‘Verkapte discriminatie’, noemt een D66-kamerlid een uitgelekt intern document over homoseksualiteit van christelijke vereniging de Navigators. In hoeverre is het document leidend voor de Nijmeegse tak van de vereniging?

Een homoseksuele relatie is een ‘niet door God bedoeld alternatief’. En de Bijbel is ‘niet positief over seksuele contacten tussen twee mensen van hetzelfde geslacht’.

Deze zinnen komen uit de ‘koersbepaling homoseksualiteit’, een document van christelijke beweging de Navigators, mede bekend van haar studentenverenigingen in alle studentensteden. Hierin geeft de Navigators haar visie op homoseksualiteit. De koepelvereniging heeft in 2018 besloten die visie op papier te zetten ‘in de hoop dat het mag bijdragen aan eerlijke en opbouwende gesprekken aangaande homoseksualiteit…’, staat in de inleiding te lezen. Het document is feitelijk een beschouwing van Bijbelverzen gerelateerd aan homoseksualiteit.

Universitair weekblad Mare weet het bestand, alleen bedoeld voor leden, in oktober dit jaar op te duiken. Het leidt meteen tot commotie en zelfs Kamervragen (zie kader).

‘Meer vragend dan afkeurend’

De lidverenigingen van de Navigators tellen bij elkaar zo’n 3000 leden. De visie in de koersbepaling zou weerspiegeld worden door alle verenigingen, zegt de landelijke organisatie tegen weekblad HP/De Tijd. Ook Nijmegen heeft een Navigators-vereniging (NSN), met zo’n 200 leden. Deze vereniging is ‘al langer bekend’ met het document, zegt bestuurslid Reinouw Jellema.

De koersbepaling verplicht niemand tot iets, het is er alleen om een gesprek over homoseksualiteit te stimuleren, wil Jellema meteen duidelijk maken. Het document onderschrijven is geen voorwaarde voor lidmaatschap. ‘Er staat ook niet: “dit is wat de Navigators en ál onze leden vinden”’, aldus Jellema. ‘De koersbepaling is vorig jaar doorgestuurd naar onze leden met de boodschap dat zij er altijd met ons over in gesprek kunnen.’

Hoe reageerden jullie leden daarop?

‘Reacties waren meer vragend, dan afkeurend. Binnen onze vereniging gaat niet iedereen naar dezelfde kerk. Ook over homoseksualiteit verschillen de meningen.’

Dat de ‘koersbepaling homoseksualiteit’ een landelijk opgesteld document is, komt volgens de koepelorganisatie zelf omdat alle verenigingen die visie delen.

‘Het ligt iets genuanceerder dan dat. Leden die zelf homoseksueel zijn of homoseksuele vrienden hebben, hebben zelf om dit document gevraagd. Zij vonden het fijn te horen wat de Navigators vindt. Daarom is het er. Over de inhoud kan ik niks zeggen. Ik was niet betrokken bij de totstandkoming.’

Maar je zit wel bij een vereniging die deze mening landelijk uitdraagt.

‘Wij dragen deze mening niet uit. Dan zouden we het overal publiceren en mensen proberen te overtuigen dat ze het met ons eens moeten zijn, dit is gelukkig niet waar. We vragen ook niet om instemming met de visie in het document.

‘Onze kern is dat we naar iedereen liefdevol zijn’

‘Homoseksualiteit is een veelbesproken onderwerp binnen onze vereniging, binnenkort is er bijvoorbeeld weer een thema-avond over het onderwerp. Bij ons is de kern dat we liefdevol zijn naar iedereen. Je bent altijd welkom, of je nu homoseksueel bent of transgender. Sommige mensen zullen het met sommige delen oneens zijn, anderen met het hele document. Daar hangt geen waardeoordeel aan dus dat maakt niet uit.’

Toch staan er duidelijke stellingen in. En zijn geen reële alternatieve relatievormen voor het heterohuwelijk, staat er te lezen. En: ‘wel wordt als een volwaardig en hoogwaardig alternatief het bewust ongehuwd blijven genoemd als een uiting van onverdeelde toewijding aan God.’ Lhbt’er zijn is dus prima, maar niet in een relatie, kun je daaruit afleiden.

‘Daar kan ik niet veel over zeggen. Dat gaat inhoudelijk over het document.’

Jullie sturen dit wél door naar je leden.

‘Ja. En ik heb verteld hoe we hiermee omgaan, het is er om een gesprek aan te kunnen gaan. We hebben meerdere homoseksuele leden die een relatie hebben. Die kunnen voorzitter worden. Of kringleider (van de Bijbelkring, red.). Of bestuurslid. Die worden door iedereen geaccepteerd. Dat is wat ik kan zeggen. Over de inhoud moet je bij koepelvereniging van de Navigators zijn.’

