Placide Ntole Nyenyezi uit Congo was drie maanden in Nijmegen. Hij is de eerste internationale mensenrechtenactivist die in het kader van het project Shelter City naar de stad en de universiteit kwam. Hij had moeten uitrusten, maar dat is niet gelukt.

Op adem laten komen. Dat is een van de doelen van Shelter City, een initiatief om bedreigde mensenrechtenactivisten op te vangen. Nijmegen deed dit jaar voor het eerst mee. Eind april verwelkomde de stad Placide Ntole Nyenyezi. Nu, drie maanden later, is de advocaat alweer terug naar Oost-Congo. ‘Ik ben niet op adem gekomen’, vertelt hij vlak voor zijn vertrek. Hij lacht erbij. ‘Maar dat lag aan mezelf.’

In Nijmegen kreeg hij simpelweg teveel uitnodigingen die hij niet wilde afslaan. Voor lezingen, congressen en etentjes. Hij was vaak op de universiteit. Vorige week mocht hij spreken in het Europees Parlement. Allemaal even belangrijk, vindt hij. ‘Ik kan vertellen over de problemen in Congo. En het beeld van Afrika corrigeren, want niet alles is slecht.’

Seksueel geweld
Ntole is 27 jaar en helpt verkrachte vrouwen in zijn land. In het Oosten is seksueel geweld door rebellen aan de orde van de dag. De kinderen die daaruit geboren worden, hebben geen status. Daarom mogen ze niet naar school en hebben ze geen recht op zorg. Als de moeders hun kinderen niet binnen drie maanden laten registreren, bestaan de jongens en meisjes eigenlijk niet. De organisatie SOS-IJM verleent juridische bijstand. ‘De vrouwen zijn veelal getraumatiseerd’, aldus Ntole.

Seksueel geweld is geen thema waar in Congo openlijk over wordt gesproken. De rebellen zijn erg agressief. Daarom loopt Ntole gevaar. Zijn familie is al eens bedreigd. Toch gaat hij door met zijn werk. Hij voelt zich gesteund door de contacten die hij in Nederland en daarbuiten opdeed. Volgens Qader Shafiq, coördinator van Shelter City Nijmegen en zelf vluchteling uit Afghanistan, heeft de uitwisseling Ntole een zekere status verleend die in zijn voordeel zal werken in Congo. De autoriteiten kennen zijn naam. Kom je aan Ntole, dan kom je aan zijn nieuwe vrienden in Europa.

Spiegel
Nee, op adem is de mensenrechtenstrijder niet gekomen, beaamt ook Shafiq. ‘Placide was vreselijk actief en heel nieuwsgierig.’ Dit weekend heeft hij hem op het vliegtuig gezet. ‘We gaan hem missen. Maar ik vind het project erg geslaagd. De bedoeling was dat we door zijn aanwezigheid weer eens in de spiegel zouden kijken en onze gastvrijheid konden tonen.’

De winst voor Nijmegen: verschillende organisaties werkten samen bij Shelter City. De rechtenfaculteit ving de jonge advocaat op, studenten maakten hem wegwijs in de stad, Radboud In’to Languages verzorgde gratis Engelse les, de Driestroom regelde de coördinatie, ZZG leverde een woning, de gemeente en de Rotary zorgden voor geld en Amnesty International organiseerde lezingen. De winst voor Ntole: hij keert terug met veel meer kennis. Over politiek, mensenrechten en de wereld. ‘Ik dacht dat Europa een gesloten en egoïstisch continent was’, zegt de Congolees. ‘Maar ik heb alleen maar goede mensen ontmoet.’ Hij vindt het niet erg om zijn tijdelijke shelter te verlaten. ‘Congo heeft mij nodig.’

In september komt een nieuwe mensenrechtenactivist naar Nijmegen in het kader van Shelter City. Wie, is nog niet bekend. Tegen die tijd moet ook duidelijk zijn hoeveel geld Qader Shafiq heeft opgehaald voor de organisatie SOS-IJM van Ntole. Hij liep vorige week de Vierdaagse en liet zich sponsoren voor het goede doel in Congo. / Annemarie Haverkamp

---

In Nederland zijn zes Shelter City’s: Den Haag, Middelburg, Maastricht, Utrecht, Amsterdam en Nijmegen. In 2011 kwam het initiatief naar Nederland. Er is plek voor vijftien mensenrechtenactivisten per jaar. Het ministerie van Buitenlandse Zaken draagt bij in de kosten. De landelijke coördinatie van Shelter City is in handen van Justice and Peace.

---