De sinds dit jaar verplichte aanwezigheidsplicht houdt de studenten in de Faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen volop bezig. In een debat vanmiddag werden de degens gekruist. De een noemt het ‘een steuntje in de rug om studenten te motiveren’, de ander spreekt van een veel te bot wapen met zelfs averechtse effecten. ‘Aanwezigheidsplicht leidt bij mij tot studievertraging.’ Waarom heeft de faculteit besloten de aanwezigheidsplicht in te voeren? ‘Studenten hebben het doel van studeren niet altijd helder voor ogen’, zegt decaan Hans Thijssen. ‘Dan is een steuntje in de rug soms nodig.’ Volgens de decaan wordt het onderwijs verzorgd om studenten te helpen hun studie op tijd af te ronden. ‘Dan wil je dat die studenten wel komen.’ Thijssen noemt de pijngrens van studenten soms te laag. ‘Eén moment van verveling en ze blijven thuis.’ Over één ding wordt iedereen het vanmiddag wel eens: bij sommige vormen van onderwijs moet iedereen gewoon aanwezig zijn. Bij het verzorgen van presentaties bijvoorbeeld, waarbij studenten onderling commentaar kunnen geven. ‘Het is het contact waarmee je je studiepunten verdient’, zei onderwijsdirecteur Jeroen Linssen, die zelf in het derde jaar een vak verzorgt waarin presentaties centraal staan. ‘Het contact is cruciaal. Dit onderwijs kun je niet vervangen door zelfstudie.’ Eigenlijk zou al het onderwijs zodanig moeten zijn dat het ieders aanwezigheid afdwingt, zo luidt het vanmiddag. Hoogleraar Paul Bakker steekt de hand ook in eigen boezem. Van hem mag de nadruk in het debat komen te liggen op het onderwijs zelf: dat is nog niet in alle gevallen zo ingericht dat het aanwezigheid afdwingt. ‘Het onderwijs moet onmisbaar zijn. Zodat studenten die niet komen, het vak niet kunnen afronden.’ Enige vorm van sturing is niet verkeerd, maar dat hoeft nog geen aanwezigheidsplicht te zijn, aldus menig reactie. Zeker studenten die nog zoekende zijn, zijn erbij gebaat ‘te leren hun verantwoordelijkheid te nemen’. Een andere student drukt het zo uit: ‘Voor sommige studenten is het belangrijk dat ze leren zichzelf als student serieus te nemen.’ Voor alle vormen van onderwijs iedereen dwingen aanwezig te zijn, is dan niet de beste leerschool. ‘Aanwezigheidsplicht is een doel op zichzelf geworden’, aldus derdejaars Maxim van Asseldonk. Maxim van Asseldonk vindt het wapen van de aanwezigheidsplicht te bot. Dat er iets aan de overvloedige studievertraging moest gebeuren, geniet ook zíjn steun. Maar studenten verplichten aanwezig te zijn bij een college om kennis op te doen die je evengoed met zelfstudie eigen kunt maken, is overdreven. En soms werkt het averechts. Voor Van Asseldonk liepen twee vakken parallel, uit het tweede en derde jaar, zodat hij bij een van beide moest afhaken. Gevolg: ‘Ik kon het vak niet afronden omdat ik niet aanwezig was. Zo leidt aanwezigheidsplicht tot studievertraging. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.’ Een andere student vindt dat het onderwijs wordt gedomineerd door regeltjes, en dat iets wat een persoonlijke leerschool moet zijn, is verworden tot een winst- en verliesrekening. ‘Zorgen dat zoveel mogelijk studenten slagen wordt het eerste doel, niet of we geleerd hebben de denkbeelden van Foucault tot ons te laten doordringen. Er zit weinig diepgang meer in het onderwijs.’ / Paul van den Broek