Premier Mark Rutte steekt zijn ambitie niet onder stoelen of banken tijdens de regeringsverklaring. Nederland moet op onderwijsgebied tot de top vijf van de wereld behoren. Rutte: ‘Onderwijs is cruciaal voor de groeikracht van de economie die wij nastreven.’

Om die ambitie waar te maken wordt er niet bezuinigd op het onderwijs, aldus Rutte, ‘maar we grijpen wel in’. Het afschaffen van de basisbeurs en ov-studentenkaart geeft ruimte voor investeringen in goede leraren en versterking van het mbo, aldus de premier. Hoe de 1,2 miljard euro die de basisbeurs en studentenkaart opleveren wordt ingezet maakte Rutte niet duidelijk, hij verwees alleen naar de extra honderd miljoen euro voor fundamenteel onderzoek. De vraag is of dat genoeg is. Nederland behoort tot de wereldwijde top, de universiteiten doen het goed in de verschillende rankings. In de Universitas 21, een ranking die niet de individuele universiteiten, maar de landen met elkaar vergelijkt, staat Nederland negende. De landen in de top vijf (de Verenigde Staten, Zweden, Canada, Finland en Denemarken, in die volgorde) investeren allemaal meer in onderwijs. Landen als Zwitserland, Zuid-Korea, Oostenrijk en Noorwegen staan voor of nabij ons en timmeren hard aan de weg. De honderd miljoen voor fundamenteel onderzoek is leuk, maar dat Nederland qua totale onderzoeksuitgaven door de overheid in recente jaren onder het Europese gemiddelde is gedoken, vertelt Rutte er niet bij. Wat betreft private financiering (door bijvoorbeeld het bedrijfsleven) lopen we al jaren achter. (pdf, p. 103, 105). Uit een analyse van het Rathenau Instituut blijkt dat de directe onderzoekuitgaven van de overheid de komende jaren daalt. In veel andere landen is op dit punt sprake van een stijging.  Om af te sluiten met een positieve noot: Nederlandse onderzoekers blijken, wanneer het aantal onderzoekers wordt afgezet tegen het aantal publicaties, erg productief. De citatiescore zit ook ruim boven het gemiddelde. Cynici zouden daarmee kunnen beargumenteren dat er op dat gebied weinig te winnen valt. / Mark Merks