Op het Holland Casino aan de Waalkade verrijst binnenkort een metershoge schildering van de Byzantijnse prinses Theophanu. Het kunstwerk is onderdeel van Waalpaintings: het nieuwe kunstproject van de universiteit, waarmee Nijmegen vijftien grote muurschilderingen rijker wordt.

Geen saaie bakstenen muren of verkleurde witte tegels, maar grote graffitikunstwerken over historische gebeurtenissen. Vrouwen in het verzet, Lodewijk Napoleon die de sleutel van de stad krijgt en het bombardement van Nijmegen. Binnen drie jaar moeten vijftien muurschilderingen af zijn.

Het project Waalpaintings begon afgelopen januari heel simpel: gewoon aan een tafel in de Refter. Boven een mok dampende koffie bespraken historici Erika Manders en Dennis Jussen de wetenschappelijke muurschilderingen in Utrecht. ‘Dat leek ons een perfecte manier om de academische kennis buiten de betonnen muren van onze Nijmeegse campus te krijgen’, zegt Manders.

Krakersrellen

‘Het verleden is nauwelijks zichtbaar in deze stad. Dat is zonde, want Nijmegen is eeuwenlang ontzettend belangrijk geweest. Denk bijvoorbeeld aan de Vrede van Nijmegen in de zeventiende eeuw. Toen was de stad even het centrum van de wereld. Je kan dat nergens terugzien’, vult Jussen aan.

Waalpaintings laat met vijftien grote muurschilderingen het verleden dus weer opleven. En dan specifiek van Nijmegen, want de onderwerpen zijn gehaald uit de Canon van de Nijmeegse Geschiedenis (samengesteld door historici van de Radboud Universiteit). Het begint bij de Romeinen en eindigt bij de krakersrellen in de Piersonstraat in de jaren tachtig.

Vrouw

Inmiddels zijn er al twee werken af. De nieuwste schildering van de Byzantijnse prinses Theophanu verschijnt binnenkort op de gevel van het Holland Casino, aan de kant van de Veerpoorttrappen. De prinses woonde aan het eind van de tiende eeuw op het Valkhof in Nijmegen. Hier regeerde ze over een groot deel van West-Europa, in naam van haar 3-jarige zoon Otto III. Hij bouwde later de Nicolaaskapel op het Valkhof, ter ere van haar. ‘We beginnen expres met een vrouw. De geschiedenis bestaat al te vaak uit witte mannen. Hier willen wij verandering in brengen’, legt Jussen uit.

‘De schildering bevat heel veel details, waardoor je telkens weer iets nieuws leert. Theophanu heeft bijvoorbeeld de vork geïntroduceerd. Die staat dus ook op het schilderij.’ Die toegankelijke manier van leren is een van de redenen waarom de Letterenfaculteit zich heeft aangesloten bij het project. ‘De grote muurschilderingen passen precies in het idee van wetenschap op een laagdrempelige manier naar de mensen brengen. Ze zijn voor iedereen zichtbaar en mensen kunnen vervolgens online de geschiedenis erachter opzoeken’, zegt Jussen.

De twee historici houden wel zelf de touwtjes in handen. Zij kiezen de onderwerpen en doen het historisch onderzoek. Ze zijn beiden werkzaam bij het Radboud Institute for Culture and History (RICH) en kunnen hierdoor gebruik maken van de kennis van hun collega’s. ‘Door alle kennis te verbinden krijg je uiteindelijk een fysiek plaatjesboek van de Nijmeegse geschiedenis’, zegt Manders.

Artistieke vrijheid

De andere muurschilderingen verschijnen de komende drie jaar in Nijmegen. Op plekken waar de gebeurtenis ook daadwerkelijk plaatsvond, zoals bij de schildering over Theophanu. Dat is in ieder geval het plan, want de historici zijn nog druk bezig met het zoeken naar de juiste kunstenaars. ‘We willen dat dat hij of zij affiniteit met Nijmegen heeft’, zegt Manders. ‘De kunstenaar krijgt volledige artistieke vrijheid. Al letten wij er wel op dat alle verwijzingen historisch correct zijn.’

‘Wij letten er wel op dat alle verwijzingen historisch correct zijn’

In de toekomst komt er een speciale wandelroute lang de graffitiwerken. ‘Maar we zijn net begonnen. We zoeken nog financiering, bijvoorbeeld bij fondsen, en komende maand start het Radboud Fonds met een crowdfundingactie. We werken echt van schilderij naar schilderij’, zegt Jussen. De coronacrisis helpt niet mee. ‘We hebben gelukkig nog geen vertraging opgelopen. Iedereen lijkt, net als wij, extra enthousiast.’

Op dit moment zijn al twee Waalpaintings in Nijmegen te vinden. Op Plein 1944 bevindt zich een muurschildering over het Bombardement van Nijmegen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De tweede bij het Kelfkensbos gaat over de Bataafse Opstand uit het jaar 69. ‘Deze twee kunstwerken bestonden eigenlijk al voordat we ons project hadden bedacht’, zegt Jussen. ‘Maar ze passen perfect tussen de andere Waalpaintings.’