De vaccinatiegraad is laag in reformatorische kringen. Maar dat wil niet zeggen dat reformatorische christenen een nieuwe inenting per definitie zullen weigeren, blijkt uit onderzoek van Anne de Munter. Ze promoveert vandaag op het besluitvormingsproces rond vaccinaties.

In 2013 en 2014 heerste in Nederland een mazelenepidemie. Zoals te verwachten, sloeg de ziekte vooral toe in reformatorische kringen waar de vaccinatiegraad laag is – ongeveer 60 procent van de orthodox protestanten is ingeënt tegen verschillende kinderziektes via het Rijksvaccinatieprogramma.

Hoe kunnen we ons hier in de toekomst beter op voorbereiden, vroeg Anne de Munter zich af. Ze werkte destijds als verpleegkundige en onderzoeker bij GGD Gelderland-Zuid. Vandaag, bijna tien jaar later, promoveert ze op het onderwerp vanuit het Radboudumc.

Campagnes

Wat ze in eerste instantie wilde weten? ‘Hoe mensen tot het besluit komen of ze zich wel of niet laten vaccineren’, vertelt De Munter. ‘Als je dat weet, weet je ook op welk moment je mensen kunt voorzien van de juiste informatie en via welke kanalen. Mazelen verloopt bij kinderen meestal mild, maar volwassenen kunnen er flink zien van worden.’ Ongeveer eens in de tien jaar krijgen we te maken met een epidemie, daarom is het is verstandig campagnes voor te bereiden vóór het weer zover is.

Vooral onder gematigde orthodox-protestanten valt nog wat te winnen volgens De Munter, die inmiddels werkt als projectleider binnen de infectieziektebestrijding bij GGD GHOR Nederland. Dat zijn bijvoorbeeld jongvolwassenen die als kind door hun ouders niet gevaccineerd zijn, maar mogelijk best open staan voor een inenting. In het dagelijks leven zijn ze niet bezig met eventuele infectieziektes, totdat je ze erop wijst. ‘Bijvoorbeeld als ze met hun kinderen op het consultatiebureau komen of zich voor iets anders bij de huisarts melden.’ Dat zijn momenten waarop een arts of andere zorgverlener het onderwerp vaccinatie ter sprake kan brengen.

Zolang er geen ziektes dreigen, is vaccinatie een ver-van-mijn-bedshow. Maar juist op die momenten is het wenselijk in actie te komen, zegt De Munter. ‘Als de eerste ziektegevallen er zijn, ben je aan de late kant.’

Rodehond

Ze vroeg jonge vrouwen ook naar hun bereidheid om zich te laten inenten tegen rodehond. Die ziekte is voor kinderen ongevaarlijk, maar wie het tijdens haar zwangerschap krijgt, loopt het risico een baby met ernstige afwijkingen op de wereld te zetten. Mensen van reformatorische gezindte weigeren vaak een inenting omdat ze van mening zijn dat God bepaalt wat hen overkomt. Aan de andere kant zijn er ook gelovigen die vinden dat het verantwoord is middelen te gebruiken die God beschikbaar heeft gesteld aan de mens, zoals inentingen. Ofwel: in gesprek gaan over wel of niet vaccineren heeft volgens De Munter altijd zin. ‘Uit mijn onderzoek blijkt dat veel gelovige vrouwen twijfelen als ze de prik krijgen aangeboden om hun ongeboren kind te beschermen.’

De Munter was benieuwd hoe de vrouwen precies tot hun besluit zouden komen. Met wie gaan ze in gesprek? Waar zoeken ze informatie? Welke waarden zijn voor hen belangrijk? ‘467 mensen hebben een vragenlijst ingevuld naar de kinkhoestvaccinatie’, vertelt De Munter. ‘De animo om mee te doen was heel groot onder de doelgroep, want vaccinatie is een onderwerp waar ze echt heel weloverwogen een besluit over nemen.’

Covid

Overigens geldt dit niet alleen voor reformatorische christenen, een groep van zo’n 250.000 mensen in Nederland. Tijdens de Covid-pandemie die het onderzoek van De Munter doorkruiste, bleek dat allerlei subgroepen in de samenleving kritisch staan tegenover – met name nieuwe – vaccinaties en zich goed willen laten informeren.

‘Willen overheid, beleidsmakers en zorgverleners dat twijfelaars geholpen worden bij hun beslissing, dan moeten ze dus meer doen dan zeggen dat een inenting verstandig of in het belang van de volksgezondheid is. De Munter: ‘Mensen die twijfelen, hebben tijd nodig. Het helpt om als zorgverlener te benadrukken dat iemand altijd met vragen bij je terug mag komen en te verwijzen naar brochures of websites zoals die van de NPV, een christelijke vereniging voor gezondheidsvragen.’