Studenten op de Nijmeegse kieslijsten hebben het goed gedaan bij de gemeenteraadsverkiezingen: bij bijna alle partijen kregen zij meer stemmen dan de kandidaten die boven hen stonden. Daardoor krijgen drie student-kandidaten een voorkeurszetel, in totaal belanden wellicht vijf studenten in de gemeenteraad.

Het lijkt erop dat studenten dit jaar in trek zijn als gemeenteraadslid. Bij bijna alle zeven partijen waar studenten zich kandidaat stelden, kregen zij meer stemmen dan anderen die hoger op de lijst stonden. Alleen bij SP is de trend niet te zien: daar kleurden stemmers het vakje van studenten niet vaker rood.

Student Anouk Stapel (plek 8) kreeg na de eerste en tweede kandidaat de meeste stemmen bij de VVD, bij het CDA kreeg enkel de lijsttrekker meer stemmen dan student Sophie van Lith (plek 4). Ook studenten Amber Pater (PvdD), Sophie den Ouden (D66), Jasmijn Kraaijeveld (GL) en Janna Brandwijk (PvdA) kregen veel voorkeursstemmen. Zij ontvingen er zelfs zóveel dat ze recht hebben op een voorkeurszetel.

Nieuwe raadsleden

Pater ziet echter van die zetel af. ‘Ik ben enorm dankbaar’, licht ze toe, ‘maar omdat ik nog niet zoveel ervaring heb, stond ik bewust op plek 6. Onze nummer 4 kan deze zetel veel beter tot diens recht laten komen. Achter de schermen blijf ik me natuurlijk wel inzetten en zal ik ervoor zorgen dat het studentengeluid gehoord blijft.’

Den Ouden (D66) gaat zich wél in de raad installeren. Met 738 stemmen sprong ze van de tiende naar de derde plaats op de lijst van D66. ‘Ik ben totaal verrast, ik had verwacht dat ik slechts 150 à 200 stemmen zou halen’, zegt ze.

‘Vrienden deelden mijn posts op sociale media, waardoor mijn bereik groeide’

Den Ouden heeft voornamelijk online campagne gevoerd op Twitter, Instagram en Facebook. ‘Vrienden deelden mijn posts, waardoor mijn bereik groeide’, zegt ze. ‘Zo werd ik uitgenodigd voor debatten van studieverenigingen. En de verkiezingsposter in het bushokje op de Heyendaalseweg heeft wellicht ook geholpen.’

Of Brandwijk (PvdA) de zetel gaat aannemen, is nog onduidelijk: haar partij was vandaag niet bereikbaar voor een toelichting. Ook Kraaijevelds (GL) positie is nog onzeker, omdat bij GroenLinks meer kandidaten voldoende voorkeursstemmen hebben gekregen.

Campagne van belang

Volgens politicoloog Kristof Jacobs betekent de populariteit van studenten vooral dat ze hun achterban goed wisten te bereiken. ‘Hoeveel voorkeurstemmen iemand krijgt, heeft onder meer te maken met de campagne die hij of zij voert’, zegt hij. ‘Studenten weten waar andere studenten rondhangen, zowel online als offline.’

Uit onderzoek naar voorkeurstemmen blijkt volgens de politicoloog dat drie factoren van belang zijn voor kiezers: de plaats op de lijst, het geslacht en de etniciteit van de kandidaten. ‘Vrouwen stemmen vaker op vrouwen en mensen met een etnische achtergrond sneller voor iemand van dezelfde afkomst. En studenten zijn dus sneller geneigd om voor studenten te kiezen.’

‘In verhouding wegen de stemmen van studenten meer door’

Er is nog een derde verklaring voor de hoge studentenscores: het relatief lage opkomstpercentage. ‘De leeftijd van kiezers heeft in principe een negatieve impact op het opkomstpercentage. Jongeren stemmen minder vaak’, zegt hij. ‘Maar uit onderzoek blijkt wel een groot verschil tussen hoger- en lageropgeleiden. Vooral die laatsten zijn moeilijker naar de stembus te trekken, zeker voor gemeenteraadsverkiezingen. Daarom wegen de stemmen van studenten in verhouding dus meer door.’

De lage opkomst is ook van invloed op de kiesdeler, die bepaalt wie recht heeft op een voorkeurszetel in de gemeenteraad. Zo haalden Stapel (VVD) en Van Lith (CDA) wel meer stemmen dan andere kandidaten boven hen op de lijst, maar niet voldoende om zelf aanspraak te maken op een plaats in de gemeenteraad.

Gemeenteraad

Omdat Sander van der Goes (plek 9 bij GL) en Léonie Janssen (plek 4 bij D66) al zo goed als zeker een plekje hadden bemachtigd, komen er met de komst van Den Ouden sowieso drie studenten in de gemeenteraad terecht. Of dat er door Kraaijeveld en Brandwijk wellicht nog vier of vijf worden, gaan de studenten de komende weken zelf beslissen.