Universiteiten moeten nog meer gaan selecteren aan de poort, aldus een advies aan de regering deze week. Het middelbaar onderwijs is er ongelukkig mee. Dat ziet het slagingspercentage juist omlaag gaan door de toegenomen toetsdruk bij eindexamenkandidaten. ‘Het is een twijfelachtige zaak dat universiteiten steeds vaker hun eigen selectiecriteria hanteren, in plaats van het eindexamendiploma.’

Woensdag kreeg 83 procent van de 6-vwo’ers van de Nijmeegse Scholengemeenschap Groenewoud (NSG) goed nieuws te horen: ze zijn geslaagd voor hun eindexamen. Vorig jaar was dat percentage nog een stuk hoger, 94 procent. Andere Nijmeegse middelbare scholen laten een zelfde, dalende trend zien. Zo slaagde op het Stedelijk Gymnasium Nijmegen nog maar 86 procent, tegen 90 procent vorig jaar.

De oorzaak? Toegenomen prestatiedruk, zeggen verschillende schoolbestuurders in een reactie tegen de Gelderlander. Scholieren moeten zich tegelijkertijd voorbereiden op hun examen en deelnamen aan de decentrale toetsing van sommige universitaire opleidingen. Een saillante constatering, in een tijd dat de trend is om eerder meer dan minder ‘selectie aan de poort’ toe te passen binnen universiteiten. Deze week pleitte de adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie (AWTI) daar bijvoorbeeld nog voor, in een advies aan de regering.

Doorgeschoten selectie

Een deel van de druk bij scholieren ontstaat door een slechte afstemming van de kalenders van universiteiten en middelbare scholen, legt afdelingsleider Jos Bruning van het Stedelijk Gymnasium uit. ‘Universiteiten plannen hun decentrale toetsing, van bijvoorbeeld een studie geneeskunde, zonder te overleggen met scholen. Daardoor valt die soms precies samen met een toetsweek. Dat levert veel stress op.’

Als er nog meer selectie aan de poort plaatsvindt, zal de druk onder scholieren alleen maar toenemen, vreest Bruning. ‘Ik snap dat de capaciteit van sommige opleidingen te klein is voor de vraag, maar we moeten oppassen dat we niet doorschieten met selecteren.’

Het leidt tot een afname van de waarde van het vwo-diploma zelf , stelt hij. ‘Sommige leerlingen weten vóór het landelijke examen al dat ze aangenomen zijn voor een studie.’ Het slagen zelf is dan nog een verplichte hobbel die genomen moet worden, maar de hoogte van de cijfers doen er niet meer toe. ‘Het is een twijfelachtige zaak dat universiteiten steeds vaker hun eigen selectiecriteria hanteren, in plaats van het eindexamendiploma. Dat is per definitie juist als toelatingspapier voor de universiteit bedoeld.’

‘We moeten oppassen dat we niet doorschieten met selecteren’

Een terugkeer naar het oude systeem van loten dan maar, wat de druk op scholieren zou verlichten? ‘Niet realistisch’, denkt Bruning. ‘Universiteiten willen het liefst natuurlijk de beste studenten eruit pikken.’

LAKS

Het is de vraag of je dat wel voor elkaar krijgt met selectie, pareert Jordy Klaas, voorzitter van het Landelijk Aktiekomite Scholieren (LAKS). Hij refereert aan een promotieonderzoek van twee jaar geleden dat het effect van selectie aan de poort in twijfel trekt. Klaas  signaleert ook de toegenomen druk onder scholieren. ‘Vanwege decentrale selectie van numerus fixusopleidingen, maar ook omdat scholieren tegenwoordig in één keer de juiste studie moeten kiezen. Een foute keus kost geld, vanwege het leenstelsel.’

Hij zou liever zien dat er meer oog is voor loopbaanoriëntatie en -begeleiding op middelbare scholen. ‘Veel scholen besteden daar nog veel te weinig aandacht aan. Als je daar tijd in steekt, worden scholieren bewuster van wat ze kunnen en wat bij hen past, en maken ze betere studiekeuzes. Dan is er minder selectie aan de poort van universiteiten nodig, én beginnen studenten met meer vertrouwen aan hun studie. Zo voorkom je ook uitval.’