Aan Saskia Lavrijssen de taak om de Faculteit der Managementwetenschappen in rustiger vaarwater te loodsen. Met een miljoenentekort, een vertrouwenscrisis en een storm aan negatieve publiciteit ligt er nogal een opgave op het bord van de nieuwe decaan. Hoe wil ze dat gaan doen?

De avond voor haar eerste officiële werkdag als decaan van de managementfaculteit zat Saskia Lavrijssen met vriendinnen in een restaurant. Tijdens het diner, nu drie weken geleden, werd haar een bericht van De Gelderlander doorgestuurd. “Radboud Universiteit intimideert personeel en vraagt promovendi niet zwanger te worden”, las ze op haar mobiel.

Afgelopen september kwam er binnen de Faculteit der Managementwetenschappen een miljoenentekort aan het licht. Alsof dat nog niet genoeg was, ontstond er een vertrouwensbreuk tussen de Facultaire Onderdeelcommissie (FOC) en faculteitsbestuur. De FOC zegde het vertrouwen in het FB op. Als klap op de vuurpijl kwam de brandbrief van de vakbond, over discriminatie en intimidatie op de werkvloer, waar de Gelderlander haar bericht op baseerde.

Nee, Lavrijssen kwam niet in gespreid bedje terecht toen ze op 1 maart startte als decaan.

‘Mijn eerste werkdagen waren uitdagend en intens’, zegt ze in haar bescheiden kamer op de derde verdieping van het Elinor Ostromgebouw. ‘Ik ben meteen knetterhard gaan werken. Door alle ontwikkelingen sta je op scherp en wil je dingen veranderen. Maar sinds mijn aantreden heb ik ook veel mooie gesprekken gevoerd met wetenschappers en met medewerkers van de ondersteunende diensten met passie voor onderwijs en onderzoek. Vorige week was ik bij de uitreiking van de universitaire onderwijsprijs voor Nanne Migchels, een universitair docent van onze faculteit. Daar krijg ik energie van.’

Wist u bij uw sollicitatie waaraan u begon?

‘Ik ben wel bijgepraat over de uitdagingen. Die waren in de eerste plaats financieel, maar ik kreeg ook wel andere problemen mee. Ik werk al heel lang op universiteiten, sommige dingen komen mij bekend voor.’

‘Het is goed om te leren van het verleden’

‘Kijk, momenteel gaan we door een moeilijke periode. Mensen ervaren onzekerheid. Dan moet je een luisterend oor bieden en de verbinding zoeken. Dit is het moment om goede keuzes te maken over hoe we verdergaan. We moeten de aantrekkelijkheid en het onderscheidend vermogen van het onderwijsaanbod onder de loep nemen, net als het interdisciplinair samenwerken, het benoemings- en bevorderingsbeleid, Erkennen en Waarderen en het bevorderen van sociale veiligheid.’

Vorige week was uw eerste vergadering met de medezeggenschap. Hoe heeft u die ervaren?

‘Ik ben heel blij met de constructieve vragen die werden gesteld, ik hoop dat we op die weg kunnen verdergaan. We moeten het vertrouwen herstellen, dat gaat stap voor stap.’

Er wordt een mediationtraject gestart om de banden tussen bestuur en FOC te herstellen. Is het voor u niet gek om dat traject in te gaan, terwijl u geen onderdeel was van het conflict toen het ontstond?

‘Het is hoe dan ook goed om te leren van het verleden. Dit conflict is niet alleen iets van het afgelopen halfjaar, de medezeggenschap voelde zich al langer niet gehoord. Dat willen we graag verbeteren in de toekomst. Hoe willen we samenwerken, wat zijn de rollen en de perspectieven? Hoe kunnen we de samenwerking in de toekomst duurzaam vormgeven?’

De huidige vicedecanen waren wel onderdeel van het faculteitsbestuur waarin de onderdeelcommissie zijn vertrouwen heeft opgezegd.

‘Zij hebben ook te maken gekregen met de perfecte storm die deze crisis heeft veroorzaakt. Ze zijn bereid om zowel terug als vooruit te kijken en willen het vertrouwen herstellen. Aangezien zowel Jolle (Landman, directeur bedrijfsvoering, red.) als ik nieuw zijn, hebben we hun kennis en expertise nodig. Voor de medezeggenschap is het ook goed om het gesprek met hen te voeren, om te leren waarom dingen mis zijn gegaan en hoe dat in de toekomst voorkomen kan worden.’

Afgelopen september werd een pakket crisismaatregelen ingevoerd, zoals een vacaturestop en beperkte mogelijkheden tot externe inhuur. Tot wanneer houden deze maatregelen aan?

