Verandering op het vlak van Erkennen & Waarderen is een proces van lange adem. Dat zegt Jacqueline Drost, de nieuwe programmaleider rondom dat onderwerp aan de Radboud Universiteit. ‘Rankings representeren niet wat ze beogen te meten. Ze zouden dus ook geen rol mogen spelen in de beoordeling van universiteiten en onderzoekers.’

De visie van de Radboud Universiteit op Erkennen & Waarderen realiseren in de verschillende faculteiten. Dat is, kort gezegd, de taak van kersvers programmaleider Jacqueline Drost (zie kaderstuk 1). Om haar doel te bereiken moet Drost in de eerste plaats in gesprek met decanen, onderzoekers en docenten.

Een verandering in de erkenning en waardering van academici, aldus Drost, bereik je niet van vandaag op morgen. ‘Het gaat om een gedragsverandering, een andere manier van denken, hoe je je wil ontwikkelen als onderzoeker en docent.’

Erkennen & Waarderen is een breed begrip: het gaat over academisch leiderschap, werkdruk, work-life-balance, jaargesprekken, enzovoort. Welke thema’s hebben voor jou prioriteit?

‘Een van de belangrijke thema’s is het traject ontwikkelpaden. Dat gaat over de vraag hoe je je wil ontwikkelen als academicus. Ook met de jaargesprekcyclus wil ik aan de slag. Daarin worden handvatten ontwikkeld om te kijken hoe we reflecteren op ons functioneren. Dat gaat bijvoorbeeld om de vraag hoe je zo’n gesprek moet voeren: Welke vragen stel je dan?’

Veel wetenschappers hebben een ideaal carrièrepad voor ogen: van promovendus, via UD, UHD naar uiteindelijk hoogleraar.

‘Daarom moeten we naar een andere visie op academisch werk. We moeten niet alleen maar denken in termen van bevordering, maar meer in termen van ontwikkeling. Dat willen we doen met de hulp van vier pijlers: onderzoek, onderwijs, leiderschap en impact, zodat wetenschappers de ruimte krijgen om een eigen profiel samen te stellen waarin hun kwaliteiten liggen. Zo kan je afstappen van de traditionele ladder die we in de academie kennen. Ik hoop dat in de toekomst minder in bevordering wordt gedacht en meer in eigen ontwikkeling. Niet iedereen hoeft hoogleraar te worden – en misschien is het ook veel leuker om dat niet te doen.’

Heel wat wetenschappers lijken zich bewust van het belang van Erkennen & Waarderen, maar daadwerkelijk veranderingen doorvoeren lijkt vaak minder vanzelfsprekend.

‘Dat is zeker waar, het is heel moeilijk om iets te veranderen. Mijn observatie is dat het voor veel mensen nog te onduidelijk is wat Erkennen & Waarderen wel is, en wat niet. Daarom is het belangrijk om de komende tijd met het programmateam te werken aan de vraag wat medewerkers van ons kunnen verwachten. Dan wordt hopelijk ook duidelijk dat ons beleid niet is afgerond met de implementatie van twee of drie acties.’

‘Een cultuurverandering is een proces van lange adem. Het is een verandering in denken en gedrag. Daarom moeten we kleine stapjes zetten, zodat mensen kunnen ervaren dat de jaargesprekken anders worden ingericht of dat er een andere manier van het beoordelen van het functioneren komt. Misschien moeten we workshops organiseren of formats creëren voor het voeren van een leergesprek of een reflectiegesprek.’

Wetenschappers die onderwijs geven, krijgen vaak minder waardering dan mensen die grote onderzoeksbeurzen binnenhalen.

‘Wat dat betreft moet ons denken over het waarderen van academisch werk veranderen. Je kunt wel een model maken waarin onderwijs op papier net zo wordt gewaardeerd als onderzoek, maar als de manier van denken daarover niet meebeweegt, dan blijft dat idee bestaan. Er is veel tijd nodig om dat te veranderen. Het kaartspel mmmAcademia dat recent is uitgebracht, helpt ook om het gesprek aan te gaan.’

‘Wordt er alleen maar gekeken naar het aantal publicaties, of kijken we breder?’

Universiteiten blijven competitieve omgevingen, ze worden deels gefinancierd op basis van grote onderzoeksbeurzen. Moet dat hele systeem op de schop voordat er überhaupt verandering kan optreden op de werkvloer?

‘In het landelijke programmateam rondom E&W is wetenschapsfinancier NWO een belangrijke speler. Ook die buigt zich over de vraag hoe het curriculum vitae van een onderzoeker moet worden beoordeeld bij een subsidieaanvraag. Wordt er alleen maar gekeken naar het aantal publicaties, of kijken we breder?’

Hoe doet de Radboud Universiteit het op vlak van Erkennen & Waarderen in vergelijking met andere universiteiten?

‘Uit overleg met landelijke projectleiders rondom E&W weet ik dat enkele universiteiten, zoals de University of Twente of Maastricht University, al klaar zijn met de implementatie van ontwikkelpaden. Ook met het nieuwe format voor de jaargesprekken zijn ze al ver gevorderd. Zover zijn wij nog niet. Door samen te werken op landelijk niveau met andere universiteiten willen we graag leren hoe we Erkennen & Waarderen het beste in de praktijk kunnen brengen.’

Hoe kan je meten of de acties rondom Erkennen & Waarderen landen op de werkvloer?

‘Vanuit mijn promotie-onderzoek (zie kaderstuk 2, red.) zou ik zeggen: ik denk niet dat we dat moeten willen meten. Belangrijker is dat wetenschappers binnen faculteiten gesprekken voeren rondom Erkennen & Waarderen. We zijn ook bezig met het installeren van een stuurgroep, met vertegenwoordigers uit verschillende faculteiten. Dat is een betere manier om verandering door te voeren.’