Wat is goed academisch leiderschap en hoe gaan we met elkaar om? Over dat soort vragen moet het nieuwe kaartspel mmmAcademia het gesprek op gang brengen. ‘Zonder goede aanspreekcultuur zal er nooit iets veranderen’, zegt spelontwerper en universitair docent Frank Léoné.

Burn-outs, tijdelijke contracten en hiërarchische relaties. Het zijn maar enkele onderwerpen die aan bod komen in mmmAcademia, een nieuw kaartspel dat het debat over Erkennen en Waarderen aan de Radboud Universiteit wil aanzwengelen.

Het idee voor het spel ontstond toen Frank Léoné nog themaleider was bij het Radboud Teaching & Learning Centre, vertelt de universitair docent Kunstmatige Intelligentie. ‘In de Erkennen- en Waarderen-commissie zaten meer hoogleraren en universitair hoofddocenten dan docenten en promovendi’, zegt hij. ‘Mede daardoor kwamen veel gevoelige onderwerpen, zoals falend leiderschap, niet aan bod. Ook werd er weinig nagedacht over hoe we gesprekken over het onderwerp op de werkvloer konden stimuleren.’

Léoné ontwierp al eerder eenvoudige kaartspellen, vertelt hij, voor gebruik in zijn eigen colleges. Aan mmmAcademia werkte hij vooral in zijn vrije en onderzoekstijd. Feedback kreeg hij van collega’s binnen en buiten de universiteit, en van een professionele spelontwikkelaar.

Boottocht

Kaartspel mmmAcademia, een woordspeling met de moeilijk te kraken macadamia-nootjes, is bedoeld voor twee tot vijf spelers. Het spel is Engelstalig, al sluit Léoné niet uit dat er op termijn een Nederlandse versie komt. Op de kaarten staan 55 stellingen die te maken hebben met de verschillende onderdelen van Erkennen en Waarderen.

De universitair docent geeft een voorbeeld. ‘Op één van de kaartjes vergelijkt een promotor een promotie met een boottochtje’, zegt hij. ‘Volgens de promotor zitten we allemaal in dezelfde boot en staat de promovendus aan het roer.’ Aan de spelers wordt vervolgens gevraagd hoe zij promoties ervaren en met welke metafoor ze het zouden willen vergelijken.

‘Over deze kaart kan je makkelijk een uur met je collega’s in gesprek’, zegt Léoné. ‘Toen we het in onze onderzoeksgroep bespraken, schrok ik ervan hoe individueel en competitief de metaforen soms waren. Zo zag één een promotietraject als een individuele bootrace, met de begeleider die langs de kant met een megafoon staat te roepen. Een ander zag het als een vechtsport, waarbij je telkens tegen de mat wordt geslagen wordt door je begeleider. Door het vervolgens ook over de ideale metafoor te hebben, leer je waardevolle lessen over ieders verwachtingen en dromen.’

Van enkele spelers kreeg Léoné te horen dat ze sommige stellingen als confronterend of negatief ervaren. ‘Iemand zei zelfs dat het spel universiteiten een slechte naam geeft’, zegt hij. ‘Maar volgens mij hebben we die al. Ik ken een collega die zijn hele leven aan de universiteit heeft gewerkt en nu jonge mensen afraadt om de wetenschap in te gaan. Ik denk dat het juist belangrijk is om het over de gevoelige onderwerpen te hebben; daar zit de pijn en die samen ervaren en bespreken kan hopelijk bijdragen aan verandering.’

Interpersoonlijk contact

Het gesprek op gang brengen is één ding, maar kan mmmAcademia ook daadwerkelijk iets veranderen aan falend leiderschap of hoge werkdruk? ‘Ik hoop van wel’, zegt Leoné. ‘Universiteiten, zeker ook de onze, zijn heel hiërarchisch gestructureerd. Zolang hoogleraren de vrijheid hebben om te doen wat ze willen, gaat er niets veranderen. We moeten elkaar aanspreken op Erkennen & Waarderen thema’s. Daar wil dit spel aan bijdragen.’

‘Het roer omgooien is niet eenvoudig, maar wel hard nodig’

Het helpt ook niet, aldus Léoné, dat voor weinig medewerkers Erkennen & Waarderen echt prioriteit heeft. Ze krijgen tenslotte ergens anders Erkenning en Waardering voor: subsidies binnenhalen en papers schrijven. ‘Maar de urgentie neemt toe, zeker nu andere universiteiten het duidelijk beter gaan doen. Laatst nog vertrok een gelauwerd docent die zich hier niet gewaardeerd voelde naar Wageningen. Het roer omgooien is niet eenvoudig, maar wel hard nodig.’

500 mmmAcademia-spellen worden momenteel over de Radboud Universiteit verspreid. Meer info over het spel en setjes aanvragen kan via deze link. Je vindt er ook een instructiefilmpje over hoe je het spel moet spelen.