Onderzoeksfinancier NWO eist voortaan inbeddingsgaranties bij Veni- en Vidi-aanvragen. De praktische implementatie in Nijmegen is vooralsnog onduidelijk, blijkt uit een rondgang onder onderzoekers. 'Ik weet totaal niet waar ik aan toe ben.'

NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, wil het honoreringspercentage van beursaanvragen opschroeven. Daartoe eist het vanaf dit najaar inbeddingsgaranties voor Veni- en Vidi-laureaten. De laatsten moeten een tenure track of vaste aanstelling krijgen. De Radboud Universiteit wil het liefst dat faculteiten onderzoekers voorafgaand aan een Vidi-aanvraag al een tenure track- of vaste aanstelling bieden, meldde het bestuur afgelopen week bij monde van rector Han van Krieken. Nijmeegse onderzoekers weten niet wat deze ambities concreet voor hen gaan betekenen, blijkt uit een rondvraag. ‘De Vidi-deadline is al over zeven maanden.’

Branka Milivojevic (38), postdoc bij het Donders Centre for Cognitive Neuroimaging

‘Ik schrok enorm toen ik het bericht van NWO zag. I felt like someone had pulled the rug out from under my feet. Ik heb tegen mijn vriend en kinderen gezegd “kom, we gaan uit eten”. Dat doe ik altijd om me beter te voelen.

Het klinkt geweldig, inbeddingsgarantie, en ook dat de universiteit onderzoekers een tenure track positie wil geven als ze een Vidi indienen. Maar de realiteit is dat mijn huidige instituut weinig structurele financiering heeft. Ik hoop nu dat de faculteit waar ik eerder voor werkte me deze kans zal geven, maar anders moet ik gaan shoppen bij andere faculteiten of universiteiten. Dat kan toch nooit de bedoeling zijn?

Ik weet totaal niet waar ik aan toe ben. Over zeven maanden is de Vidi-deadline en deze inbeddingseis komt nu opeens uit de lucht vallen. Er zijn nog geen procedures bekend, geen protocollen, laat staan selectiecriteria. Ook niet binnen mijn instituut. Als dat tegen de zomer pas duidelijk is, is dat veel te laat. Onderzoekers beginnen veel eerder met plannen.

De Vidi is één van de weinige persoonsgebonden beurzen om je eigen onderzoekslijn op te starten, en één van de weinige waarmee je je excellentie aan kan tonen voor een vaste aanstelling. In plaats van deze beoordeling bij een externe commissie te laten, komt deze nu bij de faculteiten te liggen, terwijl ze daar – nog – niet op toegerust zijn.’

Arne Smeets (31), heeft een tenure track-positie bij het Institute for Mathematics, Astrophysics and Particle Physics

‘De plannen roepen bij mij  een hoop vragen op. De drempel van de inbeddingsgarantie kan het proces een stuk minder transparant maken. Met welke criteria worden de wetenschappelijke merites beoordeeld? NWO gebruikt peer review om aanvragen te beoordelen, maar hoe willen de faculteiten dat zelf doen wanneer ze beslissen welke kandidaten überhaupt mogen indienen?

In welke mate laten ze achter de schermen hun eigen financiële overwegingen, HR-strategie en onderzoeksthematische keuzes meespelen? Ik hoop dat er gewaakt wordt over fair process voor alle mogelijke kandidaten.

Wat me ook opvalt, is dat de wijzigingen van NWO erg abrupt worden doorgevoerd. Het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek, de Belgische tegenhanger van NWO, heeft veel langer uitgetrokken voor vergelijkbare veranderingen. Heel wat jonge academici dreigen nu buiten de boot te vallen door een nogal onduidelijk proces waarvan de snelheid hen verrast. Ik vind dat raar.

Ik snap natuurlijk dat universiteiten zelf meer de regie willen nemen. Een goede wetenschapper zijn is veel meer dan grote onderzoeksbeurzen binnenhalen: je wilt goede docenten, collega’s en teamspelers.

Anderzijds hebben de Veni- en Vidirondes zoals ze nu bestaan het voordeel dat ook talentvolle jonge wetenschappers van buiten relatief gemakkelijk kunnen meedoen. Zij hebben misschien nog niet zoveel connecties binnen de universiteit waar ze willen aanvragen, of passen minder goed in het reeds aanwezige onderzoek. Onbekend maakt nu eenmaal vaak onbemind…’

Marijtje Jongsma, woordvoerder van de vakbond voor wetenschap VAWO, en Universitair Docent bij Psychologie:

‘De structurele onderzoeksmiddelen uit de eerste geldstroom moeten omhoog, dat is de enige echte duurzame maatregel tegen aanvraagdruk. Dan pas is de tweede geldstroom weer echte additionele financiering waarvan het zinnig is om die in competitie te verdelen.

Ik weet dat de universiteit achter de schermen hard werkt om oplossingen te bedenken om het aantal tijdelijke contracten te verminderen. Als vakbonden, PON en TRAP, ageren wij al jaren tegen de jonge onderzoeker als wegwerpproduct. Oplossingen vragen veel creativiteit. Er liggen meerdere opties op tafel, waaronder het geclausuleerde vaste contract, en bredere carrièremogelijkheden dan alleen het tenure track-model.

De universiteit wil dat onderzoekers die hun faculteit geschikt acht voor een Vidi-aanvraag een vaste aanstelling krijgen. Maar krijgen eigenwijze, onafhankelijke onderzoekers – voor wie de Vernieuwingsimpuls ooit ingesteld is – dan nog wel een kans?

Bovendien werkt het niet als andere universiteiten mensen nog steeds beursaanvragen als een schot hagel laten indienen, omdat ze weten dat ze alleen de succesvolle aanvragers een aanbod hoeven doen. Consensus onder universiteiten hiervoor is essentieel. Anders vermindert de doldwaze competitie binnen de wetenschap nog steeds niet.’