Methaan, een veel sterker broeikasgas dan CO2, is bezig aan een opmars. De stijgende temperatuur op aarde is daar mede voor verantwoordelijk, ontdekten biologen Ralf Aben en Sarian Kosten van de Radboud Universiteit. Hun publicatie staat vandaag in Nature Communications.

Methaan, ook wel moerasgas genoemd, ontstaat uit vergane resten organisch materiaal, net als aardolie. Je vindt het gas in meren, plassen, moerassen en rivieren. Regelmatig borrelt het in belletjes de lucht in. De methaanbubbels ontwikkelen zich in de bodem, stijgen naar het wateroppervlak en komen zo in de atmosfeer terecht. Dat is niet iets om bij te staan juichen. Eén gram methaan warmt de aarde 34 keer sterker op dan één gram CO_2.  ‘Methaan is een veel effectiever broeikasgas dan CO2’, zegt ecoloog en universitair docent Sarian Kosten.

Uitstoot

Sinds 1850 is de concentratie methaan in de atmosfeer meer dan verdubbeld. Voor het grootste deel is dat waarschijnlijk te wijten aan menselijke activiteiten zoals de veeteelt en de aanleg van rijstvelden. Maar, er is meer aan de hand, weet Ralf Aben, promovendus bij de afdeling Aquatische ecologie en Milieubiologie. Veldonderzoek in meren en plassen in de Verenigde Staten, Canada, Zweden en China laat zien dat de uitstoot van methaanbubbels groter is bij hoge temperaturen. ‘In die veldstudies is de emissie van methaan onder verschillende omstandigheden gemeten. ’s Zomers zagen de onderzoekers meer methaanbubbels, wat leek te wijzen op een temperatuurinvloed. Maar evengoed kon het te maken hebben met andere factoren, zoals de grotere aanwezigheid van algen, die – als ze afsterven – worden omgezet in methaan.’

‘Bij iedere ton CO2 die we uitstoten, doet de natuur er nog een schepje bovenop’

Om de proef op de som te nemen, bouwden Aben en zijn collega’s het ecosysteem van meren na in open tanks in het lab van het Nederlands Instituut voor Ecologie in Wageningen. Ze bootsen ook de seizoenen na. Vier tanks hadden een doorsnee Nederlands klimaat, bij vier andere tanks lag de temperatuur vier graden hoger. De methaanuitstoot bleek in het laatste geval fors hoger: anderhalf keer zoveel als in het doorsnee Nederlands klimaat. ‘Doordat we in de tank zoveel factoren onder controle kunnen houden, hebben we kunnen aantonen dat hier sprake is van een direct temperatuureffect.’

Vicieuze cirkel

Het onderzoeksresultaat is voor moeder aarde geen goed nieuws. Aben: ‘Bij iedere ton CO2 die we uitstoten, doet de natuur er nog een schepje bovenop in de vorm van methaanbubbels.’ ‘Het is een vicieuze cirkel’, vult Kosten aan. ‘Het wordt wereldwijd warmer en daardoor komen meer broeikasgassen in de lucht, daardoor wordt het nóg warmer wat nóg meer broeikasgassen de lucht in brengt.’

Eén lichtpuntje: ‘Andersom werkt het ook. Als we minder broeikasgas gaan uitstoten en de temperatuur dus daalt, krijgen we van de natuur een extra bonus in de vorm van minder methaanbubbels.’