Subsidieverstrekker NWO kampt al een paar weken met een hack. Daardoor is het voor onderzoekers momenteel onmogelijk om aanvragen in te dienen. De timing pakt vooral slecht uit voor Vidi-aanvragers, die deze maand hun voorstel hadden moeten verdedigen voor een commissie van experts.

Ja, ze kan wel even bellen, zegt onderzoekster Vitória Piai van het Donders Instituut dinsdagmiddag. ‘Ik zou nu eigenlijk mijn Vidi-interview hebben, maar dat tijdstip is weer vrijgekomen.’ Ze lacht erbij, maar naar dat gesprek had ze de afgelopen weken juist toegewerkt. Voor een commissie van experts zou ze haar onderzoeksvoorstel verdedigen. Wist ze de commissie te overtuigen, dan lag een NWO-subsidie van 800.000 euro in het verschiet.

Twee weken geleden ging echter plots een streep door het interview. Onderzoeksfinancier NWO, dat namens de overheid jaarlijks een miljard euro aan subsidies verdeelt binnen de academische wereld, bleek gehackt. Hackerscollectief DoppelPaymer versleutelde begin vorige maand met ransomware documenten op de NWO-servers. Uit principe weigert NWO het gevraagde losgeld te betalen, iets wat de Universiteit Maastricht ruim een jaar geleden wel deed, in een vergelijkbaar geval.

Op zijn gat

Het gevolg is dat NWO sindsdien volledig op zijn gat ligt. Het subsidiebureau is niet bereikbaar per mail, maar probeert zo goed en zo kwaad als het kan met wetenschappers te communiceren via de website. Dat gebeurt via een FAQ over de hack, en berichten over de laatste stand van zaken.

Als gevolg van de hack liggen ook alle subsidierondes op het moment stil. Onderzoekers die bijvoorbeeld net zouden horen of hun aanvraag binnen het Open Competitie-programma van NWO goedgekeurd zou worden, moeten nu langer wachten op de uitslag. Ook het aanvragen van wijzigingen voor lopende projecten kan momenteel niet.

Zuur

De hack is misschien nog wel het zuurst voor wetenschappers die momenteel een Vidi-aanvraag hebben lopen, zoals Piai en drie andere onderzoekers die Vox sprak. Net deze periode zouden zij geïnterviewd worden over hun plannen. Voor veel wetenschappers is de Vidi een belangrijke beurs in hun carrière, omdat ze daarmee een eigen onderzoeksgroep kunnen beginnen. Ook opent de subsidie de deuren naar een vaste baan. De Vidi is dan ook erg competitief: van de ruim 500 aanvragen uit 2019 werd minder dan een zesde gehonoreerd.

In de maanden durende Vidi-procedure (de indieningsdeadline voor voorstellen was oktober 2020) zijn de interviews de laatste stap. In eerdere fases – waarbij zo’n tweederde van de voorstellen afvalt – hebben bijvoorbeeld ook al externe reviewers de ingediende plannen beoordeeld. Elke maand die deze procedure nog langer maakt, is er eigenlijk een teveel.

Geen bericht

Hersenonderzoekster Piai: ‘Ik wil graag weten waar ik aan toe ben.’ Ze moest van de subsidieondersteuners van de universiteit horen dat NWO gehackt was – een mail of brief dat haar gesprek afgezegd is, heeft ze niet gekregen.

Vooral mentaal is het lastig dat haar interview nu niet doorgaat, zegt Piai. ‘Je werkt er een tijd naartoe, bijvoorbeeld via een proefinterview met collega’s. Dat heb ik ik toch maar laten doorgaan vorige week, ook al wist ik dat het echte gesprek niet plaats zou vinden. We hadden het al voorbereid.’ Maar de spanning die je normaalgesproken zou voelen, was er nu niet, zegt ze. ‘Misschien kan NWO de interviewronde wel helemaal laten zitten dit jaar? De voorstellen zijn toch al door experts bekeken.’

‘Ik ben blij dat ik de mail nog heb dat ik door ben naar de interviewronde’

Ook Piai’s collega Linda Geerligs had haar proefinterview al gepland, toen ze hoorde over de NWO-hack. ‘Het is nu vervelend’, zegt ze aan de telefoon, ‘maar ik ben al lang blij dat ik de mail nog heb waarin staat dat ik door was naar de interviewronde.’ Mocht die informatie ook verdwenen zijn uit de NWO-systemen, dan heeft ze zelf in ieder geval nog bewijs in handen.

Langzaam opstarten

Wanneer (en of) de Vidi-interviews ingehaald worden, is nog niet bekend. NWO is druk doende om de boel te herstellen aan de hand van backups, laat woordvoerster Poppy Savenije weten. ‘Dat is een complex proces.’ Na volgende week hoopt NWO alles weer langzaam te kunnen opstarten. Komende week komt er waarschijnlijk al meer duidelijkheid over de aanvraagschema’s.

Onderzoekers mogen niet de dupe worden van verschuivende deadlines, zegt Savenije. Sommige beurzen kennen een harde aanvraagdeadline van bijvoorbeeld drie (Veni) of acht jaar (Vidi) na iemands promotiedatum. ‘In zulke gevallen is uitstel logisch. We willen iedereen dezelfde kansen geven. En misschien komt het sommige onderzoekers ook wel goed uit dat ze nu nog iets langer aan een subsidieaanvraag kunnen werken.’

Piai besloot de dag van haar Vidi-interview uiteindelijk maar helemaal om te gooien. ‘Ik heb een vriendin gebeld en we hebben een lange wandeling gemaakt. Zo ben ik alle opgebouwde spanning lekker kwijtgeraakt.’