Gaan studenten gebukt onder sociale afstand en thuis studeren? Een eerste onderzoek wijst erop dat het wel meevalt. Mannelijke studenten hebben meer moeite om hun dagritme vast te houden, vrouwelijke studenten vinden het moeilijker gemotiveerd te blijven.

De pechgeneratie. Aldus de geuzennaam van de huidige lichting studenten nadat de basisbeurs was afgeschaft. Dat leidde tot een overdaad aan stressklachten en een bovenmatige aanspraak op studentpsychologen en andere hulpverleners. Daar komt de coronacrisis nu bovenop. Wat betekent dit voor het welzijn van studenten?

Een interdisciplinair team van de Radboud Universiteit doet hier onderzoek naar. Drie hoogleraren lichten de eerste enquêteresultaten toe, gebaseerd op antwoorden van 350 studenten.

Nieuw ritme

Eerst het slechte nieuws: het onderwijs wordt er in coronatijden niet beter op. 60 procent van de studenten vindt het onderwijs minder goed sinds de universiteit gesloten is. ‘Studenten en docenten zijn aan alle kanten gehandicapt’, zegt José Sanders, hoogleraar Narratieve communicatie. ‘De campus dient niet langer als ontmoetingsplaats. Studenten geven aan minder samen te werken dan normaal en hebben moeite om met elkaar in contact te blijven. Ze voelen zich minder verbonden met elkaar en de universitaire gemeenschap.’

Studenten moeten een nieuw ritme vinden, balancerend tussen zelfstudie, thuistentamens, digitale colleges en groepsopdrachten. Uit het onderzoek blijkt dat mannelijke studenten meer moeite hebben om hun dagritme vast te houden, terwijl vrouwelijke studenten het moeilijker vinden gemotiveerd en geconcentreerd te blijven.

Hoogleraar Psychologie Giel Hutschemaekers moet gissen naar een verklaring. ‘Misschien stellen vrouwelijke studenten hogere eisen aan zichzelf.’

Veerkracht

Studeren is voor veel studenten belangrijk. Tegelijkertijd draait het studentenleven om meer dan studiepunten alleen. ‘Studenten leven in een soort moratoriumfase, met een uitstel van maatschappelijke verplichtingen’, zegt hoogleraar Religiewetenschap Hans Schilderman. Het studentenleven is volgens hem een verkenning van grensgebieden: tussen jeugd en volwassenheid, afhankelijkheid en zelfstandigheid, en tussen verschillende leefwerelden – het ouderlijk huis, de universiteit, het leven met leeftijdsgenoten. ‘Ze moeten telkens weer schakelen tussen de verschillende vereisten waaraan ze in elk van die werelden moeten voldoen.’

De onderzoekers willen nagaan in hoeverre de coronamaatregelen het studentenwelzijn beïnvloeden. Dreigt er een isolement als vrienden, familieleden, collega’s of studiegenoten buiten beeld raken? Verschralen contacten door cafés die gesloten waren en ouders die in quarantaine zaten? Vormt zich een coronageneratie met bovengemiddeld veel misère en eenzaamheid?

‘De cijfers geven geen aanleiding voor een pessimistisch beeld’

Wie vooral somberte ziet in de coronatijd, zal verrast zijn door de eerste onderzoeksresultaten. Schilderman: ‘De cijfers geven geen aanleiding voor een pessimistisch beeld.’

Voor het onderzoek hebben, naast studenten, ook Radboud-medewerkers een uitgebreide vragenlijst ingevuld. Wat blijkt? Studenten ervaren meer dan medewerkers alledaagse pijn en verveling, maar blijven positief over hun leven. Hutschemaekers: ‘Het gaat verrassend goed met studenten. Op fundamenteel niveau is de kwaliteit van leven niet in het geding.’ De hoogleraar werkt ook als psycholoog in een ggz-instelling. ‘Als ik daar studenten spreek, valt het me op hoeveel veerkracht ze hebben. Petje af.’

Noodloket

Een gunstig beeld van het studentenwelzijn betekent niet dat de universiteit op haar lauweren kan rusten, merken de onderzoekers op. ‘Uit de resultaten komt naar voren dat sommige studenten wel degelijk een zorgvraag hebben’, zegt Schilderman. De onderzoekers vragen zich bovendien af of de resultaten zullen veranderen in de anderhalvemetersamenleving. Het onderzoek betreft vooralsnog enkel de allereerste fase na sluiting van de campus.

‘Het beeld kan veranderen als studenten bijvoorbeeld studievertraging oplopen’, zegt Sanders. Om ook op langere termijn een goed beeld te krijgen van de gevolgen van Covid-19, worden de deelnemers langdurig gevolgd, onder meer met diepte-interviews. Het gunstige beeld van het studentenwelzijn blijkt ook uit de relatieve rust bij de medewerkers die de studenten deze periode bijstaan.

Positieve kanten

Alex Roomer, hoofd Student Support, wijst erop dat de speciale online hulpmiddelen zoals e-health deze maanden weliswaar goed worden benut, maar dat de drukte bij het team studentenpsychologen alleszins meevalt. ‘Het is zelfs rustiger dan normaal. Uit ons landelijk overleg komt eenzelfde beeld naar voren: bij de coronaloketten loopt het allerminst storm.’

Met nog wat slagen om de arm ziet Roomer in de crisis ook positieve kanten. ‘Misschien hebben studenten eindelijk eens de rust om alles op een rijtje te zetten. Mogelijk ervaren ze juist minder stress omdat ze nu niet het gevoel hebben dat ze van alles móeten. Dat zou goed nieuws zijn.’

Roomer beseft dat de rust bij de noodtelefoon ook een andere reden kan hebben: ‘Studenten wenden zich bij voorkeur tot hun studieadviseurs, en bij ons ontbreekt het totale beeld van de drukte die zij ervaren.’ En mogelijk denken studenten dat contact opnemen geen enkele zin heeft, omdat de medewerkers overbelast zouden zijn. Dus niet. Roomer: ‘Schroom niet contact met ons op te nemen als je ergens mee zit.’

Dit artikel is gebaseerd op de eerste onderzoeksresultaten die eind april verschenen. Het onderzoek loopt zo lang de coronacrisis duurt, en dus zijn binnenkort nieuwe resultaten te verwachten. Lees alles over de gevolgen van de coronacrisis voor de campus in onze coronaspecial.