Een optische telescoop die gaat samenwerken met de grootste radiotelescoop ter wereld. Nijmeegse sterrenkundigen hebben het plan bedacht. Ze willen er veranderingen in het heelal mee volgen.

In Zuid-Afrika wordt op dit moment de grootste en gevoeligste radiotelescoop ter wereld gebouwd;de Square Kilometre Array. In een vallei in de Karoo woestijn, 600 kilometer ten noordoosten van Kaapstad. De telescoop moet sterrenkundigen delen van het heelal laten zien die vanaf het noordelijk halfrond nauwelijks zichtbaar zijn, zoals het centrum van het Melkwegstelsel. Sterrenkundigen van de Radboud Universiteit en hun collega’s van de universiteit in Kaapstad willen in het verlengde daarvan nóg een telescoop bouwen, maar dan een optische (die werkt met licht en spiegels in plaats van radiostraling en schotels). Het heet het MeerLICHT project. Ze verwachten dat de twee telescopen samen beter in staat zijn om veranderingen in het heelal in kaart te brengen. Wat er bijvoorbeeld gebeurt als een ster ontploft of als een ster wordt opgeslokt door een zwart gat. ‘We weten dat een ontploffende ster bundels met radiostraling uitzendt, maar niet wanneer zo’n radiobundel precies optreedt. Als je met de twee telescopen tegelijk kijkt, krijg je een beter beeld van het tijdsbestek van zo’n proces’, zegt hoogleraar Sterrenkunde Paul Groot. De optische telescoop wordt in Nijmegen gebouwd, als de kosten van het project, een half miljoen euro, zijn gedekt. De Radboud Universiteit legt 100.000 euro in, net als wetenschapsorganisatie NWO. De universiteit van Kaapstad betaalt ook mee, net als het Zuid-Afrikaanse zusje van NWO. Maar een handtekening hebben ze in Zuid-Afrika nog niet gezet. Paul Groot gaat volgende week naar Zuid-Afrika ‘om ze daar nog eens goed te overtuigen’. Daarnaast wil hij overleggen waar de telescoop precies kan komen te staan. Als de Zuid-Afrikaanse partijen over de brug zijn, doet de universiteit in Southhampton ook mee, hebben de Engelsen toegezegd. Groot en zijn collega’s zijn alvast begonnen met het ontwerp van de telescoop. Mega wordt hij niet: de spiegel heeft een doorsnede van 65 centimeter. Groot hoopt dat-ie volgend jaar rond deze tijd klaar is. De bouw van de de Square Kilometre Array moet de Zuid-Afrikanen meer opleveren dan alleen een groot aantal antennes (de radiotelescoop gaat bestaan uit honderden radioantennes). Het moet ook de technische infrastructuur van het land verbeteren en bijdragen aan de educatie van de bevolking. In het verlengde daarvan wil Groot bij zijn project ook lespakketten verzorgen voor scholieren en nascholingscursussen voor leraren. ‘Op lange termijn is de ontwikkeling van een land vooral gebaat bij goed onderwijs en een goede infrastructuur. Als je dat kunt combineren met goede wetenschap, dan is dat natuurlijk ideaal.’ / Martine Zuidweg