‘In ieder geval tot en met 2024. Dit voorjaar kijken we opnieuw hoe de vlag erbij hangt. Inmiddels is de financiële situatie geanalyseerd. Nu gaan we bij alle afdelingen langs om toelichting te geven. Het idee is om snel maatregelen te nemen die extra inkomsten kunnen genereren.’

Hoe willen jullie dat doen?

‘Bijvoorbeeld door te kijken hoe we het onderwijs slimmer kunnen vormgeven, of hoe we meer onderzoek via de tweede en de derde geldstroom kunnen doen (extern gefinancierd onderzoek, red.). Wat we nu allemaal doen, levert dat voldoende op voor onze strategie en voor onze financiën? Kunnen we nieuwe projecten ontwikkelen? Nieuwe postacademische opleidingen in de markt zetten? Doen we dingen waar we geld op toeleggen of geven we vakken waar geen studenten naartoe komen? Dat willen we meenemen in de begroting voor 2025 en daarna, waardoor we de crisismaatregelen hopelijk kunnen opheffen.’

Staat de opdracht van het college van bestuur nog overeind om in 2027 de tekorten te hebben weggewerkt?

‘Dat is inderdaad de opdracht. Het college van bestuur compenseert tot die tijd de verliezen. Wij hebben een aantal jaar gekregen om die maatregelen uit te voeren. Daar gaan we nu hard mee aan de slag.’

Is het mogelijk om de tekorten weg te werken zonder de kwaliteit van onderwijs en onderzoek aan te tasten?

‘Daar ben ik van overtuigd. Ik hoorde vandaag een voorbeeld van een afdeling die twee voltijdskrachten minder heeft voor haar bachelor- en masteropleidingen. Daar hebben ze nog eens goed gekeken naar de intensiteit van de toetsen in de gehele opleiding. Die waren te belastend voor studenten en docenten, en ze creëerden geen meerwaarde. Hier kun je dus aan wat knoppen draaien om de opleiding meer behapbaar te maken, zonder dat aan de kwaliteit van het onderwijs wordt geraakt. Dit soort crises biedt dus ook de mogelijkheid om processen nog eens goed tegen het licht te houden.’

Heeft dat geen negatieve gevolgen voor de werkdruk?

‘Dat is een terecht punt: de werkdruk moet behapbaar blijven. Dat moeten we monitoren voor alle medewerkers. Als mensen bijvoorbeeld veel onderwijstaken hebben, dan is de consequentie dat ze tijdelijk wat minder onderzoek kunnen doen.’

Wij horen dat verschillende mensen de faculteit al verlaten hebben, bijvoorbeeld omdat ze niet de promotie kregen die was toegezegd. Omdat er een vacaturestop is, kunnen zij bovendien niet vervangen worden.

‘Dat is heel spijtig om te horen. Het gevoel van onzekerheid is heel vervelend. Daarover moeten we in gesprek en onderzoeken wat de oorzaken zijn.’

‘Dat mensen komen en gaan in de academische wereld hoort er natuurlijk ook een beetje bij: ik heb zelf aan verschillende universiteiten gewerkt en dat heeft me ook veel gebracht. Maar ik kan me voorstellen dat mensen in deze situatie sneller vertrekken. Als die mensen niet vervangen worden, zijn op een gegeven moment de grenzen bereikt. Dan moeten we kijken hoe we dat opvangen. Als de werkdruk op een afdeling te hoog wordt, gaan we uiteraard in gesprek over mogelijke oplossingen.’

‘In het verleden is te vaak een promotie toegezegd’

Een nieuw benoemings- en bevorderingsbeleid, waarmee we medewerkers perspectief kunnen bieden, heeft de absolute prioriteit. Erkennen en waarderen moet daar onderdeel van worden, zodat mensen die bijvoorbeeld veel onderwijs geven ook  ontwikkelingsperspectieven hebben. Dit is onderdeel van het bredere Erkennen en Waarderen-beleid waar we binnen de faculteit mee aan de slag gaan.’

Staan jullie wat dit betreft niet met de rug tegen de muur? Als er geen geld is, kunnen medewerkers ook niet worden bevorderd.

‘Er moet een duidelijke procedure komen. In het verleden is te vaak een promotie toegezegd. Dat is niet slim want de omstandigheden kunnen veranderen, zoals hier is gebeurd. Dat heeft als gevolg dat mensen boos of gefrustreerd raken. Natuurlijk willen we talenten behouden, maar als die mogelijkheden er niet zijn bij ons, dan zijn die er elders misschien wel.’

Valt een reorganisatie in de faculteit nog uit te sluiten?