De Navigators vinden het belangrijk dat lhbt’ers zich welkom voelen, zeg jij. Dat staat ook in de koersbepaling. Hoe rijm je dat met een uitspraak zoals die over het bewust ongehuwd blijven?

‘Stel: we zouden nooit aandacht besteden aan homoseksualiteit, dan is er heel weinig ruimte voor een gesprek en blijft het een taboe. Dat gebeurt nog in heel veel kerken. We willen juist met elkaar in gesprek. Wij hebben bijvoorbeeld – toen het nog speelde voor corona –toegezegd mee te doen aan Paarse Vrijdag (dag waarop scholieren en studenten door het dragen van de kleur paars hun solidariteit tonen met lhbt’ers, red.). Om te laten zien dat we daarvoor open staan.’

Een citaat uit de koersbepaling: ‘Uit de actuele literatuur wordt duidelijk dat er nog steeds geen eenduidig antwoord is op de oorzaken van homoseksualiteit, maar men wel van mening is dat homoseksualiteit diep verankerd ligt in iemands persoonlijkheid en op zijn minst een deel van de oorzaak gezocht moet worden in een prenataal stadium.’ Waarom dit zo formuleren? Spreken over ‘oorzaken’ van homoseksualiteit?

‘Voor mij geeft het aan dat homoseksualiteit bij iemand zelf ligt, en niet iets is dat iemand doet. En dat betekent niet dat het kan worden afgeleerd, wat kerken vroeger nog weleens probeerden. Het hoort bij jou als persoon en we zien jou ook zo.’

Je zegt dat lhbt’ers gewoon in het bestuur kunnen. In de media gaat al langer het gerucht dat homoseksuele leden niet in het bestuur kunnen. Verschillende oud-bestuursleden zouden dat ook gezegd hebben.

‘Dat klopt dus niet. Ik ken iemand die zich identificeert als homoseksueel en voorzitter is van een van onze disputen. Ook niet alle bestuursleden vinden hetzelfde over deze kwestie. Ik denk dat het juist belangrijk is om ook kritische mensen in het bestuur te hebben. Ik ben het ook niet eens met alles wat in het document staat, en ik ben blij dat ik dat naar de leden toe kenbaar kan maken.’

‘Niet alle bestuursleden vinden hetzelfde over deze kwestie’

Leids universiteitsblad Mare schreef dat er bij de keus van nieuwe bestuursleden in Leiden gekeken werd naar het zogeheten medewerkersprofiel. Iemand die seks voor het huwelijk heeft zou bijvoorbeeld niet geschikt zijn als bestuurder, zeggen bestuursleden in een interview.

‘Er zijn gesprekken voordat je in het bestuur komt, maar het is niet iets waar je ‘doorheen’ moet. Je wordt wel naar je ideeën gevraagd. Maar je bent vrij om antwoord te geven of niet. Je kunt je afvragen of je jezelf wel als praktiserend christen kunt beschouwen als je jezelf helemaal lazarus zuipt, elke dag drugs gebruikt, of seks hebt met jan en alleman. Praktiserend homoseksueel zijn, vormt geen belemmering (voor een bestuurslid) om toe te treden tot het bestuur.’

‘Dat medewerkersprofiel wordt trouwens elk jaar weer geëvalueerd. Een hele tijd geleden werd homoseksualiteit er nog wél expliciet in afgekeurd. Die passage is er nu uit. Ik vind het ergens grappig dat er nu duizend keer meer ophef in de media ontstaat, dan toen het er nog instond.’

Liefdevolle seks

De stafmedewerker van de Nijmeegse Navigators – de schakel tussen landelijke organisatie en de Nijmeegse tak –  Philinde van Selm, reageert later nog per mail op de kwestie. ‘Het medewerkersprofiel is een document aan de hand waarvan we in gesprek gaan over de overtuigingen van een aspirant-bestuurslid’, zegt ze. ‘Het gaat hierbij niet in de eerste plaats om wat je doet, maar om wat je gelooft.’ ‘De Nijmeegse Studentenvereniging Navigators heeft niet echt een visie op het homohuwelijk, het koersdocument is een landelijk document, legt ze uit. Het medewerkersprofiel daarentegen onderschrijven zij wel.

‘We vragen aan aspirant-bestuursleden: “herken je je in wat we als Navigators geloven over het huwelijk, relaties en seks?”’, vertelt Van Selm. ‘Wij geloven dat een huwelijk de beste plek is voor liefdevolle seks. En als je God, jezelf en je partner heel serieus neemt, dan ga je voor dat beste.’ Dat geldt voor zowel homo’s als hetero’s, voegt ze nog toe.