De hele wereld zat gisteren aan de buis gekluisterd om te kijken naar de bestorming van het Capitool in Washington. Drie Nijmeegse Amerikanen, verbonden aan de Radboud Universiteit, vertellen hoe het voor hen was om de chaos gade te slaan. 'Het zou goed zijn als Biden erin slaagt de boel te kalmeren.'

‘De afgelopen 24 uur waren behoorlijk stressvol’, zegt de Amerikaan James Trujillo over de gebeurtenissen in Washington. Woensdagmiddag drongen aanhangers van Donald Trump het Capitoolgebouw in de Amerikaanse hoofdstad binnen, in een ultieme poging om de verkiezingsuitslag ongedaan te maken. Pas in de loop van de avond – er vielen vier doden – werd de orde hersteld en vervolgde de Senaat het bevestigen van de verkiezingsuitslag.

Verbijsterd

Trujillo was een van de Radboud-Amerikanen die voor de televisie zat. ‘Ik zette het apparaat ’s avonds aan om te kijken naar de bevestiging van de verkiezingsuitslag. Toen zag ik de demonstranten het Capitool binnendringen.’ Hij was verbijsterd. ‘Dit verwacht je in landen als Belarus, niet in de Verenigde Staten. De VS kloppen zich altijd op de borst dat ze een bastion van democratie zijn. En dan gebeurt dit.’

Ook Haley Swedlund, onderzoeker bij conflictinstituut CICAM, zat thuis voor de buis. Volgens haar is die neiging van Amerikanen om zichzelf het beste land ter wereld te noemen juist een van de oorzaken van de chaos. ‘Die gedachte leidt tot een zekere zelfgenoegzaamheid. Onze democratie is zo goed, wij kunnen nooit afglijden… Dus gingen media en democraten niet zo hard in tegen president Trump als had gemoeten. Die gedachtegang is nu gelogenstraft.’

Zelf woont Swedlund al ruim tien jaar buiten de Verenigde Staten, momenteel in Duitsland. ‘Doordat ik in Europa woon, zie ik hoe de misstanden in Amerika met een vergrootglas worden uitgelicht en word ik met mijn neus op de feiten gedrukt.’ Swetlund weet niet of ze ooit weer in Amerika zou willen lesgeven. ‘Daar moet je als politicoloog constant op je woorden letten, omdat je zomaar in een bepaalde hoek kan worden geduwd. Ik ken wetenschappers die ontslagen zijn omdat ze hun mening uitten.’

RINO’s

Met een toespraak vol ontkrachte complottheorieën zweepte Donald Trump zijn supporters woensdag vlak voor de bestorming van het Capitool op. Ian Rodriguez, student Comparative European History, vermoedt dat Trump hoopte op een reactie. ‘Dat doet hij wel vaker. Hij spoort mensen aan, waarna hij zijn handen ervan af trekt. Toen de situatie ontspoorde, maande hij niet bepaald direct tot kalmte.’

‘Ik hoop dat gematigde partijleden weer de overhand krijgen’

Het doet Rodriguez, een geregistreerd Republikein, pijn te zien in welke richting de huidige president de partij heeft getrokken. ‘Het is niet langer Republicanisme, maar een conservatief extremisme gebaseerd op religieuze waarden. Trump noemt mensen zoals ik RINO’s (Republican in name only, red.), maar hij en zijn volgelingen zijn degenen die geen echte Republikeinen zijn.’

De student weigert zijn registratie stop te zetten na vier jaar Trump. ‘Ik voel me nog steeds verwant met de traditioneel Republikeinse ideeën. Daar ga ik geen afstand van nemen, puur omdat de optiek van Republikeinen op dit moment niet goed is. Ik hoop dat gematigde partijleden weer de overhand krijgen en de banden met links opnieuw aanhalen.’

We, the people

Vanochtend (Nederlandse tijd) werd het presidentschap van Joe Biden uiteindelijk alsnog officieel bekrachtigd door de Senaat. Trujillo hoopt dat de situatie in zijn moederland zal verbeteren onder Biden. ‘Het zou goed zijn als hij erin slaagt de boel te kalmeren. Door verbinding te zoeken in plaats van alleen de democratische agenda door te drukken.’ Refererend aan de openingszin van de Amerikaanse grondwet: ‘Het gaat tenslotte om We, the people.’

De neurowetenschapper vreest echter dat de rust voorlopig niet herstelt, zelfs niet nu steeds meer Republikeinen zich afkeren van Trump. ‘Zo lang hij blijft herhalen dat de verkiezingen van hem gestolen zijn, accepteren zijn aanhangers de uitslag niet.’ Dat merkt Trujillo ook binnen zijn eigen familie – voornamelijk Republikeinse aanhangers. ‘Op Facebook plaatsen zij nu al berichten door die beweren dat Antifa achter de rellen zit, het zou gaan om linkse radicalen die zich vermomd hebben als Trump-aanhangers.’

Truth commissions

Conflictwetenschapper Swedlund, die veel onderzoek doet naar groepsconflicten in het zuiden van Afrika, vraagt zich af of het mogelijk is de kampen te verzoenen. ‘Doordat het Amerikaanse politieke systeem is opgezet met het idee van twee politieke partijen, creëert het altijd frictie. Het is bijna onmogelijk om dat veranderen.’

Ze ziet meer kansen voor verzoening via ‘truth commissions’, publieke bijeenkomsten over waarheidsvinding die onder meer werden gebruikt tijdens de wederopbouw in Rwanda. ‘Je kan dan bijvoorbeeld misstanden tegenover zwarte Amerikanen bespreken.’ Wakkert dit de spanningen op de rechterflank niet juist aan? Wijzend op de vele complottheorieën van de rechterflank, zegt Swedlund: ‘Dat zou kunnen, maar soms moet je duidelijk maken dat er één kant zit aan de waarheid.’

Vanavond om 20.00 uur is er een online actualiteitencollege van Radboud Reflects over de machtsoverdracht in de VS en de gebeurtenissen van gisteren. Spreker is politicoloog Chris Nijhuis en deelname is gratis.