Zojuist hebben sterrenkundigen hun langverwachte vinding over zwaartekrachtsgolven met de wereld gedeeld. Radboud-deskundige Gijs Nelemans: ‘Dit is een nieuw begin voor de sterrenkunde.’

Al geruime tijd werd door fysici in de hele wereld uitgekeken naar de onthulling van vandaag. Waarom zo opgetogen? Omdat wat Einstein honderd jaar geleden voorspelde op waarheid blijkt te berusten: het bestaan van zwaartekrachtsgolven. Met onwaarschijnlijk nauwkeurige apparatuur zijn die golven voor het eerst vastgesteld, een opening naar meer kennis over onder meer de samensmelting van zwarte gaten.

Meer dan duizend wetenschappers uit achttien landen zijn betrokken geweest bij de bouw van de apparatuur in de Verenigde Staten, met de metingen en met de interpretatie van de data. Een van hen is Gijs Nelemans, hoogleraar Astrofysica in Nijmegen en coördinator van het wetenschappelijk artikel over de sterrenkundige aspecten van de metingen.

Nieuwe tak van wetenschap
Wat is er nu eigenlijk zo bijzonder aan de nieuwe metingen, behalve de wetenschap dat Einstein de zwaartekrachtsgolven goed heeft voorspeld? Nelemans wordt deze dagen niet moe om de media van het belang te overtuigen. Hij legt het zó uit: ‘Er is na vandaag echt een nieuwe tak van sterrenkunde ontstaan.’ Net zoals na de radiotelescopen de radioastronomie kon ontstaan, legt hij uit, als nieuwe manier om naar de ruimte te kijken.

Nelemans noemt het ontstane zicht op de zwaartekrachtsgolven ‘een soort toverlamp’, waarmee iets dat er altijd is geweest ineens zichtbaar wordt gemaakt. De metingen uit Amerika zijn een forse duw in de rug voor de bouw en verbetering van weer nieuwe meetapparatuur, eerst in Italië en als het aan Nelemans ligt ook in Zuid-Limburg: het idee is hier ondergronds een detector te bouwen met nog meer precisie.

Praktisch nut
Door alle media-aandacht ontkomen de onderzoekers dezer dagen niet aan de vraag die bij het grote publiek in de mond ligt bestorven: wat hebben we hieraan? Dit moet je eigenlijk niet vragen, luidt het academische antwoord. Het wetenschappelijk inzicht wordt door het onderzoek verbreed: gedreven door nieuwsgierigheid en dankzij steeds betere instrumenten zijn we in staat steeds dieper te kijken.

Wie met dat antwoord niet tevreden is, kan zich wenden tot de brochure bij de meetresultaten. Die rept van toepassingen in de olie- en gasindustrie. En de mogelijk in Limburg te bouwen installatie helpt de technische en infrastructurele bedrijven vooruit, aldus de brochure, ‘variërend van bouwbedrijven tot hoogwaardige technologie en ICT’. / Paul van den Broek

Aanstaande maandag geven wetenschappers, onder wie Gijs Nelemans, uitleg over de vinding in een speciaal college in het Huygensgebouw, 12.30 – 13.30 uur, zaal 00.307.