Vanaf het tweede semester biedt de Faculteit der Filosofie Theologie en Religiewetenschappen de minor ‘Leben, Kultur und Krise’ aan. Die minor gaat niet alleen over Duitstalige denkers, maar wordt ook geheel in het Duits gegeven. Nooit eerder was er een Duitstalige minor te volgen op de faculteit.

Als je Duitstalige filosofen wilt bestuderen, dan moet je ook bereid zijn om de teksten in het Duits te lezen, vindt minorcoördinator Jean-Pierre Wils. ‘Niemand zal betwisten dat het verstandig is om Shakespeare in het Engels te lezen. Waarom Kant dan niet in het Duits?’ Om die reden is de Duitstalige minor ‘Leben, Kultur und Krise’ in het leven geroepen.

Als het aan Wils lag, waren er op de faculteit al veel eerder colleges aangeboden in andere talen dan alleen Engels en Nederlands. De nadruk ligt volgens de hoogleraar bij veel universiteiten te veel op het Engels. ‘Het gebeurt vaker dat er periodes zijn waarin bepaalde stromingen ineens zeer dominant worden. In dit geval is dat de Angelsaksische stroming.’ Volgens Wils is het belangrijk om die tendens niet klakkeloos te accepteren. ‘De wereld is rijker dan deze monotonie.’

‘De wereld is rijker dan deze monotonie’

De Radboud Universiteit kiest wat dat betreft al een wat andere koers dan andere Nederlandse universiteiten. ‘Bij onze faculteit is meer aandacht voor de continentale Europese traditie, dus ook de Franse en Duitse filosofie.’

Poëzie

De teksten van Duitstalige filosofen worden in de reguliere colleges in het Engels of Nederlands gelezen. Maar daarmee gaat veel verloren, zegt Wils. Soms letterlijk, als teksten niet goed zijn vertaald. Maar dat niet alleen: ‘Het gaat om nuances in de tekst. En dan niet alleen om de inhoud, maar ook de sfeer. Als je een tekst leest dan doe je dat niet alleen met je ogen of hersenen, maar met alle zintuigen. Denk maar aan poëzie: je kunt van een gedicht genieten zonder precies te begrijpen wat er staat.’ Daarom is het volgens de hoogleraar zo belangrijk om teksten in de originele vorm te lezen.

Maar waarom dan ook de colleges in het Duits? ‘Wenn schon, denn schon’, zegt Wils daarop. ‘Als je toch al Duitse teksten behandelt, waarom dan ook de lessen niet meteen in die taal. Het is een aanmoediging voor studenten om hun taalvaardigheid te ontwikkelen. Dat is voor bepaalde vakken heel belangrijk. Vooral vakken die taal-georiënteerd zijn.’

Studenten die aan de minor deel willen nemen moeten wel vertrouwd zijn met het Duits. ‘Dat gaan we door middel van een toets bepalen. We gaan trouwens niet bij tentamens letten op elke grammaticale fout. Dat is in het Duits sowieso een ongelooflijke uitdaging.’ Het is volgens de minorcoördinator ook meteen een oefening in het passief verstaan van de taal, het luisteren en het proberen zich uit te drukken.

Uitgesloten

Van het feit dat deze minor niet voor elke student op de Radboud Universiteit is weggelegd, is Wils zich bewust. ‘We verwachten niet meteen 150 studenten. Met twintig zou ik heel tevreden zijn.’ De minor richt zich op Duitssprekende studenten, dat kunnen filosofiestudenten zijn, of studenten Duitse taal. ‘Je hoeft hiervoor niet uit Duitsland te komen, er kunnen bijvoorbeeld ook Nederlandse studenten bij zijn die een half jaar in Duitsland hebben gestudeerd.’ Dat door de taalkeuze studenten uitgesloten zullen worden van deelname hoort erbij, zegt Wils: ‘Maar dat is bij elke minor het geval, of dat nou vanwege de taal of de inhoud is.’

‘We gaan in op maatschappijkritische thema’s’

De hoogleraar is er in ieder geval van overtuigd dat de inhoud van de minor actueel en relevant is. ‘We gaan in op maatschappijkritische thema’s. Dat gaat deels over onze levensstijl. Denk daarbij aan de manier waarop veel mensen zich in de hyperkapitalistische samenleving definiëren. Mensen beschouwen zichzelf als project dat ze kunnen optimaliseren, ze doen aan zelfmanagement.’ Dit soort thema’s komen allemaal terug in de minor.

Dat de hoogleraar nu zelf ook in het Duits moet lesgeven deert hem niet, integendeel zelfs: ‘Voor mij is het Duits makkelijker dan het Nederlands. Ik heb een groot deel van mijn leven in Duitsland doorgebracht.’ Ook zijn collega’s die lesgeven in de minor zijn erg goed thuis in het Duits. ‘Dat moet ook wel. Je mag toch geen slecht voorbeeld geven’, zegt Wils lachend.