De Vidi-subsidie van 800.000 euro is voor sommige onderzoekers dé mogelijkheid om na jaren in het buitenland terug naar Nederland te komen. Moleculair parasitoloog Taco Kooij deed tien jaar onderzoek naar de malariaparasiet in Oxford, Heidelberg en Berlijn. Neurowetenschapper Rogier Mars werkte zeven jaar in Oxford.  

Neurowetenschapper Rogier Mars promoveerde in Nijmegen en werkt sinds 2007 aan de Universiteit van Oxford. De Vidi-subsidie maakt het voor hem mogelijk om terug in Nijmegen een eigen onderzoeksgroep te starten. Zijn onderzoeksvraag: wat maakt de mens zo sociaal?
‘Wij zijn een apensoort die succesvoller is geweest dan andere apen. Ik wil weten hoe dat komt. Wat een rol speelt is dat wij sociaal zijn; we kunnen samenwerken, we hebben taal ontwikkeld. Maar er is nog veel debat over hoe dat kan.
Ik vermoed dat het te maken heeft met de manier waarop wij de sociale informatie van anderen verwerken. Wij doen dat op meerdere niveaus. Als je met iemand praat, krijg je meer informatie dan alleen in woorden, bijvoorbeeld door naar de oogbewegingen te kijken. Dat doet een aap ook. Maar wat wij daar bovenop kunnen, en de aap niet, is dat wij op basis van zo’n gesprek kunnen inschatten wat een ander denkt of van plan is.
Ik wil onderzoeken welke hersengebieden hierbij betrokken zijn en in het brein van overleden chimpansees kijken naar verschillen in grootte en in verbindingen tussen hersengebieden.’

Taco Kooij promoveerde in Leiden en werkt momenteel in Berlijn, aan het Max Planck Institut für Infectionsbiology. Hij ziet ernaar uit om zijn eigen onderzoekslijn te starten, die naar het energiefabriekje (het mitochondrium) van de malariaparasiet. Hij is blij dat dat in Nijmegen kan, waar veel know how zit op het gebied van het mitochondrium en malaria.
‘Het mitochondrium van de parasiet is in het malariaonderzoek lange tijd een ondergeschoven kindje geweest. Terwijl het zo belangrijk is in de strijd tegen malaria. Een van de beste momenteel beschikbare medicijnen tegen malaria heeft als target het mitochondrium. De parasiet gaat er direct aan dood. Maar een van de grote problemen met alle medicijnen tegen malaria is het feit dat de parasiet er een handje van heeft om resistent te worden. Daarom zijn er altijd nieuwe medicijnen nodig. De tactiek is om de parasiet op meerdere vlakken aan te vallen.
Los hiervan is de biologie van de parasiet reuze interessant. De parasiet lijkt, in tegenstelling tot andere ziekteverwekkers als bacteriën, wel wat op de mens. Qua cel althans. De cel van de parasiet is bijvoorbeeld net als onze cellen complex van opbouw en bestaat uit veel gespecialiseerde kamertjes. We vermoeden dat het mitochondrium van de parasiet vierhonderd tot vijfhonderd eiwitten bevat. Maar dat en de werking van deze eiwitten gaan we dus nog in kaart brengen.’ / Martine Zuidweg

Naast Kooij en Mars krijgen nog vier andere onderzoekers aan de Radboud Universiteit een Vidi-subsidie.