‘Wat heb jij in je broek?’ Die vraag stellen wetenschappers van het Radboudumc dit weekend aan bezoekers van het InScience-festival. Met het onderzoek willen ze in kaart brengen hoe verschillend geslachtsdelen eruitzien onder de bevolking. ‘We moeten af van normatieve stempels.’

Wie afgelopen zomer op Lowlands was, heeft ze ongetwijfeld zien hangen: waslijnen vol polaroidfoto’s van geslachtsdelen. Festivalbezoekers maakten ze zelf na een vragenlijstonderzoek van artsen uit het Radboudumc, met als prikkelende titel ‘Wat heb jij in je broek?’. Komend weekend houdt het Nijmeegse DSD-team (‘differences of sex development’) hetzelfde onderzoek tijdens InScience, het wetenschapsfilmfestival dat van 6 tot 10 november in LUX neerstrijkt.

De wetenschappers willen met de studie graag een beeld krijgen van hoe mensen tegen hun geslachtsdelen aankijken, legt Barbara Kortmann uit, en hoe deze überhaupt in uiterlijk variëren binnen de bevolking. De kinderuroloog is een van de onderzoeksleiders. Ze is zaterdag ook aanwezig op InScience om toelichting te geven.

Kunnen we weer zo’n waslijn verwachten?

‘Nee. Binnen de setting van Lowlands kon dat wel, zo op een zomers muziekfestival, maar InScience leent zich daar minder voor. De foto’s waren ook geen onderdeel van het wetenschappelijk deel van de studie, het was een manier om Lowlandsbezoekers een reëel beeld te geven van hoe geslachtsdelen variëren.’

Hoe ziet het onderzoek er precies uit?

‘Deelnemers kunnen een vragenlijst invullen op iPads. Daar krijgen ze eerst een aantal tekeningen van penissen of vulva’s voorgelegd, en kunnen ze selecteren welke het meest op de vorm van hun eigen geslacht lijkt. Vervolgens moeten ze aangeven hoe tevreden ze zijn over hun geslachtsdeel. Daarna kunnen ze dezelfde vragen beantwoorden over dat van hun eventuele partner.’

Waarom willen jullie dit weten?

‘Veel mensen zijn ontevreden met hun penis of vulva (het zichtbare deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan, red.), of denken dat die er niet normaal uitziet. Zoals mannen van wie de penis een beetje krom staat als ze een erectie hebben. Mensen hebben een bepaald schoonheidsideaal in hun hoofd, dat mede wordt ingegeven door de porno-industrie. Wij willen laten zien dat er veel meer variatie is. Dat is wetenschappelijk nog nooit goed beschreven.’

‘Wij zien op onze poli bij kinderurologie vaak jongeren die zich zorgen maken. Met dit soort gegevens kunnen we ze mogelijk geruststellen. Tegen meisjes van wie de binnenste schaamlippen wat verder naar buiten komen dan de buitenste kun je bijvoorbeeld zeggen dat dat heel normaal is: bij meer dan de helft van de vrouwen is dit het geval.’

Wat is dan wel afwijkend?

‘Ik vind dat je erg moet oppassen om over ‘afwijkingen’ te spreken. Het overgrote deel van de mensen is gewoon gezond en dus ‘normaal’. Als alles toch goed werkt, je kunt plassen en erecties krijgt, wat maakt het dan uit hoe je penis eruitziet? We moeten af van normatieve stempels.’

‘Op de poli zie ik soms wel de uitersten. Bijvoorbeeld baby’s bij wie niet meteen duidelijk is of het een jongen of meisje is. Zo kunnen meisjes die in de baarmoeder aan veel testosteron blootgesteld zijn een grotere clitoris hebben, of een verborgen – dichtgegroeide – ingang van de vagina. Er zijn ook jongens bij wie de penis niet los zit van de balzak. Voor hen kan een operatie wenselijk zijn, omdat het tot functionele problemen kan leiden, zoals niet goed kunnen plassen.’

‘Ouders zijn soms erg bang dat hun kind problemen krijgt omdat het er ‘anders’ uitziet. “Kun je dit normaal krijgen?”, vragen ze dan. Maar vaak is het veel zinvoller om eerst af te wachten hoe het zich verder ontwikkelt. Niet alles hoeft tot in perfectie aangepast te worden.’

Hoe bewaak je het wetenschappelijke gehalte van je onderzoek op InScience?

‘Dit onderwerp nodigt natuurlijk uit om lacherig over te doen. Daarom laten we mensen ook niet thuis op de bank vragen beantwoorden – dan weet je niet of ze dat wel serieus doen. Om die reden zijn we er op InScience zelf ook bij, net als op Lowlands. De deelnemers daar vonden het onderzoek erg nuttig, vertelden ze. Na afloop wilden sommigen nog graag doorpraten met ons.’

Kun je al wat vertellen over de resultaten van het Lowlands-onderzoek?

‘Die zijn nog niet bekend, we zijn momenteel druk bezig met de data-analyse. Het onderzoek van komend weekend voegen we daaraan toe. We verwachten over een paar maanden de eerste resultaten naar buiten te brengen. Het liefst zouden we de vragenlijst ook af willen nemen onder een groep jongeren van 14 tot 18 jaar. Die missen we nu nog, terwijl dat de groep is die misschien wel het meest onzeker is over zijn geslachtsdeel. Sommigen durven daardoor zelfs niet aan seks te beginnen.’