Positieve onderzoeksresultaten hebben een grotere kans op publicatie in wetenschappelijke tijdschriften dan negatieve resultaten, is de gangbare opinie. Zeker als het gaat om onderzoek naar medicijnen. De groep van bijzonder hoogleraar Henk Jan Out nam de proef op de som. In PLOS ONE schrijven ze hun verrassende conclusie: onderzoek met een negatieve uitkomst maakt evenveel kans.

Promovenda (en eerste auteur) Marlies van Lent bekeek manuscripten die tussen januari 2010 en april 2012 werden aangeboden aan acht medische vakbladen met een hoge impactfactor. Ze selecteerde daaruit alle artikelen over onderzoek naar de werking van geneesmiddelen, in totaal 472 manuscripten. Van de ingediende manuscripten beschreven 287 (61 procent) positieve resultaten en 185 (39 procent) negatieve resultaten.

Een vijfde van de manuscripten werd uiteindelijk gepubliceerd: 21 procent van de negatieve resultaten en 21 procent van de manuscripten met positieve resultaten. De kans dat negatieve studies worden gepubliceerd is dus even groot als de kans dat positieve studies worden gepubliceerd. Dat er niettemin absoluut gezien meer positieve resultaten in de tijdschriften belanden is dan ook niet te wijten aan de redacties van de vakbladen, redeneren de auteurs.

Vermoedens
De selectie is daarvoor al gemaakt, waarschijnlijk door de onderzoekers zelf. Zij hebben vaker positieve resultaten én zijn eerder geneigd om positieve resultaten op te sturen, vermoedt bijzonder hoogleraar Henk Jan Out. ‘De kans dat je hypothese bevestigd wordt is sowieso al groot als je je goed hebt voorbereid. En het is natuurlijk prettig als je je vermoedens bevestigd ziet. In het geval je hypothese niet klopt, ga je eerst na wat er niet goed is gegaan, dat is onderzoekers eigen; mankeert er wat aan mijn hypothese, aan het experiment, aan de methoden. Dan zal je uiteindelijk je resultaten nog wel publiceren, maar je staat niet te trappelen.’

Opvallend genoeg bleek het niet uit te maken of het onderzoek door de farmaceutische industrie wordt betaald. Onafhankelijke onderzoekers en commerciële onderzoekers sturen even vaak positieve als negatieve resultaten op. / Martine Zuidweg