Op 22 november mocht Nederland weer naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. Zo ook politiek commentator en universitair docent Peter van der Heiden. Wat valt hem op? In deze serie becommentarieert hij het politieke nieuws.

Het leek een geweldige grap van Pieter Omtzigt afgelopen week, de pers te woord staan met de zichtbare aantekeningen ‘ondergrens’ en ‘niet in PVV/NSC/BBB’. Ware het niet dat de grootste winnaar van de verkiezingen gespeend is van humor. Dat moet wel, want anders had hij er, al was het niet zo bedoeld, toch gewoon een vette grap van gemaakt?

Maar nee, er kwam een bloedserieus excuus op Twitter (ik blijf weigeren dat medium ‘X’ te noemen). Blijkbaar was hij bang om in het gesprek met de verkenner te vergeten te vertellen dat er een ondergrens is aan wat zijn kakelverse partij kan accepteren en dat hij niet in zo’n coalitie wil – de essentie van het weinige wat hij sinds zijn mededeling dat hij mee ging doen aan de verkiezingen heeft verteld.

‘Wilders zegt dat hij de Grondwet zal respecteren – maar dat wil niet zeggen dat hij niet alle randen op gaat zoeken’

De vraag is of die soep na de ‘constructieve gesprekken’ die hij met Geert Wilders heeft gevoerd nog net zo heet is. En eerlijk gezegd houd ik mijn hart vast. Ik veronderstel dat hij met de aanstaande premier zo goed gesproken heeft, dat zijn de rechtstatelijke en constitutionele bezwaren net zo snel zijn verdwenen als de sneeuw van afgelopen week. En dat dus het onderhandelen onder leiding van een informateur (maar wie in godsnaam? Is er nog ergens een PVV’er te vinden die niet rondgemept of in de kas gegraaid heeft?) vanaf volgende week gaat beginnen. Dilan Yesilgöz zal vast ook naast hém staan dan – als ze maar niet op het bordes hoeft straks.

Als dat echt zo is, dan is Omtzigt er flink ingetuind. Want natuurlijk zegt Wilders dat hij de Grondwet zal respecteren – maar dat wil niet zeggen dat hij niet alle randen op gaat zoeken die er te vinden zijn. Uitholling van de Grondwet en de rechtstaat, wat we in alle landen waar de populisten aan de macht zijn gekomen hebben gezien, is maar een gradueel verschil met overtreding ervan.

En als de PVV-leider zegt premier van alle Nederlanders te willen worden, bedoelt hij écht wel wat anders dan wat andere partijen daaronder verstaan. Wilders kan wel opeens de genuanceerde verbinder uit gaan hangen, maar als de vos de passie preekt…  Nee, ik vrees dat de ondergrens sneller in zicht komt dan mij lief is.