Structureel overwerk bij Nederlandse wetenschappers leidt in de extreemste gevallen tot relatieproblemen, vervreemding van kinderen en sociaal isolement. Dat blijkt uit een rondvraag van actiegroep WOinActie bij meer dan 700 wetenschappers, onder wie 80 van de Radboud Universiteit.

In december deed actiegroep WOinActie samen met de Algemene Onderwijsbond en vakbond FNV een oproep bij wetenschappers om melding te maken van structureel overwerk. Onder de 720 meldingen bevonden zich zo’n tachtig wetenschappers van de Radboud Universiteit. Vanochtend deed de actiegroep collectief aangifte van overwerk bij de Arbeidsinspectie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Wat blijkt? Wie structureel overwerkt, doet dat in ernstige mate en zonder uitzicht op verbetering. Die extreem hoge werkdruk leidt tot stress en psychische klachten. ‘We kregen heel gedetailleerde meldingen’, zegt Marijtje Jongsma van wetenschapsvakbond VAWO, mede-auteur van het rapport.

‘Wetenschappers meldden dat hun structureel overwerk heeft geleid tot relatieproblemen, vervreemding van kinderen, het niet durven stichten van een gezin, sociaal isolement, hartkloppingen, paniekaanvallen en chronische oververmoeidheid.’

Mindfulness

Oorzaak van die werkdruk is niet alleen de prestatie- en aanvraagdruk in het onderzoek, maar ook het onderwijs dat wetenschappers geven. Met name docenten melden de meeste uren overwerk, aldus Jongsma. ‘En wie zowel onderwijs als onderzoek verzorgt, ziet dat de hele werktijd opgeslokt wordt door het onderwijs. Daardoor verschuift het onderzoek naar de avonden en de weekenden.’

Dat Nederlandse wetenschappers last hebben van hoge werkdruk, is geen nieuws. Alle universiteiten hebben inmiddels een plan om de werkdruk aan te pakken, zo ook de Radboud Universiteit. Volstaan die niet om de werkdruk te tackelen? ‘Alleen de maatregelen die effect hebben op het verminderen van de taken, hebben volgens de respondenten een effect’, zegt Jongsma. ‘Denk aan het aanstellen van meer collega’s of meer tijd krijgen voor het schrijven van onderzoeksaanvragen.’

Cursussen time management of mindfulness werken volgens Jongsma averechts, omdat medewerkers het idee krijgen dat hun burn-out hun eigen schuld is. Hetzelfde geldt voor het zoeken naar andere methodes om te werken, omdat dat veel tijd vergt. ‘Als je dezelfde leerstof moet verzorgen in een kortere cursus, dan werkt dat eerder werkdrukverhogend dan –verlagend’, zegt Jongsma.

Extra docenten

Om de problemen aan te pakken, blijft WOinActie bij haar eis voor een structurele investering van 1,15 miljard per jaar in het wetenschappelijk onderwijs. ‘Daar zouden extra universitair docenten mee aangesteld kunnen worden’, aldus Jongsma.

Tweede Kamerlid Lisa Westerveld (GroenLinks) kondigde vandaag op Twitter aan schriftelijke vragen te gaan stellen aan onderwijsminister Ingrid van Engelshoven (D66) over dit onderwerp.