‘Het maken van scherpere en slimme keuzes vormt een goede basis om een reorganisatie te voorkomen, wat ons streven is. Het idee is dat we vanaf 2025 niet alleen besparen, maar ook extra inkomsten genereren. Tegelijkertijd weten we niet wat de toekomst brengt. We weten niet welke maatregelen er komen om de internationalisering in te perken, hoeveel studenten we gaan trekken en of er nog sectorplannen en starters- en stimuleringsbeurzen komen.’

Het college van bestuur vangt de komende jaren de verliezen van de faculteit op, maar is dat voldoende? Zou het bestuur niet meer moeten doen, gezien de impact van de crisismaatregelen op het welzijn van medewerkers?

‘Wij moeten nu met een goed plan komen. Zo werkt het: laat eerst zien wat je doet, kunt en hebt bedacht en geef er uitvoering aan. Als het echt niet meer gaat, dan trekken we aan de bel.’

Wat heeft voor u de komende maanden prioriteit?

‘De rust terugbrengen. De verbinding zoeken. Duidelijkheid geven over de financiële situatie, de processen en het vaststellen van langetermijnmaatregelen. Uiteindelijk willen we natuurlijk permanent de financiële situatie onder controle krijgen.’

Hoe wilt u de rust laten terugkeren?

‘Door veel aanwezig te zijn, mijn deur staat altijd open. Het begint ook met luisteren naar de verschillende geledingen binnen de faculteit. En uiteindelijk door samen nieuwe beleidsplannen te maken.’

Een van de kritieken op het vorige faculteitsbestuur was dat er te weinig beroep werd gedaan op de expertise van medewerkers.

‘Van die expertise maken wij graag gebruik. Iedereen is welkom om aan te sluiten bij een van onze werkgroepen. Wij zijn als bestuur verantwoordelijk om alle input samen te brengen en om tot goede besluitvorming te komen.’

Waarom wilde u aan de slag als decaan?

‘Ik heb de mooie kanten gezien van de academische wereld, maar ook de minder mooie kanten. Zoals zoveel mensen heb ik een passie voor onderwijs en onderzoek, maar ik vind dat we het met z’n allen ook een stuk prettiger kunnen maken op universiteiten. Minder werkdruk, meer erkenning en waardering, een hogere sociale veiligheid. Dat zijn thema’s waarin je als decaan iets kunt bereiken.

‘Mensen die zich dag en nacht inzetten voor studenten verdienen meer perspectief’

‘Ik vind dat mensen die zich dag en nacht inzetten voor studenten meer perspectief verdienen. Als we die talenten inzetten en waarderen, kunnen we met z’n allen veel meer bereiken.’

Waar bent u in het verleden zoal tegenaan gelopen?

‘Alles wat je in de kranten leest over alle universiteiten: met dat soort situaties heb ik allemaal te maken gehad.’

Wilt u daarover uitweiden?

‘Nee. Maar ik kan wel zeggen dat het me gesterkt heeft in mijn motivatie om veranderingen in gang te zetten.’

Op welke vlakken wilt u bijvoorbeeld veranderingen doorvoeren?

‘De afgelopen jaren is veel aandacht besteed aan diversiteit, gelijkheid en gelijkwaardigheid, maar we zijn er nog niet. Er zijn een hoop ongeschreven regels op universiteiten waar we vanaf moeten. Bijvoorbeeld dat je als UD’er binnen zes jaar UHD’er moet zijn. En nog eens zes jaar later hoogleraar. Dat is niet gezond. Veel UD’ers en UHD’ers beginnen aan een gezin. Mensen kunnen ook ziek zijn of mantelzorger worden. Als iemand in zijn carrière tijdelijk wat minder werkt, dan moet dat later ingehaald kunnen worden.’

Bent u niet bang dat toekomstige studenten niet meer voor uw faculteit kiezen door alle negatieve publiciteit?

‘Dat zal moeten blijken. Ik denk dat studenten in eerste instantie kijken naar wat een leuke opleiding is en hoe die in de Keuzegids staat. De beoordelingen van ons onderwijs zijn nog altijd goed. Hoe dan ook is dit wel een punt van aandacht. We bereiden onze voorlichters voor op vragen hierover.’

Wat zou u zeggen tegen een twijfelende student die op zoek is naar een studie?

‘Je kunt hier met veel perspectieven naar duurzaamheidsvraagstukken kijken. Zowel vanuit de kant van het bedrijfsleven als die van de overheid. De kwaliteit van het onderwijs is goed en er zijn veel verbindingen met de praktijk. Als je maatschappelijk geëngageerd bent en je wil bijdragen aan duurzame transities, dan zit je hier goed.’