‘Het wordt nu echt tijd voor maatregelen.’ Dit zegt Bernadette Smelik, voorzitter van de Ondernemingsraad, in een reactie op het rapport over de werkdruk onder universitair personeel. ‘Er is helaas niet één simpele oplossing om de werkdruk aan te pakken.’

Nee, in haar eigen omgeving, de informatici van de bètafaculteit, kent Smelik geen voorbeelden van mensen die door de werkdruk zijn ‘omgevallen’. Wel van mensen die almaar harder gaan werken. ‘De druk is steeds verder omhoog gegaan. Jarenlang hebben we het met pappen en nathouden kunnen managen, maar die tijd is nu echt voorbij.’

Bijna 80 procent van het wetenschappelijk personeel ervaart hoge tot zeer hoge werkdruk, 60 procent overweegt hierom van baan te veranderen. Het is maar een greep uit een reeks zorgwekkende cijfers. Smelik is er niet door verrast. ‘We weten dit al heel lang, maar voor het eerst ligt er nu een goede kwantitatieve studie op tafel. Hiermee kunnen we verder.’

‘De werkdruk zit ingebakken in de cultuur’

Maar waarom zo lang wachten als je het probleem ziet aankomen? Smelik: ‘Omdat het verschrikkelijk lastig is om tot oplossingen te komen, er spelen zoveel factoren een rol.’ Smelik wijst op de publicatiedruk, het aantal studenten dat veel harder groeit dan de aanwas van personeel, de ellenlange procedures rondom de aanvraag van subsidies. ‘Werkdruk zit ingebakken in de cultuur, dan is het heel lastig om er iets tegen te doen.’

Toch moet er nu wat gebeuren, zegt Smelik, en dan is het zaak te bezien welke maatregelen de universiteit zélf kan nemen. Smelik doet op persoonlijke titel alvast een duit in het zakje: een flexibele kinderopvang voor vrouwen die er even tussen uit willen voor een congres of anderszins. ‘Als de universiteit dit regelt, neemt dat voor deze vrouwen een hoop stress weg.’

Flexibele arbeid
Het was vakbond FNV die met zijn recente onderzoek de werkdruk op de agenda heeft gezet. Volgens de lokale bestuurders van FNV moeten we als eerste de flexibele arbeid aan de universiteiten terugdringen: meer vaste banen geven rust in de teams en toekomstzekerheid voor het personeel. Smelik: ‘Dat is niet voor elke afdeling dé oplossing, op sommige plekken is er echt geen ontkomen aan een forse flexibele schil, maar andere afdelingen schieten mogelijk te ver door.’

‘Reken onderzoekers minder af op hun individuele prestaties’

Voordat in september de nieuwe OR aantreedt, wil Smelik in elk geval één ding geregeld hebben: een ronde tafel waarin alle spelers die met werkdruk van doen hebben maatregelen op een rijtje zetten. ‘We moeten de regeldruk in kaart brengen, dat is voor elke afdeling weer anders.’ Smelik neemt een voorschot op nóg een oplossing: de onderzoekers minder afrekenen op hun individuele prestaties, en meer als onderdeel van een team.

Het teamwork dat Smelik aanbeveelt is uitgewerkt in een opinie in Vox in januari, door onderzoekers van het Donders Instituut. Zie hierbij de tekst.