Online intimidatie valt literatuurwetenschapper Jeroen Dera ten deel na zijn publieke steun voor de met de dood bedreigde schrijver Pim Lammers. 'Dat is helaas niks nieuws voor mij.’

Op zaterdag 4 februari stuurt Jeroen Dera, onderzoeker en docent bij Nederlandse Letterkunde, een tweet de wereld in waarin hij zijn steun betuigt aan Pim Lammers, “een schrijver die ik zeer hoog heb zitten”. Lammers wordt dan bedreigd naar aanleiding van een verhaal uit 2016. De tweet wordt meer dan 2.000 keer geliket en bijna 400 keer geretweet.

‘Toen ze foto’s van mijn kinderen stuurden, heb ik aangifte gedaan’

Die dag heeft Lammers zich teruggetrokken als auteur van het Kinderboekenweekgedicht. Hij ontvangt doodsbedreigingen nadat de website reactionair.nl kritiek uit op de keuze voor Lammers. De site leest een ouder verhaal van Lammers als pedofiele fictie. Het bericht wordt gedeeld door zangeres Monique Smit, met het commentaar “Pim je bent een viespeuk”. Kamerlid Wybren van Haga stelt hierop vragen aan de minister en ook andere (online) groepen keren zich tegen Lammers. Het levert de schrijver veel bedreigingen op via sociale media, waarna hij zich terugtrekt. Onder anderen staatssecretaris voor Cultuur Gunay Uslu en premier Rutte spreken hun steun uit voor Lammers.

Dera krijgt na zijn steunbetuiging zelf ook te maken met online intimidatie. ‘Niet de eerste keer’, zegt hij. ‘Ik heb me vaker uitgelaten over representatie in de literatuur. Soms is dat tegen het zere been van rechts-extremisten. Dat levert online scheldpartijen op. Ze zeggen dat ze weten waar je woont en vinden dat je kinderen bij je moeten worden weggehaald. Toen ze foto’s van mijn kinderen naar me stuurden met een bedreiging, heb ik daar een keer aangifte van gedaan.’

Pedofiel

Een bodemloze put, zo noemt Dera de hoek waar de dreiging vandaan komt. ‘Iemand stuurde “Jeroen Dera is een pedofiel” op Twitter met mij daarin getagd. Als je dat dan rapporteert, krijg je bericht van Twitter dat het is onderzocht en niet beledigend is. Ik noem het zelf zolderkamergescheld. Helaas wen je eraan. Vroeger ging ik met die mensen in discussie, maar dat heeft geen enkele zin. Het kost je alleen maar energie.’ Dera zegt dat hij zich in dit geval niet als wetenschapper voelt aangevallen en dat hij daarom geen melding heeft gemaakt bij de universiteit over de intimidatie.

Van Haga

Het vooruitzicht van bedreigingen heeft sommige auteurs ervan weerhouden het op te nemen voor hun collega Lammers. Dat geldt niet voor Dera. De rel was voor hem aanleiding een opinie voor de Volkskrant te schrijven waarin hij pleit voor meer aandacht in het literatuuronderwijs over de verschillen tussen literatuur en werkelijkheid. Hij werd ook geïnterviewd door Trouw over het onderwerp. ‘Ik weet hoe gepolariseerd de discussie is. Desondanks verbaast de proportie waarmee dit nu wordt opgeblazen wel. Politici moeten hier afstand van nemen, en niet aan mee gaan doen zoals Van Haga. Het is schandalig dat dit leidt tot doodsbedreigingen.’

‘De discussie zou over het werk moeten gaan, niet over de burger Pim Lammers’

Dera heeft geen bezwaar tegen een ethische discussie over Lammers’ verhaal, waar de ophef over ontstond. Een verhaal dat hij zelf trouwens niet leest als legitimatie van pedoseksualiteit. ‘Ik kan snappen dat er groepen zijn die moeite hebben met het verhaal. Zeker als je te maken hebt gehad met grensoverschrijdend gedrag. Maar dat zou een discussie over het werk moeten zijn, dan moet je niet de burger Pim Lammers gaan bedreigen of het verbinden met kindergedichten die er niks mee te maken hebben.’

Controverse

In het literatuuronderwijs op middelbare scholen, waar Dera vaker over publiceert, is de controverse onderwerp van gesprek, hoort hij van docenten. ‘Het is bij uitstek iets om in de bovenbouw van havo en vwo te bespreken. Je kunt daar met een metadiscussie op aansluiten. Toch zijn er ook docenten die huiverig zijn zoiets te bespreken, omdat ze bang zijn voor heftige reacties van leerlingen en een controverse binnen de klas. De berichtgeving onlangs over holocaustontkenning in de klas laat zien dat deze heftige discussies ook de klaslokalen bereiken.’