meer thuiswerken en kantoortuinen zijn dus niet de oplossing.
De recente ervaringen met een herhuisvesting bij de HAN hebben mij bijzonder somber gestemd. Van de daar in diverse inspraakrondes door docenten geuite wensen is er niet één gerealiseerd. Docenten werken bij de HAN nu in kantoortuinen, hebben geen vaste werkplek en de mogelijkheid om met directe collega’s in dezelfde ruimte te werken is beperkt. In principe zijn alle werkplekken voor iedereen, ongeacht tot welke opleiding iemand behoort. Is er geen plaats bij je collega’s, dan zoek je maar een andere plek in het gebouw. En boven alles geldt het devies: werk zo veel mogelijk thuis!
De opvatting dat een werknemer over een goede werkplek dient te beschikken, omdat dat het rendement van zijn werkzaamheden verhoogt en aan de kwaliteit van het werk bijdraagt, is blijkbaar hopeloos ouderwets… in de ogen van de huidige bestuurders.
Lien Foubert (Geschiedenis) schreef op 30 april 2022 om 11:23
Ik onderschrijf de helder geformuleerde reactie van Jos volledig en deel zijn zorgen. Ik kan maar moeilijk vatten waarom het College van Bestuur alles wat we in de afgelopen 2 jaar hebben geleerd (o.a. het belang van rust, sociaal contact, makkelijk benaderbare collega’s en docenten, etc.) zomaar opzij lijkt te schuiven. Veel collega’s (en studenten) hebben voor die les een hoge prijs betaald. Financiële en pragmatische argumenten mogen toch nóóit de kwaliteit van onderwijs en onderzoek in zúlke grote mate bepalen?
Matthijs den Dulk (FFTR) schreef op 30 april 2022 om 19:29
Adriaan Duiveman heeft helemaal gelijk: “kantoortuinen zonder eigen boekenkast zouden de hel zijn.” Waarom het CvB hier dan toch op aan lijkt te sturen is mij werkelijk een raadsel. Het wekt de indruk dat het welzijn van medewerkers slechts bijzaak is. Ik begrijp best dat gezien de soms matige bezetting van het Erasmusgebouw er vaker meerdere mensen op één werkkamer zouden moeten zitten, maar als we geen vaste plaatsen meer krijgen dan is dat funest voor zowel onderzoeks- als onderwijswerkzaamheden. Dat sentiment wordt zeer breed gedeeld bij FFTR en ik vermoed ook bij Letteren, en is talloze malen bij allerlei inspraakmomenten gecommuniceerd. Ik heb de afgelopen jaren geen moment het gevoel gehad dat dat serieus is genomen door de projectontwikkelaars of het CvB. Een zeer teleurstellende ontwikkeling!
A.D. schreef op 2 mei 2022 om 11:47
En als een nieuwtestamenticus bevestigt dat kantoortuinen als de Hel zouden zijn, dan weet je dat het menens is 😉
Anna schreef op 4 mei 2022 om 22:47
Hè ja, kantoortuinen! Want werkstress is op de universiteit een onbekend verschijnsel.