Gynaecoloog Annemiek Nap is sinds dit jaar hoogleraar Voortplantingsgeneeskunde aan de Radboud Universiteit. Ze maakt de overstap van het Arnhemse Rijnstate, waar ze een expertisecentrum voor endometriose opzette. In Nijmegen hoopt ze onderzoek en patiëntenzorg nog meer te verbinden.

Annemiek Nap begon meer dan twintig jaar geleden als geneeskundestudent aan de Radboud Universiteit, nu komt ze terug als hoogleraar Voortplantingsgeneeskunde. De universiteit nodigde haar uit om te solliciteren op de functie. ‘Ik denk om wat ze me hebben zien doen in het veld.’ Nap doelt daarmee op haar werk bij het Rijnstate ziekenhuis, waar ze de afgelopen twaalf jaar werkte als gynaecoloog. Ze zette er een expertisecentrum voor endometriose op.

Ook bij het Radboudumc wil Nap zich richten op endometriose, de focus ligt daarbij op drie hoofdthema’s. ‘Mijn team en ik gaan ons vooral bezighouden met pijn. Hoe kun je die het beste behandelen en hoe kun je mensen daarbij het beste begeleiden? Ook kijken we naar vruchtbaarheid van vrouwen met endometriose en hoe we die positief kunnen beïnvloeden.’

Diagnose

Een derde belangrijk punt is de vertraging in diagnose. Het duurt soms wel zeven à acht jaar voordat de juiste diagnose gesteld is. ‘We gaan kijken naar hoe het komt dat het zo ontzettend lang kan duren.’

Ook bij het Rijnstate was Nap al met dit thema bezig. ‘Klachten zijn vaak niet specifiek, je kunt uit de klachten niet duidelijk opmaken dat het endometriose is. Voor een diagnose is gedegen lichamelijk onderzoek nodig.’ Denk daarbij aan echo’s en MRI-scans. Komt daar niets uit, dan is een kijkoperatie nodig. ‘Als die ook negatief is kun je pas met zekerheid zeggen dat het geen endometriose is.’

‘Mensen lopen jaren rond met pijn’

Dat een diagnose stellen zo lang duurt is een probleem, zegt Nap. ‘Mensen lopen jaren rond met pijn, kunnen niet goed functioneren en zijn bang dat ze vanwege de pijn niet zwanger kunnen worden. Met een diagnose kun je een adequate behandeling inzetten.’ Daarmee bedoelt de hoogleraar het inactief maken van de ziekte, want genezen is niet mogelijk. ‘Het liefst wil je medicijnen geven waarmee het helemaal weggaat. Dat is iets waar we naar op zoek zijn.’

Direct contact

Voor onderzoek krijgt Nap in Nijmegen nu alle ruimte. En daar is de hoogleraar blij mee. Want als gynaecoloog help je individuele patiënten, maar met onderzoek ontdek je dingen die nog veel meer mensen kunnen helpen. Dat onderzoek moet wel ten bate komen van patiënten, zegt Nap. ‘Je moet in gedachten houden voor wie je het doet.’ Voor een gedeelte zal ze daarom ook patiëntenzorg blijven verlenen. ‘Dat directe contact wil ik behouden.’

Naast endometriose gaat Nap zich als hoogleraar ook met voortplantingsgeneeskunde in het algemeen bezighouden. ‘We hebben hier een ontzettend goed team. Die doen nu al studies naar bijvoorbeeld mannelijke vruchtbaarheidsproblemen’, aldus Nap. Ook wil ze haar zichtbaarheid als hoogleraar gebruiken om mensen bewust te maken van de beperkte periode die vrouwen hebben om zwanger te kunnen worden. ‘Een slimme meid krijgt haar kind op tijd, dat blijft een belangrijke boodschap’, zegt Nap.

‘Een slimme meid krijgt haar kind op tijd’

Al sinds de jaren zeventig loopt de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen op. Zwangerschap moet je niet uitstellen, zegt de hoogleraar. ‘Dat is een moeilijke boodschap, want je kunt allerlei factoren bedenken waarom vrouwen het juist willen uitstellen. Zoals carrière maken, reizen en de perfecte man willen vinden.’ Maar na het dertigste levensjaar neemt de vruchtbaarheid van vrouwen af. En na het vijfendertigste zelfs sterk. Stel het dus niet uit, zegt Nap. ‘Niet dat het na je dertigste een hopeloze zaak is. Maar het idee van “ik maak tot mijn negenendertigste carrière en als het dan niet lukt om zwanger te worden doe ik het wel met IVF”, dat moet echt weg.’

Voor haar hoogleraarschap moest Nap afscheid nemen van het Rijnstate ziekenhuis. Maar het contact blijft, benadrukt ze. ‘We zijn verkennende stappen aan het nemen om een intensieve samenwerking op het gebied van endometriose vorm te geven.’ Er wordt gewerkt aan één gezamenlijk endometriose expertisecentrum op twee locaties waarbij zowel multidisciplinaire zorg op  hoog niveau plaatsvindt als wetenschappelijk onderzoek.