Hoe ziet de Nederlandse dijk er in de toekomst uit? Dat is de vraag die op het spel staat bij een experiment op de Maasdijk in Wijchen, waar ecologen, dijkbeheerders en afgevaardigden van het Waterschap maandagmiddag samenkwamen.

Op de dijk achter Wijchen heeft de wind vrij spel en reikt het zicht tot in Brabant, aan de andere kant van de Maas. Hier hebben onderzoekers een apparaat opgetuigd dat de sterkte van de dijk test door een situatie van hoogwater te simuleren. De installatie pompt water op uit de rivier, slaat dat kort op in een metershoog reservoir en laat om de paar minuten een enorme golf water los die over de dijk heenslaat.

In een tijdbestek van een paar dagen wordt er zo 25 miljoen liter water over een strook van vier meter over de dijk heen gestort. De vraag is: houdt de dijk stand, of breekt hij?

Bloemrijke dijk

‘Vooralsnog houdt hij het’, klinkt Hans de Kroon optimistisch. De hoogleraar Plantecologie is een van de wetenschappers die betrokken is bij het Future Dikes-programma. Met het Waterschap Rivierenland als opdrachtgever gaat dit samenwerkingsverband op zoek naar de dijk van de toekomst. 1500 kilometer aan Nederlandse dijk moet immers versterkt worden om aan nieuwe veiligheidsnormen te voldoen – hoe pak je dat het beste aan als je de dijken niet eeuwig hoger wil maken?

‘Dijken slingeren door het landschap en kunnen een verbindende factor zijn tussen ecosystemen’

Nou, wellicht zoals ze hier aan de Maas hebben gedaan. ‘Er is nu weinig van te zien, maar dit een bloemrijke dijk’, vertelt De Kroon. In plaats van alleen grassprieten groeien hier meer dan vijftig plantensoorten door elkaar. De Kroon: ‘In de zomer is dit een prachtige bloeiend tapijt.’

Dat komt de stevigheid van de dijk ten goede, zo is de verwachting van de wetenschappers. ‘Ons onderzoek heeft laten zien dat al die grassen en kruiden ondergronds samenwerken. Je krijgt daardoor een sterkere verknoping en verankering van de wortels. Voor de erosiebestendigheid is dat van enorm belang.’ Het enige probleem: dat is nooit wetenschappelijk aangetoond. ‘Dus dat zijn we nu aan het doen. Dit is de ultieme stresstest voor de dijkbekleding.’

Zadenmengsels

Daarnaast willen de onderzoekers precies weten welke grassen en kruiden het beste resultaat opleveren. Achter het Huygensgebouw op de Nijmeegse campus zijn daarom miniatuurdijken gebouwd, waar met verschillende zadenmengsels wordt geëxperimenteerd. ‘Met die informatie kunnen dijkbeheerders aan de slag met bloemrijke dijken’, zegt De Kroon. ‘Nu heeft nog maar 5 procent van alle Nederlandse dijken een gevarieerde vegetatie. Dat percentage kan fors omhoog.’

En dat is niet alleen belangrijk voor de sterkte van de dijken, vertelt De Kroon. ‘Het zou ook enorme winst zijn voor de biodiversiteit. Dijken slingeren door het Nederlandse landschap en kunnen zo een verbindende factor zijn tussen verschillende ecosystemen.’

De vraag is bovendien hoe toekomstbestendig de traditionele dijk is in een veranderend klimaat. ‘We krijgen steeds meer te maken met extreem weer. Wij verwachten dat bloemrijke dijken veel beter bestand zijn tegen de droogte. Dat gaan we verder onderzoeken.’