Gisteren bood microbioloog Marjan Smeulders namens bezorgde wetenschappers een brief aan Kamerleden aan vanwege nieuwe gasboringen in de Noordzee. Ze vindt dat wetenschappers een taak hebben zich te laten horen in het klimaatdebat. Zondag loopt ze mee in de Klimaatmars. 'Toen ik de rijen op Schiphol zag, bloedde mijn hart.'

Voor het eerst in haar leven werd microbioloog Marjan Smeulders (49) vorige maand gearresteerd. ‘Het erge is dat het moet’, zegt ze. ‘Doe je het niet, dan komt het ook niet in het nieuws.’ Smeulders voert als Nijmeegse wetenschapper klimaatacties bij de collectieven Scientist Rebellion en Scientists4Future NL. Gisteren boden de groepen een door honderden wetenschappers ondertekende brief aan staatssecretaris van Mijnbouw Hans Vijlbrief aan om nieuwe gasboringen in de Noordzee te stoppen. Zondag loopt de groep mee in de Klimaatmars in Rotterdam.

Waarom zijn jullie tegen nieuwe gasboringen? Er is toch een energiecrisis?

‘Dit brengt ons alleen maar verder af van de klimaatdoelen. Als je dit toestaat, heb je pas in 2024 gas. Boorplatforms en pijpleidingen hebben een verwachte levensduur van 25 jaar. Als je aardgasvrij wil worden, moet je er eerder mee stoppen, mogelijk dienen bedrijven dan financiële claims in dat hun beloofd is dat ze langer hadden mogen boren. Je kunt op je klompen aanvoelen dat dit niet werkt en heel duur gaat worden. Steek liever geld in verduurzaming, isolatie van huurwoningen en andere maatregelen. Alle grote instanties, van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) tot aan het Internationaal Energie Agentschap (IEA), roepen op om geen nieuwe infrastructuur te bouwen voor fossiele brandstoffen en Nederland doet dat toch.’

Zondag is de Klimaatmars in Rotterdam. Wat staat bovenaan de agenda wat jou betreft?

‘Stoppen met de subsidie voor de fossiele industrie. Nederland geeft direct en indirect jaarlijks 17 miljard euro subsidie aan deze industrie (de overheid zegt zelf dat dit 4,5 miljard is maar rekent veel posten niet mee, avdh). Zet dat eens tegenover die 35 miljard euro van het klimaat- en transitiefonds die het kabinet in acht jaar uittrekt. Je bereikt meer door die miljarden subsidie te stoppen.’

Jullie lopen in labjassen mee met de Klimaatmars. Waarom is het nodig je als wetenschapper kenbaar te maken bij zo’n actie?

‘Als wetenschapper ben je verantwoordelijk iets voor de maatschappij te doen. We hopen dat het mensen over de streep trekt meer te doen voor het klimaat. Er gebeurt veel, maar de urgentie lijkt te missen. We hebben een sociaal kantelpunt nodig. Alles zou veranderen na corona, maar toen ik de rijen op Schiphol zag, bloedde mijn hart. Ons collectief geheugen is kort en we kijken ook niet ver vooruit. Als wetenschappers kijken we juist wel lang terug en naar de verre toekomst. Dat is in dit geval een aanslag op je gemoedsrust, kan ik je vertellen. Als wetenschapper krijg je de opdracht mee om de maatschappij te dienen. Dan moet je dus ook oproepen om meer te doen tegen de vervuiling.’

‘Er moet nu heel snel actie komen en daarom doe ik ook steeds meer’

De Radboud Universiteit profileert zich als zeer duurzaam. Hoe kijken jullie daar tegenaan?

‘Ik ben trots als ik hoor dat we in korte tijd 50 procent hebben kunnen besparen op aardgasgebruik. Er gebeurt veel goeds. Aan de andere kant zou het college van bestuur actiever kunnen oproepen om mee te doen aan een klimaatmars of om een brief zoals vandaag te ondertekenen. Ze hebben ook samen met de Universiteiten van Nederland pensioenfonds ABP gevraagd verantwoorder te beleggen.’

Was je altijd al zo begaan met het klimaat?

‘Toen ik in 1991 biologie ging studeren was net het eerste IPCC-rapport uit waarin werd vastgesteld dat de aarde opwarmt als gevolg van menselijk handelen. In de daaropvolgende jaren ben ik steeds bewuster gaan leven. Ik vlieg niet meer, ben veganist, we hebben ons huis klimaatneutraal gemaakt, maar dat is niet genoeg. Ik vind de IPCC-rapporten heel heftig. Er moet nu heel snel actie komen en daarom doe ik ook steeds meer.’

Dat leidde tot een arrestatie op 24 mei. Hoe was dat?

‘Ik was er goed op voorbereid. We wisten wat we moesten doen, we waren met een groep en de politie was ook heel correct. We hadden het Hofplein in Rotterdam bezet, bij het kantoor van Shell. Ik vind het vervelend dat ik overlast veroorzaak voor de automobilisten, maar de overlast van de klimaatveranderingen gaat nog veel groter worden als we niks doen.’

‘Ik ben altijd bang dat ze denken: daar heb je haar weer’

Kost het actievoeren je veel tijd?

‘Ontzettend. Ik werk drie dagen op de universiteit. Had ik een grotere aanstelling gehad, dan had ik dit zeker niet kunnen doen. Als ik in het nieuws kom als woordvoerder bij acties dan krijg ik veel positieve reacties van collega’s. Er zullen er ook vast zijn die het niks vinden. Ik ben altijd bang dat ze denken: daar heb je haar weer. Maar ik moet gewoon iets doen en ik hoop dat veel onderzoekers zich bij ons aansluiten.’