Ze is een topruiter, heeft online tienduizenden volgers en studeert Cognitieve Neurowetenschappen. Vanzelfsprekend is dat voor student Esra de Ruiter (30) echter niet. Na een zwaar ongeluk met haar paard is ze sinds 2016 ook hersenpatiënt. Dit is haar verhaal over de weg terug omhoog en haar leven met een hersenaandoening.

Ze weet het nog precies, die zondag 18 september 2016. ‘Ik zou een clinic geven bij een manege. Van tevoren wilde ik mijn jonge paard Halloween nog trainen. Mijn vriend was er ook, want omwille van de veiligheid doe je dat nooit alleen. Als er iets gebeurt, is er tenminste iemand bij.’

Esra de Ruiter legt balkjes klaar, waar ze met Halloween overheen gaat. Dat gaat goed. Ze probeert zelfs een klein sprongetje, van een halve meter hoog. In een rustige galop gaat het drie keer goed.

De vierde keer gaat het mis. Haar paard struikelt en valt over de kop voorover. De Ruiter blijft erop zitten en belandt zo met haar hoofd tussen de grond en het paard. ‘Ik werd gecrusht.’

Kleine bloedinkjes in de hersenen

De student Neurowetenschappen praat er rustig over, ruim acht jaar later in een café in Nijmegen. Hier in de Waalstad is ze net aan een studie begonnen. ‘Mijn vriend belde na de val meteen 112. Er kwam een ambulance, een traumahelikopter. Maar daar kreeg ik niets van mee.’ Ze benadrukt het nog maar eens: het was allemaal niet onveilig; het was niet de schuld van haar paard. Ze droeg ‘een van de veiligste helmen van dat moment’.

In het ziekenhuis stellen de artsen al snel een diagnose: diffuus axonaal hersenletsel. ‘Ik had schade aan de verbindingsbomen in mijn hoofd, waardoor ik kleine bloedinkjes in mijn hersenen had.’

Voor de diagnose heeft De Ruiter al een bijzonder leven. Ze is student diergeneeskunde en een online bekendheid. In 2014 wordt ze het gezicht van PaardenpraatTV, een YouTube-kanaal gericht op 8- tot 16-jarige paardenliefhebbers – waar ze nog steeds werkt.

‘Ik was toen 19 jaar. Mijn ouders hadden een paardenbedrijf aan huis en ik had al veel lessen gegeven. Toen kwam dit op mijn pad. Bij PaartenpraatTV maken we video’s over paardensport en we organiseren evenementen waar veel kinderen en jongeren op afkomen. Er zijn agenda’s en boeken van PaardenpraatTV en elke maand brengen we een magazine uit. Heel bijzonder.’

Tegenwoordig presenteert De Ruiter PaardenpraatTV samen met Britt Dekker en Benthe Broeren. Op YouTube volgen 256.000 mensen hun avonturen. De Ruiter pakt haar telefoon en laat een filmpje van een evenement zien. Tientallen kinderen staan voor een hek, roepen opgewonden haar naam of vragen om een handtekening. ‘Het blijft leuk. Maar ik moet zeggen dat het me ook veel energie kost.’

Vier jaar voor het ongeluk kwijt

Sinds het ongeluk is niets meer hetzelfde, al benadrukt De Ruiter ook hoe blij ze is met waar ze nu is. ‘Want dat was niet vanzelfsprekend. De dokters wisten niet of het zou verbeteren. Ik kreeg te horen dat ik vooral moest rusten. Dat betekende mijn leven aanpassen en de paardensport loslaten. Maar dat wilde ik niet.’

‘Ik heb met mezelf afgesproken: oké, ik ben ziek, maar dit is niet het einde’

De schade is niet gering. ‘Ik was de vier jaar voor het ongeluk kwijt. Ik dacht dat ik nog op de middelbare school zat, kon geen klok kijken, niet lopen, niet goed zien. De rechterkant van mijn lichaam deed – en doet – het vooral minder goed. Ik werd zelfs mager, omdat ik vergat te eten.’

‘Accepteer dat je ziek bent’, krijgt De Ruiter telkens te horen. ‘Maar ik was toch nog niet bij het eindstadium? Ik was nog zo jong. Toen heb ik met mezelf afgesproken: oké, ik ben ziek, maar dit is niet het einde.’

