Ook bestaande opleidingen zouden af en toe hun nut en noodzaak moeten aantonen, vinden de studenten van het ISO. Anders dan hun tegenhangers van de LSVb steunen ze het pleidooi van de VVD.

Vandaag debatteert de Tweede Kamer over selectie en de kansen van afgestudeerden op de arbeidsmarkt. Studies moeten niet opleiden voor de werkloosheid, vindt de VVD. Als het aan de liberalen ligt, moeten opleidingen daarom periodiek hun bestaansrecht gaan bewijzen. Opleidingen hoeven hun nut en noodzaak nu alleen aan te tonen voordat ze van start mogen. Diezelfde toets wil de VVD ook voor bestaande opleidingen invoeren.

Het plan ligt in lijn met uitspraken van VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra tijdens de algemene beschouwingen van vorig jaar. ‘We hebben opleidingen nodig die onze jongeren opleiden tot een baan, niet tot een uitkering’, zei Zijlstra toen. De voormalige staatssecretaris van hoger onderwijs gaf Portugees als voorbeeld. Die taal kun je maar beter in Portugal studeren dan hier in Nederland.

Maatschappelijke meerwaarde
Maar zo werkt het niet, vindt de PvdA. Onderwijswoordvoerder Mohammed Mohandis: ‘Er zijn nu eenmaal opleidingen met een maatschappelijke meerwaarde, zoals de kleine talen. Je kunt zo’n opleiding niet één op één naar de arbeidsmarkt vertalen. Dat geldt ook voor een studie als psychologie: misschien word je er geen psycholoog mee, maar je kunt wel elders aan de slag.’

De studenten van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) zien echter wel wat in het VVD-plan. Want opleidingen worden nu niet gedwongen om zich met de aansluiting op de arbeidsmarkt bezig te houden, terwijl ze wel gestimuleerd worden om veel studenten te trekken: die leveren immers geld op.

Hun tegenhangers van de Landelijke Studentenvakbond zien dat anders. Zij denken dat eerlijke voorlichting over baankansen volstaat. Een opleiding is immers meer dan een voorbereiding op de arbeidsmarkt, aldus de LSVb. ‘Opleidingen hebben vaak ook een maatschappelijke waarde voor de samenleving en de desbetreffende student.’

Maar volgens het ISO moet zo’n periodieke toets zich niet beperken tot de baankans. Kleine opleidingen die dreigen te verdwijnen, kunnen een maatschappelijke waarde hebben en dan toch de toets doorstaan.

Hbo-opleiding
Ook wil het ISO een verschil maken tussen het hbo en wetenschappelijk onderwijs. Hogescholen bieden beroepsopleidingen aan en dus mag je verwachten dat de kans op een baan zwaar weegt. In het uiterste geval mag de overheid van het ISO een hbo-opleiding sluiten als afgestudeerden massaal werkloos worden.

Maar het ISO gunt universiteiten meer vrijheid. Bij grote opleidingen als rechten, psychologie en economie moeten studenten weliswaar worden voorbereid op de arbeidsmarkt – alleen al omdat er duizenden studenten naartoe gaan – maar academische opleidingen monden nu eenmaal niet per se uit in een beroep. Daarom kun je academische opleidingen niet zomaar afrekenen op hun aansluiting op de arbeidsmarkt, vindt het ISO.

Het is de vraag of de VVD een meerderheid achter het plan krijgt. Coalitiepartij PvdA liep er gisteren nog niet warm voor, maar was zojuist redelijk positief over het ISO-standpunt. Minister Bussemaker moet nog reageren. / HOP, Bas Belleman