Een Russische inval van Oekraïne is nabij, volgens de Amerikaanse overheid. De Nederlandse overheid adviseert onderdanen om het land te verlaten. Medewerkers van de Radboud Universiteit met een Oekraïense achtergrond houden de ontwikkelingen gespannen in de gaten en vrezen een oorlog.

Mariya Chernyavska is promovendus biochemie bij het Radboudumc en groeide op op de Krim. Haar familie woont er nog steeds. ‘Mijn ouders kunnen daar alleen het Russische nieuws zien, maar ze zoeken online naar andere bronnen. Door de sancties is het leven op de Krim erg zwaar op dit moment. Er is een watertekort doordat een kanaal naar Oekraïne is afgesloten. Alleen in de ochtend en avond kunnen inwoners water gebruiken.’

‘Van een mogelijke inval zullen ze op de Krim wellicht weinig merken, wel schijnen veel Russische tanks zich naar het noorden te verplaatsen. Het kan zijn dat Poetin in het zuidoosten van Oekraïne land wil veroveren zodat Rusland via land een betere verbinding met de Krim krijgt.’

‘Toen de Krim nog onderdeel was van Oekraïne was het leven zwaar, maar er was tenminste vrijheid. Er was internationale samenwerking, je kon vrij reizen en voor studenten was het leven ook beter. De hoogte van de studiebeurs is flink gedaald. Omdat de ontwikkeling stil staat op de universiteiten daar, devalueren de diploma’s. Ik studeerde in 2014 af, het jaar dat de Krim werd geannexeerd. Daardoor was mijn diploma eigenlijk niet meer geldig. Een Oekraïense universiteit heeft me toen een bewijs gegeven dat ik wel voldeed aan het vereiste curriculum, waardoor ik in Duitsland verder kon studeren.’

‘Poetin kan niet een leger aan de grens verzamelen en dan afdruipen’

‘In 2014 had ik nooit gedacht dat Rusland de Krim kon annexeren, maar het gebeurde toch. Ik durf niet te voorspellen wat er nu gebeurt. Vergeet niet dat de afgelopen jaren iedere dag wel een voorval was aan de grens, dat kwam alleen niet in het Westerse nieuws. Poetin kan niet een leger aan de grens verzamelen en dan afdruipen, dat zou gezichtsverlies betekenen. Ik vraag me dus af of dit wel met een sisser kan aflopen.’

Liliya Levandovska vertrok in 2009 uit haar geboorteland Oekraïne en werkt nu voor Academic Affairs als adviseur Europese onderzoeksbeurzen. Ze volgt de ontwikkelingen op de voet. ‘Wat me raakte was dat mijn moeder en grootmoeder, die in het westen van Oekraïne wonen, al een koffer klaar hebben staan voor wanneer ze moeten vluchten. Dat zou toch het veiligste deel van het land moeten zijn. Oekraïners staan klaar om iets te doen. Klitschko, de burgemeester van Kiev mobiliseert al mensen omdat hij de stad onder geen beding wil laten innemen. De centrale overheid is wat mij betreft te afwachtend.’

‘Wat Poetin alvast voor elkaar heeft gekregen is dat Oekraïners nu graag onderdeel worden van de NAVO. Ze wilden altijd al tot de EU toetreden, maar door deze dreiging is de steun voor de NAVO toegenomen. Het is Russische propaganda dat er een intern conflict is. Er is een hoop aan te merken op de Oekraïense regering, maar niemand wil bij Rusland horen. We willen vrij kunnen kiezen. Ook dorpen en steden die eerder door Rusland waren ingenomen zijn blij om weer bij Oekraïne te horen.’

‘Het draait om een principe: laat je een vrij land zomaar innemen door Rusland?’

‘Ik denk dat Poetin geschrokken is door de tegenstand in Oekraïne. Iedereen wil vechten voor het land. Poetin kijkt hoe ver de westerse leiders hem laten gaan. Hij zal een situatie willen creëren die hem de mogelijkheid geeft om militair in te grijpen. Daar kunnen ook aanslagen aan vooraf gaan. Wat mij betreft mag daar meer aandacht voor komen in de Nederlandse media.’

‘In Oekraïne is men teleurgesteld in de houding van Duitsland en Frankrijk, die hun economische belangen en de afhankelijkheid van het Russische gas lijken mee te wegen in de beslissing om hulp te bieden. Landen die dichter bij Rusland liggen, zoals Polen, zien de noodzaak meer in en steunen Oekraïne met militair materiaal. Het draait ook om een principe: laat je een vrij land zomaar innemen door Rusland?’

Ruslan Leontjevas is docent Psychodiagnostiek bij de Open Universiteit en onderzoeker bij het Radboudumc. Hij werd geboren in Litouwen en studeerde in Oekraïne aan de universiteit van Dnepropetrovsk. ‘Je moet naar mijn mening oppassen met het goedpraten van het gedrag van Poetin’, zegt hij. ‘Ik merk dat er nu veel wordt gezocht naar een verantwoording voor zijn acties.’

‘Ik heb Russische vrienden en Russische familie. Met mijn familie daar komt het gesprek ook altijd op Oekraïne uit, zelfs al wil ik dat niet. Het lijkt alsof ze telkens de staatsmedia napraten. De acties van Poetin worden verdedigd. Oekraïne wordt gezien als een klein broertje dat zich van Rusland afkeert. Tijdens mijn studie in Oekraïne heb ik nooit gemerkt dat Russen achtergesteld worden. Het is in Oekraïne veel logischer om Russisch te spreken dan in Litouwen.’

‘Niemand weet wat Poetin wil gaan doen. Is hij uit op een Derde Wereldoorlog of trekt hij zich terug als sancties verdwijnen? Ik denk dat alles mogelijk is. Geef alleen niet de schuld aan de slachtoffers. Als een hooligan zomaar iemand in elkaar slaat, ga je ook niet zoeken of die ander een aanleiding daartoe heeft gegeven.’