‘Batterij nooit 100 procent’

Ze gaat op eigen houtje op zoek naar behandelingen. ‘Shoppen voor zorg’, noemt haar vader het. Ze gaat naar Antwerpen, waar ze neurostimulatie ondergaat die ‘enorm helpt’, en naar Utah (VS). ‘Terwijl ze in Nederland vooral zeggen dat rust helpt, zeggen ze daar juist dat je rust moet afwisselen met oefeningen. Dat deed ik.’

De Ruiter krijgt meer inzicht in wat er precies misgaat in haar hoofd en wat ze eraan kan doen. ‘Mijn batterij is nooit 100 procent en daarom gaat het vooral om keuzes maken en je schema aanpassen. In alles wat je doet. Soms moet ik iets last minute afzeggen.’ Als ze toch over haar grens gaat, merkt ze dat meteen. ‘Zie het als een soort kater: ik krijg migraine en moet overgeven.’

In haar dagelijkse leven merkt ze de schade nog steeds. De Ruiter kan geen gezichten herkennen of onthouden. ‘Heel ongemakkelijk, als ik me dan opnieuw aan iemand voorstel. Dat went niet.’ Ook is haar zicht niet optimaal. ‘Ik zie objecten wel, maar niet wáár ze zijn. Daardoor mag ik niet meer autorijden.’

Ruiter op hoog niveau

Maar genoeg over die belemmeringen, want er is veel wat ze nog wél kan. Ze heeft een studie biologie in Utrecht afgerond en is ook een fervent amazone. En niet zomaar een: ze rijdt dressuur in de subtop van Nederland bij reguliere wedstrijden. Mét haar paard Halloween. ‘Hij heeft jong geleerd hoe hij met mij moet omgaan. Heel soms gebeurt het dat ik opeens geen kracht meer heb om mijn teugels vast te houden. Dan loopt hij zelf naar mijn moeder of vriend.’

Paardrijden doet ze deels op gevoel. ‘Ik weet waar de letters naast de dressuurbak ongeveer zijn. Soms heb ik geluk, bijvoorbeeld als er ergens een grote plantenbak staat. Dat is een herkenningspunt. Bij het inrijden met andere ruiters in de baan draag ik een geel hesje met daarop ‘pas op, slechtziend’, zodat anderen me herkennen.’

‘Ik ben me nu veel bewuster van risico’s en wil voorkomen dat ik nog eens mijn hoofd stoot’

Haar rechtervoet is met elastieken aan de stijgbeugel vastgemaakt en groeten, normaliter een handeling waarbij je het hoofd buigt en de teugels in één hand vastpakt, mag ze enkel met haar hoofd doen. ‘Maar andere privileges heb ik niet. Pirouettes zijn bijvoorbeeld moeilijk voor mij, maar ik zal ze toch moeten uitvoeren.’

Bij de para-wedstrijden die ze rijdt, is dat anders. ‘Daar zitten bepaalde oefeningen gewoon niet in de proef. Die wedstrijden rijd ik ook internationaal.’

Of ze niet bang is weer te vallen? ‘Nee, omdat ik zeker weet dat wat er is gebeurd pure pech was. Ik ben me nu veel bewuster van risico’s en wil absoluut voorkomen dat ik nog eens mijn hoofd stoot. Ik ben door het hele proces harder geworden. Ik wil daar niet opnieuw in belanden.’

Kijken naar hersenen

‘Natuurlijk’ doet ze ook nog PaardenpraatTV en afgelopen september is ze begonnen met een nieuwe studie: Cognitieve Neurowetenschappen aan de Radboud Universiteit. ‘Het is heel interessant om als hersenpatiënt naar hersenen te kijken. Je leert veel over jezelf en hoe je anderen kunt helpen.’

Het is niet makkelijk, erkent ze. ‘Er is veel om te onthouden. Ik heb vanaf het begin op mijn opleiding gezegd: ‘Bepaalde dingen kan ik niet doen zoals de rest, wat kan er anders?’ En iedereen is meedenkend. Heel fijn. Zo mag ik bijvoorbeeld veel vanuit huis doen.’

Laat je niet gek maken, wil De Ruiter met haar verhaal vooral zeggen tegen mensen die hetzelfde meemaken. ‘Het is nooit zo dat je je aanstelt. Als jij iets voelt, heb jíj er last van. Zie je levensstijl als een combinatie tussen wat je wilt en kunt. Zelden kan je iets niet. Misschien alleen op een andere manier dan je gewend bent. Ik kan niet van A naar B rijden met de auto, maar kom er toch wel.’

Dit artikel verscheen eerder in De Gelderlander.