NIEUWS Achter het Huygensgebouw bouwen fysici twee bunkers om onderzoek te doen naar de kleinst mogelijke magneet. Het wordt het stilste lab van Nederland. Morgen zakken de twee bunkers zes meter de aarde in en bereiken de bouwers het diepste punt.  

Het heeft wel iets grappigs, dat je twee flinke bunkers moet bouwen om de allerkleinste atomen te bestuderen, atomen met een diameter van een tiende nanometer. En het zijn niet zomaar bunkers: ze rusten allebei op een zes meter diepe fundering van een 150 ton wegend blok beton en zes trillingdempers. De indrukwekkende fundering moet de twee ruimtes trillingsvrij maken. En als alles in juni af is, staat in Nijmegen het stilste lab van Nederland.

Trillingsvrij
Het lab is al heel lang een wens van onderzoekers in het Nijmeegse Nanolab en van het lab voor hoge magneetvelden (HFML), zegt natuurkundehoogleraar Alexander Ako Khajetoorians. ‘We hebben nu eindelijk de technologie om zo’n lab hier op te zetten.’ Zijn specialisme ligt op het vlak van de Scanning Probe Microscopy, waarbij wordt gewerkt met microscopen waarmee je met een naald oppervlakten of – in dit geval – atomen aftast. Zo’n microscoop is extreem gevoelig en een trillingsvrij lab is dan een vereiste. ‘Je wilt als onderzoeker niet dat externe invloeden, zoals geluid en trillingen, je metingen verstoren’, zegt UD-er Daniël Wegner die in Khajetoorians’ onderzoeksgroep zit.

De groep gaat experimenten opzetten waarbij wordt gekeken hoe magnetische atomen reageren met andere materialen. ‘We proberen de wereld van het magnetisme op het niveau van één atoom te onderzoeken’, zegt Wegner. ‘Onze vragen zijn heel fundamenteel: wat heb je nodig voor een goede magneet? Is één atoom wellicht genoeg? En in hoeverre doet de omgeving ertoe?’

De kennis die dat oplevert, zou van toepassing kunnen zijn voor de ontwikkeling van nog efficiëntere harddisks en van een kwantumcomputer. / Martine Zuidweg